Στο υπέροχο άρθρο που έγραψε στην «Καθημερινή» στη μνήμη του δικηγόρου και ιστορικού Πέτρου Μακρή-Στάικου που απεβίωσε πρόσφατα, ο καθηγητής Νίκος Αλιβιζάτος καταφέρνει μέσα σε λίγες παραγράφους να σκιαγραφήσει μια πολύ ιδιαίτερη προσωπικότητα και την πορεία της μέσα στις δεκαετίες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, κυρίως από τη Μεταπολίτευση και μετά.
Η διαμόρφωση ενός ανθρώπου από τα πολιτικά γεγονότα της χώρας, από την ίδια την ιστορία αλλά και τη μελέτη της, σε μια περιγραφή βγαλμένη, λες, από τις σελίδες του Ηροδότου: να τι μας θύμισε το άρθρο του κ.Αλιβιζάτου.
Η κατακλείδα του όμως μας έβαλε σε σκέψεις. Γράφει ο Νίκος Αλιβιζάτος για τον Πέτρο Μακρή-Στάικο:
«Ευφυής, πεισματάρης, αλύγιστος σε ζητήματα ηθικής, ο Πέτρος Μακρής – Στάικος τράβηξε από μικρός τον δικό του δρόμο. Το έκανε, αδιαφορώντας για τις συνέπειες που αυτό θα είχε, προπάντων για τον ίδιο του τον εαυτό, είτε επρόκειτο για το επαγγελματικό πεδίο είτε για το καθαρά προσωπικό. Δεν είναι συνεπώς τυχαίο ότι πέθανε πάμπτωχος, χωρίς οικογένεια, μόνος με τα γραπτά του. Ένα ιδιαίτερο είδος ανθρώπου μιας άλλης εποχής».
Η άποψη που θέλει όσους μένουν συνεπείς στις αρχές τους να καταλήγουν φτωχοί και μόνοι είναι αρκετά διαδεδομένη. Συνήθως αυτό επικαλούνται ως δικαιολογία όσοι δεν παραμένουν συνεπείς σε ό,τι ορίζει το ηθικό τους σύμπαν. Μας λένε δηλαδή ότι καταλήγουν να γέρνουν κάθε φορά κατά τη φορά του ανέμου (Όπου Φυσάει ο Άνεμος-ΟΦΑ) για να μην βλάψουν την καριέρα τους και για να μην απομονωθούν από τον κοινωνικό τους χώρο.
Στην πραγματικότητα δηλαδή, μας λένε πως η επαγγελματική και οικογενειακή επιτυχία έχει ως ικανή και αναγκαία συνθήκη την ηθική και ιδεολογική ασυνέπεια. Δεν ισχύει.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι για να μην μείνει κάποιος συνεπής στις αρχές του και οι περισσότεροι από αυτούς δεν είναι ούτε υπαρξιακοί ούτε...μελοδραματικοί. Η ιδεολογική και ηθική συνέπεια συνήθως σε κάνει δυσάρεστο προς αυτούς που έχουν ήδη συμβιβαστεί, προς αυτούς που δεν αναγνωρίζουν κάποια αξία στην ιδεολογική και ηθική συνέπεια, προς αυτούς που τοποθετούν την παρέα τους, την ομάδα τους, το κόμμα τους πάνω από τις αρχές τους. Οι συνεπείς συχνά προκαλούν αμηχανία στο περιβάλλον τους.
Όμως, η Ελλάδα είναι μια δημοκρατική και ελεύθερη χώρα και δεν είναι εύκολο να χάσει κανείς τη δουλειά του επειδή αρνείται να γίνει αρεστός. Πιθανώς να ταλαιπωρηθεί, να καλείται κάθε τόσο να εξηγεί πολλά και διάφορα αλλά στο τέλος θα τον αποδεχτούν.
Τα ίδια αλλά από την ανάποδη, ισχύουν και για όσους επιλέγουν το δρόμο της συνέπειας. Πολύ συχνά αναφέρονται σε αυτή τους την επιλογή σαν να είναι κάποιο είδους μαρτυρίου που θα τους οδηγήσει στην αγιοποίηση. Κι αυτοί το βλέπουν λάθος.
Το αν καταλήξουμε στο περιθώριο της ζωής μόνοι, ουδόλως σχετίζεται με την επιλογή μας να μείνουμε συνεπείς στις ιδέες μας. Η ικανότητά μας να δημιουργούμε σχέσεις, να υπερβαίνουμε τον εγωισμό μας να είμαστε χρήσιμοι για το κοινωνικό σύνολο είναι οι καταλυτικοί παράγοντες για τη θέση μας στην κοινωνία.
Ο χαρακτήρας του αδέκαστου, συνεπούς αλλά μοναχικού και πάμπτωχου ιδεολόγου, ένας άλλου «Αλέξιου, φτωχούλη του Θεού» είναι βγαλμένη από τον Συναξαριστή. Έχουν τη γοητεία τους οι ιστορίες του Συναξαριστή. Εμείς καταφεύγουμε συχνά σε αυτές για έμπνευση, όσοι μας παρακολουθούν στα σόσιαλ μήντια το γνωρίζουν. Όμως, η εικόνα αυτή απέχει από την αλήθεια.
Υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που είναι συνεπείς στις αρχές τους, επιτυχημένοι επαγγελματικά, με παιδιά και φίλους να τους περιβάλλουν με την αγάπη τους.
Όποιος επιλέξει να μην είναι συνεπής προς τις ιδέες του και τις αρχές του, ας βρει μια άλλη δικαιολογία, λοιπόν. Αυτή δεν μας πείθει.
