Του Νίκου Ανδρουλάκη
Βρισκόμαστε ένα χρόνο περίπου πριν από τις Ευρωεκλογές και η Ευρωπαϊκή Ένωση για μία ακόμη φορά φαίνεται να αντιμετωπίζει πολλαπλές προκλήσεις, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Στο εσωτερικό επίπεδο, πολλές από τις αρχές και αξίες που βρίσκονται στη βάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η αλληλεγγύη, το Κράτος Δικαίου βρίσκονται στο στόχαστρο και αμφισβητούνται από λαϊκίστικες και ακραία συντηρητικές δυνάμεις. Ήδη η Πολωνία του κ. Καζίνσκι και η Ουγγαρία του κ. Όρμπαν βρίσκονται στο στόχαστρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για πιθανή παραβίαση των αρχών του Κράτους δικαίου. Παράλληλα, στην Ιταλία και την Αυστρία συμμετέχουν σε κυβερνητικούς συνασπισμούς λαϊκίστικα και ακροδεξιά κόμματα, τα οποία διαφωνούν ακόμα και με την ύπαρξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Είναι προφανές ότι κάτι πρέπει να γίνει. Η επιλογή του business as usual, δεν μπορεί να είναι η απάντηση στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε.
Μέχρι τώρα και ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της κρίσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση λειτουργεί βασισμένη στο διακρατικό μοντέλο. Όλες οι σημαντικές αποφάσεις λαμβάνονται από τους Αρχηγούς των Κρατών και Κυβερνήσεων στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Η κοινοτική μέθοδος, που προβλέπει την συμμετοχή τόσο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχει χαλαρώσει, παρόλο που η Συνθήκη της Λισαβώνας την ενίσχυσε. Όπως είναι φυσικό, όταν οι αποφάσεις συζητούνται σε αυτό το επίπεδο, τα ισχυρά κράτη όπως η Γερμανία μπορούν να επιβάλλουν τις θέσεις τους.
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η προσφυγική κρίση. Το υπάρχον σύστημα που βασίζεται στον Κανονισμό Δουβλίνο ΙΙΙ, προβλέπει ότι αρμόδια χώρα για την εξέταση μίας αίτησης ασύλου είναι η χώρα πρώτης εισόδου. Αυτό ρίχνει όλο το βάρος πέφτει στα Κράτη Μέλη που βρίσκονται στα Ευρωπαϊκά σύνορα όπως είναι η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία. Η μεγάλη κρίση του 2015 απέδειξε ότι αυτό το σύστημα δεν είναι βιώσιμο. Μετά από πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ξεκίνησε η διαδικασία αναθεώρησης του θεσμικού πλαισίου. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει ψηφίσει ήδη από τον περασμένο Οκτώβριο τη θέση του, υιοθετώντας ουσιαστικά τις προτάσεις της Σοσιαλιστικής Ομάδας, προβλέποντας την κατάργηση του κανόνα που περιορίζει την ευθύνη στο Κράτος Μέλος εισόδου, δημιουργώντας ένα πραγματικά ευρωπαϊκό σύστημα, όπου οι πρόσφυγες θα κατανέμονται στις διάφορες χώρες βάσει στοιχείων όπως η ανεργία, το ΑΕΠ και ο αριθμός των προσφύγων που ήδη κατοικούν εκεί.
Δυστυχώς όμως στο Συμβούλιο όχι μόνο έχει παγώσει κάθε συζήτηση επί της πρότασης μέχρι να υπάρξει ομοφωνία, αλλά στην τελευταία Σύνοδο Κορυφής αποφάσισαν τη σύναψη νέων διακρατικών συμφωνιών, όπως είναι αυτή μεταξύ Ελλάδος και Γερμανίας. Συγχρόνως, αυτοί που μπλοκάρουν την όποια συμφωνία στο Συμβούλιο, είναι οι ίδιοι που κατηγορούν την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι δεν κάνει τίποτα για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης. Ήταν χαρακτηριστική άλλωστε η αντίδραση του Αυστριακού Καγκελάριου Κουρτς την περασμένη εβδομάδα στο Στρασβούργο, όταν ο Πρόεδρος Γιούνκερ αφού τον ευχαρίστησε για την στήριξη της Αυστριακής Προεδρίας στο σχέδιο για την ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Ακτοφυλακής, του υπενθύμισε ότι η Αυστρία είχε μπλοκάρει τη δημιουργία της κάποια χρόνια πριν.
Πρέπει όλοι να καταλάβουμε ότι τα κοινά προβλήματα απαιτούν και κοινές λύσεις. Αυτό δεν εφαρμόζεται μόνο στο προσφυγικό. Χρειαζόμαστε κοινούς κανόνες και πλαίσιο για θέματα όπως είναι η φορολογία των επιχειρήσεων για να αποφύγουμε τον φορολογικό αθέμιτο ανταγωνισμό μεταξύ Κρατών Μελών και περιστατικά όπου μία εταιρεία θα φοροδιαφεύγει νόμιμα πληρώνοντας φόρο μόνο το 0,05% των κερδών της, όπως έκανε για χρόνια η Apple. Χρειαζόμαστε μία μεταρρύθμιση της Ευρωζώνης ώστε να έχει δικό της προϋπολογισμό και εργαλεία αντιμετώπισης κρίσεων.
Ενόψει των Ευρωεκλογών είναι απαραίτητο όλοι όσοι πιστεύουμε στο Ευρωπαϊκό Οικοδόμημα, να παρουσιάσουμε ένα ολοκληρωμένο όραμα για το πώς θα μπορέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση να προχωρήσει μπροστά, με συγκεκριμένες προτάσεις και λύσεις. Μόνο έτσι θα αντιμετωπίσουμε τις Κασσάνδρες του λαϊκισμού και της μισαλλοδοξίας που θέλουν να μας επιστρέψουν στο χειρότερο παρελθόν.
* Ο Νίκος Ανδρουλάκης είναι Ευρωβουλευτής, μέλος της Προοδευτικής Συμμαχίας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο
