«Λένε πως είναι απαραίτητο να ξέρεις από πριν τα πάντα ή τουλάχιστον να έχεις υπόψη σου τον σκελετό, πάνω στον οποίο θα στηρίξεις το σώμα του κειμένου. Δεν αμφισβητώ αυτή την αρχή, κατά κόρον συμβαίνει, ωστόσο μόνο κάτι πολύ ισχυρό μπορεί να σε στείλει να καταπιαστείς με τις ώρες, ώστε να του δώσεις τη μορφή ενός μυθιστορήματος. Και κάτι που είναι τόσο ισχυρό, δεν υπάρχει περίπτωση να σ’ αφήσει στα κρύα του λουτρού και να μην σε βγάλει κάπου. Είναι σαν η έμπνευσή μας, πολλές φορές, να αναλαμβάνει το πηδάλιο, κι εμείς απλώς να χτυπάμε πλήκτρα.» Ισχυρίζεται ο καβαλιώτης συγγραφέας Βασίλης Κυριλλίδης. Το είδος του, εξάλλου, ήταν και είναι το Φανταστικό. Σε βρίσκουν οι ιστορίες σου σε αυτή την περίπτωση. Ή τουλάχιστον αναλαμβάνουν την μισή διαδρομή.
Αν ζούσε στο εξωτερικό θα ήταν σούπερ σταρ. Εδώ το είδος του Φανταστικού ίσα που ξεμυτίζει τελευταία. Ωστόσο τα «Αναλώσιμα υλικά» του ξανατυπώνονται, «Οι συμμαθητές» του άρεσαν και συζητήθηκαν, ο «Μαγικός αέρας» θα μείνει εις τους αιώνες ανυπέρβλητος και εκείνο «Το χέρι του Θεού» πόσο πολύ προηγήθηκε και της ζωής και της επιστήμης.
Εντούτοις, ο Βασίλης Κυριλλίδης επιμένει: οι ήρωές του δεν διαθέτουν –παρά τις ιστορίες του- τίποτε το υπερβατικό. Αρκεί κάποιος για να γίνει ο ήρωάς του ή η ηρωίδα του «Να έχει ένα συγκροτημένο φιλοσοφικό σύμπαν και να είναι συνεπής προς αυτό. Ακόμα καλύτερα, ν’ αγωνίζεται σκληρά, να θυσιάζει, για να είναι συνεπής προς αυτό. Δεν είναι εύκολο να ζούμε σύμφωνα με τις ιδέες μας, ιδίως αν αυτές βρίσκονται στο δύσκολο δρόμο.»
Ας διασχίσουμε, λοιπόν, το μαγικό εργαστήρι του Κυριλλίδη αυτή τη φορά.
Συνέντευξη στην Ελένη Γκίκα
- Κύριε Κυριλλίδη, υπάρχει τελετουργία γραφής [συγκεκριμένος χώρος, χρόνος, συνήθειες] ή παντού μπορείτε να γράψετε εσείς;
Είναι πολύ κρίμα που αυτή η ερώτηση έχει στην ουσία ακυρωθεί από τις καταστάσεις, εδώ και καιρό. Με τους μήνες της καραντίνας ο χώρος μου πλέον είναι σταθερός, ευτυχώς πολύ όμορφος, αφού το γραφείο μου βλέπει, από την τζαμαρία, τη θάλασσα και το λιμάνι της Καβάλας. Επίσης η καραντίνα έχει εξομοιώσει το χρόνο, οι ώρες πια απλώνονται σε μια ομοιομορφία. Ακόμα και με τις μέρες συμβαίνει το ίδιο, μπορώ να πω, αφού η έλλειψη οποιουδήποτε προγραμματισμού και η εξαφάνιση του συνηθισμένου Σαββατοκύριακου, με κάνει να τις χάνω πολλές φορές.
- Για να ξεκινήσετε μια ιστορία, χρειάζεστε πλάνο, να ξέρετε και την αρχή και το τέλος της, ή αρκούν μια εικόνα ή η αρχική φράση;
Λένε πως είναι απαραίτητο να ξέρεις από πριν τα πάντα ή τουλάχιστον να έχεις υπόψη σου τον σκελετό, πάνω στον οποίο θα στηρίξεις το σώμα του κειμένου. Δεν αμφισβητώ αυτή την αρχή, κατά κόρον συμβαίνει, ωστόσο μόνο κάτι πολύ ισχυρό μπορεί να σε στείλει να καταπιαστείς με τις ώρες, ώστε να το δώσεις τη μορφή ενός μυθιστορήματος. Και κάτι που είναι τόσο ισχυρό, δεν υπάρχει περίπτωση να σ’ αφήσει στα κρύα του λουτρού και να μην σε βγάλει κάπου. Είναι σαν η έμπνευσή μας, πολλές φορές, να αναλαμβάνει το πηδάλιο, κι εμείς απλώς να χτυπάμε πλήκτρα. Αναμφίβολα είναι λίγο αβέβαιο, αλλά ταυτόχρονα το βρίσκω και πολύ συναρπαστικό. Αν δεν τα ξέρεις όλα, είναι σαν να γίνεσαι ο αναγνώστης του βιβλίου που γράφεις, κι αυτό σου δίνει μια άλλου είδους σιγουριά, αφού μας αρέσει να γράφουμε τα βιβλία που θα θέλαμε να διαβάσουμε, κι άλλωστε πάντα μπορούμε να κάνουμε διορθωτικές κινήσεις, αν κάτι βλέπουμε πως πάει στραβά.
