Των Γιάννη Σ. Καλαντζάκη και Γιάννη Μαρνελάκη*
Από το 2003, δηλαδή εδώ και 14 χρόνια, τα δημόσια νοσοκομεία πρέπει να υποβάλουν ισολογισμούς. Στελέχη τους έχουν εκπαιδευτεί, το υπουργείο υγείας έχει προετοιμαστεί, εξωτερικοί σύμβουλοι έχουν προσληφθεί. Αυτή η καταγραφή, η οποία δε γίνεται χωρίς προβλήματα (όπου γίνεται), σε ποιο βαθμό έχει βελτιώσει την οικονομική θέση των νοσοκομείων; Έχει “κλείσει τρύπες” δημιουργίας αδιαφανών εξόδων; 'Εχει τελικά συντελέσει στη μείωση του κόστους λειτουργίας; Όχι!
Η σημαντική μείωση του κόστους λειτουργίας των δημοσίων νοσοκομείων και η αναγκαία διαφάνεια στις προμήθειές τους θα πραγματοποιηθεί μόνο αν δράσουμε “έξω από το κουτί”, αν μεταρρυθμίσουμε ουσιαστικά το υπάρχον καθεστώς. Μια τέτοια μεταρρύθμιση θα είναι βιώσιμη αν στηριχθεί στους εξής τρεις πυλώνες: 1) ενιαία και επικαιροποιημένη κωδικοποίηση προϊόντων, 2) μεθόδους οικονομίας κλίμακας κι ευελιξίας στη διαχείριση και 3) κλειστούς προϋπολογισμούς ανά μονάδα.
1. Ενιαία Κωδικοποίηση. Από το 2005 έχει κατατεθεί 4 φορές στο υπουργείο υγείας (τελευταία φορά το 2015) πρότυπη κατηγοριοποίηση ιατροτεχνολογικών προϊόντων από την Υγειονομική Περιφέρεια Κρήτης (7η Υ.Πε.). Αυτή προβλέπει αφενός τη σύνδεση όλων των υλικών με διεθνείς κωδικούς CPV, GMDN, ΚΕΝ (DRGs) και λογαριασμούς γενικής λογιστικής και δημοσίου λογιστικού κι αφετέρου την αντιστοίχισή της με τους κωδικούς προϊόντων των προμηθευτών (article numbers) και τους αριθμούς μητρώου της ΕΚΑΠΤΥ ΑΕ. Η κωδικοποίηση απαιτεί κεντρική διαχείριση, συνεχή επικαιροποίηση και χρήση γραμμωτού κώδικα (barcode) ανάλογη εκείνης των φαρμάκων από τον ΕΟΦ.
2. Ενιαία οικονομική υπηρεσία ανά Υ.Πε. Ένα γραφείο προμηθειών, ένα γραφείο διαχείρισης - μια κεντρική αποθήκη, ένα λογιστήριο! Οι διαγωνισμοί για τις προμήθειες υλικών (ή/και φαρμάκων) θα διενεργούνται με συμφωνία πλαίσιο διάρκειας 3-4 ετών (νόμος 4412/16 ΦΕΚ 147Α “Δημόσιες Συμβάσεις Έργων, Προμηθειών και Υπηρεσιών”) με σκοπό την επιλογή προμηθευτών και προϊόντων, που θα έχουν τα απαραίτητα τεχνικά χαρακτηριστικά και δικαιολογητικά σύμφωνα με την εκάστοτε τρέχουσα νομοθεσία. Κάθε Υ.Πε. σχεδιάζει την προμήθεια υλικών που θέλει ανά διάστημα 3-6 μηνών με ηλεκτρονική διαπραγμάτευση για συγκεκριμένες αναγκαίες ποσότητες.
3. Η κλινική γίνεται η μονάδα του προτεινόμενου μοντέλου. Η ιατρική και νοσηλευτική διεύθυνση της κάθε κλινικής μέσα στο νοσοκομείο υπολογίζουν το μέγιστο ημερήσιο, εβδομαδιαίο και μηνιαίο απόθεμα (stock) σε κάθε είδος ιατροτεχνολογικών υλικών και φαρμάκων. Η ημερήσια ανάγκη τους θα καλύπτεται με αυτοματοποιημένο τρόπο με τη χρήση κλειστών τροχήλατων ντουλαπιών ανά βάρδια (αφορά μικρά σε μέγεθος υλικά). Ο υπεύθυνος νοσηλευτής βάρδιας θα έχει το κλειδί για το ντουλάπι προμηθειών της βάρδιας κι άμεσα θα χρησιμοποιεί και θα χρεώνει το υλικό στον κάθε ασθενή απλά με χρήση γραμμωτού κώδικα. Η διεύθυνση της κλινικής δεσμεύεται σε κλειστό ετήσιο προϋπολογισμό και ελέγχει μηνιαία το σύστημα προμηθειών αυξομειώνοντας ανάλογα τη χρησιμοποιούμενη ποσότητα ανά ημέρα αν χρειαστεί.
Με το προτεινόμενο μοντέλο προμηθειών, (το οποίο άμεσα μπορεί να εφαρμοστεί), μειώνεται η γραφειοκρατία, ελέγχεται απόλυτα το συνολικό απόθεμα ανά Υ.Πε., νοσοκομείο και κλινική, αυξάνεται η παραγωγικότητα και η αποδοτικότητα του κλινικού έργου, εξοικονομούνται χρήματα κι αξιολογούνται οι αποδόσεις διαφορετικών νοσοκομείων.
Συμπερασματικά: Η μια, επικαιροποιημένη και σωστά διασυνδεδεμένη κωδικοποίηση υλικών θα εφαρμοστεί σε ένα γραφείο προμηθειών για τη διενέργεια ενός διαγωνισμού ανά υλικό ανά Υγειονομική Περιφέρεια. Τα υλικά θα διακινούνται από μια αποθήκη και η οικονομική διαχείριση θα γίνεται από ένα λογιστήριο. Ένας ενιαίος διαφανής προϋπολογισμός θα προβλέπει και θα οριοθετεί τις ετήσιες ανάγκες συνολικά κάθε κλινικής, της νέας μονάδας υπολογισμού. Η Υγειονομική Περιφέρεια, και κατ' επέκταση το κράτος, γνωρίζει εξ των προτέρων πόσα δαπανά για το σύστημα υγείας και με ποιο ακριβώς (μετρήσιμο) αποτέλεσμα, ελέγχει πλήρως τις προσφερόμενες υπηρεσίες και συνολικά εξοικονομεί πόρους. Έτσι ο πολίτης (υγιής ή ασθενής) θα λαμβάνει τη σωστή υγειονομική περίθαλψη, τη σωστή στιγμή, με τη σωστή επιστημονική ομάδα επαγγελματιών υγείας και στο σωστό μέρος.
*Ο κ. Γιάννης Σ. Καλαντζάκης είναι entrepreneur υπηρεσιών υγείας, τ. διοικητής της 7ης Υ.Πε. Κρήτης & μέλος της ΜΕΣΥΑ (κεντρικής επιτροπής) στο ΠΟΤΑΜΙ. Ο κ. Γιάννης Μαρνελάκης είναι οικονομολόγος, τ. οικονομικός διευθυντής της 7ης Υ.Πε. Κρήτης.
