Με φόντο τη ραγδαία αύξηση των θανάτων από τον κορονοϊό, από την καραντίνα στο σπίτι του στη Βόρεια Ιταλία, στη μικρή πόλη Ροβερέτο των 40.000 κατοίκων, στο Τρεντίνο, ο αθλητίατρος του Πανεπιστημίου της Βερόνα, Σπύρος Σκαφιδάς, με καταγωγή από την Κεφαλονιά, περιγράφει με ψυχραιμία στο Liberal τις πρωτόγνωρες εξελίξεις στη γειτονική χώρα και εκτιμά ότι στην Ελλάδα είμαστε μόνο μερικές ημέρες μακριά από την δική τους κατάσταση.
Ο 34χρονος Έλληνας γιατρός, που δεν γνωρίζει πότε θα μπορέσει να ξαναδεί την οικογένειά του μετά την αναστολή των πτήσεων από και προς Ιταλία, χαρακτηρίζει σωστά τα αυστηρά μέτρα και επικίνδυνους όσους σπεύδουν να μετακινηθούν με αποτέλεσμα την ανεξέλεγκτη διασπορά του ιού. Ο ίδιος συγκινείται όταν μας μεταφέρει τη σκηνή, από ιταλικά νοσοκομεία, της τελευταίας ματιάς που ανταλλάσσει ο ασθενής με τον γιατρό του, πριν μπει σε μηχανική υποστήριξη αναπνοής, γνωρίζοντας ότι ίσως αυτός είναι ο τελευταίος άνθρωπος που βλέπει στη ζωή του.
Συνέντευξη στην Μαρία Μουρελάτου
- Είσαι στην Ιταλία από την αρχή της εξέλιξης της επιδημίας του κορονοϊού. Ποιες ήταν οι αρχικές αντιδράσεις εκεί, είτε από την επαφή σου με την επιστημονική κονότητα είτε από τον κόσμο που συναναστρέφεσαι; Το είχατε πάρει όντως αψήφιστα, όπως λέγεται;
Δεν θα το έλεγα «αψήφιστα». Δεν είχαμε την αίσθηση αυτού που συμβαίνει στην Κίνα. Εγώ ξεκίνησα να το πληροφορούμαι αρχές Φλεβάρη από κάποια επιστημονικά περιοδικά που λαμβάνω που έλεγαν για τον καινούριο ιό. Δεν πίστευα ότι θα μπορούσε να είναι τόσο μεταδοτικός, να είναι τέτοια η εξέλιξη, να μεταφερθεί από την Κίνα στην Ευρώπη και σε όλο τον κόσμο. Εν συνεχεία είχαμε το πρώτο επιβεβαιωμένο περιστατικό στην Ιταλία χωρίς να ξέρουμε ακριβώς πότε έγινε η μετάδοση από εκεί εδώ. Αυτή ήταν και η κακοτυχία. Δηλαδή, ότι ο πρώτος ασθενής όντας αρχικά ασυμπτωματικός, νεαρό άτομο, με έντονη κοινωνική ζωή, αθλητής, ποδοσφαιριστής, δρομέας που συμμετείχε ενεργά σε αθλητικές και κοινωνικές δραστηριότητες μετέδιδε τον ιό, το οποίο το μάθαμε εκ των υστέρων, μπήκε δύο τρεις φορές στο νοσοκομείο όταν εμφάνισε πιο σοβαρά συμπτώματα, οπότε ήρθε αναπόφευκτα σε επαφή και με κόσμο που δουλεύει στο νοσοκομείο και το γεγονός ότι αυτό ξεκίνησε ενδονοσοκομειακά συνετέλεσε στο να χαθεί εντελώς ο έλεγχος των περιστατικών. Ακόμα και όταν εκ των υστέρων απομονώθηκαν οι περιοχές από τις οποίες πέρασε, το νοσοκομείο που επισκέφθηκε και η ευρύτερη περιοχή, παρ’ όλα αυτά είχε ήδη εξαπλωθεί ο ιός.