- Ποιο βιβλίο σας γράφτηκε με πιο παράξενο και αλλόκοτο τρόπο;
Δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από ένα αστυνομικό-πολιτικό θρίλερ, κατόπιν παραγγελίας από τον Φιλελεύθερο, με συγκεκριμένη θεματική και με σχετικό περιορισμό χρόνου και περιθωρίου λέξεων. Το θεωρώ αλλόκοτο, διότι υποτίθεται πως η έμπνευση σε στέλνει στην συγγραφή, ενώ στο συγκεκριμένο συνέβη το ανάποδο. Καταπιάστηκα με την συγγραφή του αναζητώντας την έμπνευση. Παραδόξως, ΟΙ ΣΥΜΜΑΘΗΤΕΣ, ήταν το βιβλίο που μου χάρισε τα πιο θετικά σχόλια που έχω λάβει ποτέ, άλλωστε, στέλνοντας το στην εφημερίδα άρεσε τόσο, που μου ζητήθηκε και η συνέχειά του. Κυκλοφόρησε δυο συνεχόμενα Σάββατα μαζί με το φύλλο της εφημερίδας, κι απ’ ό,τι έμαθα, εξαντλήθηκε γρήγορα.
- Υπάρχουν συγγραφικές εμμονές; Θέματα στα οποία επανέρχεστε, τεχνικές που χρησιμοποιείτε και ξαναχρησιμοποιείτε, γρίφους κι αινίγματα που προσπαθείτε μια ζωή γράφοντας να επιλύσετε;
Νομίζω πως το άκουσα σε μια παρουσίαση της Καρυστιάνη, και το βρήκα πολύ σωστό, ότι: ‘τα θέματα με τα οποία ασχολείται η λογοτεχνία είναι αμέτρητα, δηλαδή τα εξής δυο, ο έρωτας κι ο θάνατος’. Συμφωνώ απόλυτα. Όλα τα υπόλοιπα είναι παλέτες και πλαίσια. Δεν είμαι βέβαιος ότι θα υπήρχε λογοτεχνία ή κάποια άλλη μορφή τέχνης, σ’ αυτό το επίπεδο τουλάχιστον, αν δεν υπήρχε ο έρωτας κι ο θάνατος. Στον πρώτο ξέρω πως πρέπει να του χρωστάμε χάρη, στον δεύτερο δυσκολεύομαι, αλλά μάλλον κάτι χρωστάμε και σ’ αυτόν.
- Τι πρέπει να έχει μια ιστορία για να γίνει ιστορία σας;
Να έρθει να με βρει, ή τουλάχιστον να κάνει το μισό δρόμο, γιατί από μόνος μου δυσκολεύομαι να τον διανύσω ολόκληρο. Ευτυχώς που, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, συμβαίνει αυτό.
- Ένας ήρωας ή μια ηρωίδα για να γίνει ήρωάς σας ή ηρωίδα σας;
Να έχει ένα συγκροτημένο φιλοσοφικό σύμπαν και να είναι συνεπής προς αυτό. Ακόμα καλύτερα, ν’ αγωνίζεται σκληρά, να θυσιάζει, για να είναι συνεπής προς αυτό. Δεν είναι εύκολο να ζούμε σύμφωνα με τις ιδέες μας, ιδίως αν αυτές βρίσκονται στο δύσκολο δρόμο.
- Ποιος ήρωας ή ποια ηρωίδα σας έφτασαν ως εσάς με τον πιο αλλόκοτο τρόπο;
Κατά περίεργο τρόπο, ενώ γενικά φτιάχνω αλλόκοτες ιστορίες, όλοι οι ήρωές μου έρχονται πολύ φυσιολογικά, μέσα από τις ιστορίες της ζωής, αφού η ζωή έχει τόσες ιστορίες και τόσους ήρωες. Το ίδιο προσγειωμένα και φυσιολογικά προσπαθώ να τους αποδώσω. Το αλλόκοτο φαίνεται πιο αλλόκοτο, όταν έρχεται σε αντίστιξη με τον ρεαλισμό, κι αυτό είναι κάτι που μου αρέσει όταν συμβαίνει.
