Σκεφτείτε πως νοιώθει ένα παιδί όταν διαπιστώσει ότι η τούρτα των γενεθλίων του είναι μικρότερη από την περυσινή. Κάπως έτσι αισθανόμαστε κι εμείς όταν η πίτα του εθνικού εισοδήματος συρρικνώνεται.
Αντιλαμβανόμαστε πλέον καλύτερα, μετά την περιπέτεια της τριπλής κρίσης (2009-2012-2015) πως από ένα μικρότερο γλυκό, η μερίδα καθενός θα είναι μικρότερη. Μόνον που δεν υπάρχει μηχανισμός «δίκαιης» ή, για να είμαστε ακριβείς, αναλογικής περικοπής.
Εμείς οι βουλευτές, για παράδειγμα, πληρωθήκαμε κανονικότατα, αν και στην παράταξή μου επιστρέψαμε ένα μηνιάτικο στο κοινό ταμείο.
Όλοι οι κρατικοί υπάλληλοι πληρώθηκαν κανονικά. Όπως και οι συνταξιούχοι αφού και αυτοί είναι συνταξιούχοι του δημοσίου αφού, πρακτικά και ταμειακά, το ασφαλιστικό σύστημα δε διαθέτει δικά του κεφάλαια. Κι αυτό συμβαίνει ενόσω το κράτος παίρνει πολύ λιγότερα χρήματα από τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις.
Επειδή η συμπολίτευση στήριξε τα κυβερνητικά μέτρα μείωσης των φόρων. Επειδή αναβλήθηκε η είσπραξη τρεχουσών φορολογικών υποχρεώσεων. Επειδή, όπως ήταν αναμενόμενο, δουλέψαμε λιγότερο: 81 μέρες σε γενική καραντίνα, με την εστίαση κλειδωμένη και τα ξενοδοχεία ερημωμένα συνεχώς.
Αυτό που μετρά, τελικά, σε κάθε οικονομία, είναι η Προστιθέμενη Αξία που δημιουργεί. Σύμφωνα με την προσωρινή μέτρηση της Στατιστικής το 2020 «προσθέσαμε» 13 δισεκατομμύρια λιγότερα από ότι το 2019. Η κατανάλωση των νοικοκυριών μειώθηκε κατά 7 δισ. Οι εξαγωγές περιορίστηκαν κατά 15 δισ. Η απασχόληση «κλείδωσε» με μικρές, ευτυχείς, προσθέσεις όπου η κρίση προξένησε υπερθέρμανση.
Το χειρότερο είναι πως ο Covid-19 συντονίζει παγκοσμίως την πτώση. Με αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, ότι αυτό που σε εμάς έκανε τη (θετική) διαφορά τα τρία χρόνια πριν την πανδημία, το τουριστικό προϊόν, κατάρρευσε για αντικειμενικούς λόγους.
Δυστυχώς, αποδεικνύεται τώρα πόσο μεγάλη ζημιά έχει κάνει η μακρά πορεία αποβιομηχάνισης και χαμηλών δυναμικών επενδύσεων, αφού είναι η δομή των οικονομιών άλλων κρατών, που τις κρατά σε λίγο καλύτερη φόρμα από τη δική μας.
Το ερώτημα είναι τι θα συνέβαινε αν η κυβέρνηση μεταβίβαζε περισσότερα χρήματα από το δημόσιο ταμείο προς το πορτοφόλι των νοικοκυριών και το ταμείο των επιχειρήσεων.
Υπενθυμίζω ότι η μεταφορά πόρων υπολογίζεται στα 30 δισεκατομμύρια, τα 25 περίπου μέσα στο 2020 με τη μορφή επιδοτήσεων, δανείων και αναβολή φόρων. Μιλάμε για 15% του ΑΕΠ.
Η απάντηση στο ερώτημα είναι ευκολότερη από όσο πολλοί πιστεύουν, ειδικά όπως το θέτει η αξιωματική αντιπολίτευση.
Τουλάχιστον οι μισές μεταβιβαστικές πληρωμές του κράτους για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας πληρώνονται από νέα δάνεια. Τα δάνεια, κατά ένα μεγάλο μέρος χρηματοδοτούνται από τις τράπεζες. Οι τράπεζες τοποθετούν σε κρατικά ομόλογα το μεγαλύτερο μέρος των χρηματικών διαθεσίμων τους. Τα διαθέσιμα κεφάλαια του πιστωτικού συστήματος προκύπτουν, όπως πάντοτε, από νέες καταθέσεις (ιδιωτών και επιχειρήσεων), αλλά και από την ενίσχυση της ρευστότητας που διενεργεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το περίφημο «QE» που ξεκίνησε επί προεδρίας Ντράγκι και συνεχίζει τώρα η Λαγκάρντ.
Τελικά, η κεντρική τράπεζα του ευρωσυστήματος «διογκώνει» τον ισολογισμό της επειδή «δανείζει» κεφάλαια στις τράπεζες-μέλη της, που δανείζουν τους πελάτες τους, οι οποίοι, με τη σειρά τους, «διογκώνουν» τους λογαριασμούς τους στις τράπεζες.
Για να πιάσει τόπο αυτή η κυκλοφορία του χρήματος και να προκύψει αύξηση της προστιθέμενης αξίας και, επομένως, του ΑΕΠ, πρέπει τα κεφάλαια αυτά να πάνε στην κατανάλωση τελικών ή ενδιάμεσων (δηλαδή επενδυτικών) αγαθών. Αν όμως η διάθεση προς κατανάλωση και επένδυση είναι χαμηλή, κυρίως γιατί η εμπιστοσύνη στις προοπτικές είναι χαμηλή, τότε όσο νέο χρήμα και να «πέφτει» οι οικονομικοί παράγοντες προτιμούν να το αποθησαυρίζουν παρά να το ξοδεύουν παραγωγικά.
Ενδιαμέσως, μπορεί να προτιμήσουν, όπως κάνουν τους τελευταίους μήνες, κάποιες ασφαλείς ή προσοδοφόρες τοποθετήσεις όπως είναι οι μετοχές και τα κρατικά ομόλογα. Ως εκεί!
* Ο Μπάμπης Παπαδημητρίου είναι δημοσιογράφος και βουλευτής (Ν.Δ.)