- Είναι αλήθεια ότι στην αρχή υποτιμήθηκε η κατάσταση από τους δημόσιους αξιωματούχους, δημάρχους με καμπάνιες με χασταγκ «δεν σταματάμε» και τον Πρωθυπουργό που δήλωνε ότι είναι μια απλή γρίπη; Αυτά επηρέασαν τον κόσμο στο να μη δώσει σημασία ή απλώς ο κόσμος δεν το πίστευε;
Δεν το πίστευε κανείς πόσο μεγάλο μπορεί να γίνει, φυσικά ούτε και οι ανώτατοι αξιωματούχοι και αυτό πιστεύω συνετέλεσε στο να υποτιμηθεί λίγο η κατάσταση στην αρχή. Από την άλλη, όντας κάτι καινούριο, ένας ιός τα χαρακτηριστικά του οποίου δεν τα γνωρίζουμε, δεν ήταν δυνατόν να προβλέψεις την εξέλιξη. Σίγουρα θα έπρεπε να έχουμε πάρει ένα μάθημα από την Κίνα πριν οποιοσδήποτε προβεί σε οποιαδήποτε καθησυχαστική δήλωση. Αυτά βέβαια τώρα τα λέμε εκ των υστέρων. Αυτά τώρα θα πρέπει να τα βλέπει η Ελλάδα που παίρνει αυστηρά μέτρα πρώιμα σε σχέση με τον χρόνο που τα πήρε η Ιταλία και δυσανάλογα με τον αριθμό κρουσμάτων που έχει κι αυτό είναι πολύ καλό και δείχνει ότι η Ελλάδα μαθαίνει από την Κίνα και την Ιταλία και θα λειτουργήσει θετικά για την Ελλάδα αν το σεβαστεί κι ο κόσμος. Έχω την αίσθηση ότι αυτό θα πρέπει να γίνει το συντομότερο σε πανευρωπαϊκό επίπεδο πλέον, με βάση τα νέα δεδομένα σχετικά με την εξέλιξη της εξάπλωσης: ίδια αυστηρά μέτρα σε όλη την Ευρώπη και αποκλεισμός της μετακίνησης πληθυσμού μεταξύ των χωρών.
- Απευθυνόμενος στους Έλληνες συμπατριώτες σου, μέσα από αυτή τη συνέντευξη, επειδή υπάρχουν ακόμη άτομα που δεν έχουν πειστεί να τηρήσουν τα μέτρα, τι θα τους έλεγες με απλά λόγια;
Ότι χρειάζεται απόλυτη υπακοή και πειθαρχία στις κυβερνητικές και επιστημονικές οδηγίες, ότι πρέπει να αφήσουμε στην άκρη τις προσωπικές απολαύσεις, τον ήλιο, όπως βλέπω κάποιοι πήγαν στις παραλίες για καφέ, και να δείξουν όλοι μια στάση υπεύθυνη γιατί σε τελική ανάλυση είναι κάτι πολύ απλό αυτό που μας ζητείται να κάνουμε για να περιορίσουμε την εξάπλωση αυτής της αρρώστιας, να μείνουμε σπίτι μας και να περιορίσουμε τις μετακινήσεις μας στα απολύτως απαραίτητα για τη ζωή μας. Είναι κάτι πολύ απλό. Αν το τηρήσουμε θα καταφέρουμε να βγούμε όχι αλώβητοι αλλά τουλάχιστον με τις λιγότερες δυνατές απώλειες. Το πρόβλημα της Ελλάδας, σε σχέση με άλλες χώρες που μπορούν να το υποστηρίξουν, όπως η Κίνα, η Ιταλία, είναι ότι δεν έχουμε ούτε το προσωπικό στα νοσοκομεία μας, ούτε τον απαραίτητο εξοπλισμό για να υποστηρίξουμε αυτήν την κατάσταση. Το γεγονός ότι ο ιός αυτός είναι τόσο μεταδοτικός και μπορεί να γίνει τόσο επικίνδυνος και αυτή τη στιγμή μεταδίδεται ανεξέλεγκτα γιατί δεν τηρούμε τα μέτρα, μπορεί να θέσει την Ελλάδα και το σύστημα υγείας σε καταστροφικό κίνδυνο.
- Μπορείς να μας δώσεις εικόνες από τα νοσοκομεία στην Ιταλία;
Δεν έχουμε φτάσει στη φάση να χρειαστεί οι γιατροί να επιλέξουν ποιον ασθενή θα σώσουν. Το βασικό πρόβλημα όπως θα ξέρετε είναι ότι η νόσος μπορεί να προκαλέσει μια πολύ σοβαρή μορφή πνευμονίας. Πολύ σοβαρή σημαίνει ότι ο ασθενής έχει μεγάλη πιθανότητα να πάθει αναπνευστική ανεπάρκεια, να μην μπορεί από μόνος του να αναπνεύσει, επομένως να χρειάζεται μηχανική υποστήριξη της αναπνοής, και συχνά διασωλήνωση. Αυτή τη στιγμή το σύστημα έχει φτάσει σε οριακό σημείο, είμαστε κοντά στο να μην υπάρχουν διαθέσιμα μηχανήματα υποστήριξης της αναπνοής.