- Το πρώτο βιβλίο που διαβάσατε και σας εντυπωσίασε;
Με γυρνάτε πολύ πίσω. Νομίζω πως ο κάθε γεννημένος πριν από το 60 θα σας αναφέρει τα βιβλία του Ιούλιου Βερν. Αναμφισβήτητα μέχρι και σήμερα την θεωρώ μια πολύ καλή αρχή, εν τούτοις δεν είναι ανεξάρτητο από το γεγονός ότι, στα πρώτα μου διαβάσματα, οι επιλογές ήταν υπερβολικά λίγες σε σχέση με το τώρα. Ακόμα και στη δεκαετία του ογδόντα η κυκλοφορία βιβλίου ήταν γεγονός. Ένα βιβλίο τότε έμενε στις προθήκες για μήνες, και οι βιβλιόφιλοι το συζητούσαν για καιρό. Σήμερα, όταν αναφέρω ένα σημαντικό βιβλίο, ο συνομιλητής μου έχει ν’ αναφέρει κάποιο άλλο. Το βλέπω ως πρόοδο, πάντως.
- Υπάρχει βιβλίο που μπορείτε να πείτε ότι σας άλλαξε τη ζωή ή βιβλίο στο οποίο συχνά επιστρέφετε;
Στα είκοσί μου θα έλεγα πως υπήρχε. Τώρα πιστεύω ότι η ζωή δεν αλλάζει από ένα βιβλίο, και στη διαδικασία διαμόρφωσής μας, συγγραφική και μη, έχουν βάλει το χέρι τους πολλοί συγγραφείς και πολλά βιβλία. Υπάρχουν κάποια τα οποία ξαναδιάβασα, χρόνια μετά από την πρώτη τους ανάγνωση, μ’ άλλες συνθήκες κι απαιτήσεις πλέον, και πολλά από αυτά τα επαναξιολόγησα, είτε προς τα πάνω είτε προς τα κάτω. Ωστόσο η ιστορία της δεύτερης ανάγνωσης αποδείχτηκε, εν πολλοίς, ευγενής προσδοκία, αφού ο χρόνος είναι πάντα λίγος και τα αξιόλογα βιβλία που κυκλοφορούν πολλά. Έτσι τα περισσότερα από τα βιβλία που προόριζα για μια δεύτερη ανάγνωση, αρκέστηκαν στην πρώτη τους.
- Αγαπημένοι σας συγγραφείς και ποιητές;
Θα αδικήσω εκατό συγγραφείς για κάθε όνομα που θ’ αναφέρω. Δεν μπορώ ν’ αφήσω έξω την Γούλφ, τον Καλβίνο, τον Κόνραντ, τον Άμος Όζ. Τα βιβλία της Γουλφ και του Καλβίνο ήταν αυτά που διάβασα και δεύτερη φορά, τις δε ‘Αόρατες πόλεις’ τουλάχιστον τέσσερις, νομίζω είναι και το ρεκόρ μου. Σήμερα τ’ αγαπημένα μου βιβλία είναι αυτά που με ξαφνιάζουν, εκεί που δεν το περιμένω. Γιασμίνα Χάντρα, Σαντιάγκο Ρονκαλιόλο, Σελέστ Ινγκ. Αύριο μπορεί να είναι κι ένα ακόμα.
- Κατά την διαδικασία της συγγραφής, ακούτε μουσική, έχετε ανάγκη από απόλυτη σιωπή, διαβάζετε άλλα βιβλία ή ποιητές, καταφεύγετε σε εικαστικά έργα;
Ναι, όταν γράφω, η μουσική παίζει πάντα, το είδος της διαφέρει, ανάλογα με τις εποχές και τις διαθέσεις μου. Οι νότες κι ο καφές είναι προϋποθέσεις για λειτουργήσει το πληκτρολόγιο. Η ανάγνωση είναι κάτι άλλο όμως, φροντίζω να έχω καθημερινά εξασφαλισμένες κάποιες ώρες που αφιερώνω σ’ αυτήν, άσχετα αν τυχαίνει να γράφω κάποιο βιβλίο παράλληλα. Οι αναλογίες του χρόνου συγγραφής προς ανάγνωση διαφέρουν, αλλά τις θεωρώ μέρος μιας ενιαίας διαδικασίας.
- Να αναφερθούμε σε εκείνο που γράφετε σήμερα;
Αυτή τη στιγμή δουλεύω πάνω σ’ ένα πολύ κοινότυπο θέμα. Αφορά ένα ιό που χτυπά την ανθρωπότητα. Γνωρίζω ότι πολλοί στο χώρο της επιστημονικής φαντασίας, λόγω και της κατάστασης, έχουν επιλέξει παρόμοιο θέμα, κι ακόμα περισσότεροι θα το κάνουν στο εξής, έχω την περιέργεια όμως να δω αν το μυθιστόρημα μου θα καταφέρει κάτι διαφορετικό. Θα εκδοθεί εντός του έτους, οπότε θα ξέρουμε σύντομα.