Αυτό που συμβαίνει σε κάποιες περιπτώσεις, που είναι τραγικό, είναι ότι ο ασθενής πριν μπει σε μηχανική υποστήριξη, πριν διασωληνωθεί, είναι σε επίγνωση ότι μπορεί να μην ξυπνήσει ξανά. Σου προκαλεί ένα δέος το πώς περιγράφει ο συνάδελφος που κάνει αυτόν τον χειρισμό, όταν ανταλλάσσει αυτή τη ματιά με τον ασθενή που ξέρει ότι μπορεί να είναι η τελευταία φορά που βλέπει άνθρωπο μπροστά του. Το άλλο που θεωρώ αρκετά σημαντικό είναι ότι υπάρχουν συνάδελφοι, γιατροί, νοσηλευτές, που δουλεύουν 24 ώρες στα νοσοκομεία θέτοντας σε κίνδυνο την προσωπική τους ασφάλεια, έχοντας αφήσει στο σπίτι παιδιά, συζύγους. Αυτό το θεωρώ ηρωικό. Είναι άξιο σεβασμού. Υπάρχουν πάρα πολλοί γιατροί και νοσηλευτές σε αυτή τη θέση και αυτό επιδεινώνεται όσο περισσότεροι από αυτούς κολλάνε. Γιατί τόσο μειώνεται το δυναμικό του νοσοκομείου που σημαίνει ότι όλοι οι υπόλοιποι πρέπει να δουλεύουν περισσότερο.
- Πώς συμπεριφέρεται ο κόσμος εκεί όπου ζεις;
Υπάρχει παντού απαγόρευση κυκλοφορίας. Οποιαδήποτε μετακίνηση πρέπει να είναι δικαιολογημένη και απολύτως απαραίτητη. Κάποιος μετακινείται για λόγους υγείας, για να πάει σούπερ μάρκετ, για να πάει φαρμακείο ή για να πάει στη δουλειά του εφόσον είναι ανοιχτή. Ακόμα και για αυτούς τους λόγους μετακίνησης, υπάρχει ένα ειδικό έγγραφο το οποίο όλοι οι άνθρωποι πρέπει να το έχουν μαζί τους συμπληρωμένο το οποίο ελέγχεται από την αστυνομία ανά πάσα στιγμή, οπότε υπάρχει αυτός ο περιορισμός. Μπορεί κάποιος να βγει από το σπίτι χωρίς αυτό το πιστοποιητικό για να πάρει λίγο αέρα γύρω από το τετράγωνο ή να βγάλει το κατοικίδιο βόλτα για τις φυσικές του ανάγκες. Αυτά επιτρέπονται σαν έξοδοι από το σπίτι.
Εμείς σταματήσαμε τη δουλειά από την Πέμπτη, κάποια προγραμματισμένα ραντεβού τα μεταφέραμε τον Απρίλιο κι ελπίζουμε ότι τότε θα συνεχίσουμε και θα έχει επανέλθει κάποια κανονικότητα. Εμένα η δουλειά μου αφορά τον καρδιολογικό έλεγχο των αθλητών, από ερασιτέχνες δρομείς που τρέχουν μια φορά τη βδομάδα μέχρι αθλητές ολυμπιακού επιπέδου. Αυτή τη στιγμή οποιαδήποτε αθλητική δραστηριότητα έχει σταματήσει οπότε προφανώς έχουν σταματήσει και οι προαγωνιστικοί έλεγχοι που γίνονται. Δεν είναι εύκολο για οποιονδήποτε να ζει εγκλωβισμένος στους τέσσερις τοίχους του σπιτιού του. Για μένα προσωπικά όμως αυτό είναι κάτι που περνά σε δεύτερη μοίρα σε σχέση με τη σοβαρότητα της κατάστασης.
- Σε άγχωσε η αναστολή των πτήσεων από και προς την Ελλάδα από την άποψη ότι δεν μπορείς να δεις τους δικούς σου στην Κεφαλονιά για άγνωστο διάστημα;
Ήταν προγραμματισμένο να πάω στο νησί την Παρασκευή για 5 μέρες. Ήδη από τις αρχές του μήνα με ενημέρωσε η αεροπορική εταιρεία ότι η πτήση αναβάλλεται. Το σεβάστηκα και το θεώρησα σωστό βλέποντας και τα πράγματα πώς εξελίσσονται. Δεν είναι κάτι που με αγχώνει. Θεωρώ ότι αυτό θα έπρεπε να γίνει στην Ελλάδα και να περιοριστούν πολύ οι μεταφορές του πληθυσμού γενικά. Για παράδειγμα, τώρα που όλα έκλεισαν ακούω ότι πολλοί φοιτητές γυρίζουν σπίτι. Αυτό το θεωρώ πολύ λάθος. Φοιτητές που ζουν σε κεντρικές πόλεις - Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα - επιστρέφουν στην επαρχία. Αναπόφευκτα κάποιοι είναι φορείς του ιού ασυμπτωματικοί ή μπορεί να έχουν ελαφρά συμπτώματα και θα το μεταφέρουν στις πόλεις τους. Θεωρώ ότι θα έπρεπε να γίνει πιο αυστηρό το μέτρο. Πλέον αφού πολλοί έχουν κάνει αυτήν την κίνηση καλό είναι να αποφύγουν τις επαφές, ακόμα και μεταξύ συνομήλικων, και να φροντίσουν την απομόνωση των μεγαλύτερων ατόμων, παππούδων, καθώς και ατόμων με χρόνιες παθήσεις, όπως οι καρδιοπάθειες, οι πνευμονοπάθειες και ο διαβήτης. Ας φροντίσουν να τους κάνουν τα ψώνια, να τους αγοράζουν τα φάρμακα και να τους τα αφήνουν έξω από την πόρτα του σπιτιού, χωρίς να έρχονται σε επαφή μαζί τους, ας χαιρετιούνται από το παράθυρο ή διαδικτυακα. Οι γονείς μου ανησυχούν, όπως είναι λογικό, εγώ βέβαια τους καθησυχάζω όσο μπορώ.
- Υπάρχει η αίσθηση ότι υπάρχει ένα «τέλος» σε αυτήν την κατάσταση της πανδημίας του κορονοϊού, σας δίνει κάποιος έναν ορίζοντα ή εσύ ως επιστήμονας τον βλέπεις;
Από κάποια δεδομένα, συγκρίνοντας πώς πήγαν τα πράγματα στην Κίνα, αν επαληθευθεί κι εδώ στην Ιταλία αυτό, λαμβάνοντας υπόψιν το πότε λήφθηκαν αυστηρά μέτρα εδώ, αναμένεται ένα «πικ» των θανάτων και των περιστατικών την επόμενη βδομάδα και από εκεί και πέρα ελπίζουμε να ελαττώνεται. Αλλά θεωρώ ότι για τους επόμενους δύο μήνες αυτή η κατάσταση θα είναι ακόμα ενεργή. Θα έχουμε περιστατικά και όλο τον Απρίλιο. Όπως γίνεται τώρα στην Κίνα.
- Ειδικοί στην Ελλάδα λένε να πάρουμε μέτρα Ιταλίας τώρα. Συμφωνείς με αυτό;
Σε μεγάλο βαθμό ήδη έχει γίνει αυτό. Και πιστεύω ότι είναι απόλυτα σωστό. Έγκειται στον κόσμο τώρα να υπακούσει να πειθαρχήσει και να σεβαστεί τα μέτρα, να καταλάβει ότι οποιαδήποτε μετακίνηση ή επαφή είναι κάτι που απλά επιταχύνει την εξάπλωση του ιού που πρέπει να επιβραδυνθεί, διαφορετικά θα έχουμε καταστροφή. Ο Έλληνας δυστυχώς αν δεν νιώσει στο πετσί του ότι πέθανε ένας δικός του, ένας γνωστός του, δεν καταλαβαίνει τίποτα. Κι εδώ με την πολύ σοβαρή κατάσταση, με τους χιλιάδες θανάτους και τα κρούσματα, ακόμη βλέπεις κάποιους σε τσατ, πέραν του φυσιολογικού, να γελοιοποιούν την κατάσταση, να κάνουν αστεία και να σχολιάζουν την καραντίνα στο σπίτι το οποίο το θεωρώ ασέβεια τόσο για τους ασθενείς όσο και για αυτούς που είναι 24 ώρες πάνω από τους ασθενείς, και που το άγχος τους είναι πώς θα βρουν ένα κρεβάτι ή έναν αναπνευστήρα για να σώσουν τη ζωή ενός ανθρώπου που δεν γνωρίζουν. Και κάποιοι άλλοι ταυτόχρονα διαμαρτύρονται δημόσια απλώς επειδή βαριούνται σπίτι με τα παιδιά. Είναι άτοπο, σε αυτές τις περιπτώσεις καλύτερα τσιμουδιά και υπακοή. Κάποιοι όμως δεν μπορούν να το καταλάβουν, ακόμη κι εδώ.
