Toυ Ανδρέα Ζαμπούκα
Η νόρμα μια αντίληψης διαιωνίζεται σε μία σταθερή βάση υπεράσπισης της εκάστοτε εξουσίας. Σε ό,τι αφορά στους δημοσίους υπαλλήλους, το πολιτικό σύστημα είχε ανέκαθεν σοβαρούς λόγους να συντηρεί διάφορες θεωρίες περί πλειοψηφούσας ποιοτικής αθροιστικής μάζας. Όπως και άλλα μυθεύματα για να διασωθεί ο αρρωστημένος κορμός όλων των δημόσιων φορέων και υπηρεσιών.
Η αλήθεια είναι όμως, πολύ διαφορετική. Και χαρακτηρίζει μία κατάσταση απολύτως "κανονική" για τους όρους και τις προϋποθέσεις που καθορίζουν τις δομές του ελληνικού δημόσιου τομέα. Την "θεσμική" κουλτούρα ανευθυνότητας, το έλλειμμα της αξιολόγησης, την άδικη μισθολογική μεταχείριση και κυρίως, την αδυναμία του κράτους να συγκροτήσει ένα αξιοκρατικό σύστημα αρμοδιοτήτων.
Αν λοιπόν, ισχύουν όλα αυτά για τη λειτουργία του Δημοσίου, γιατί πρέπει οι δημόσιοι υπάλληλοι να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του ρόλου τους; Γιατί δηλαδή να μπορούν να δικαιολογήσουν την απλοϊκή και βολική ρήση "Ναι υπάρχουν και εξαιρέσεις αλλά η πλειοψηφία τους εργάζεται με αυταπάρνηση και ενθουσιασμό!"
Πιο μεγάλο ψέμα δεν υπάρχει. Στην πραγματικότητα η πλειοψηφία των δημοσίων υπαλλήλων είναι μέτριοι έως κακοί. Όπως ακριβώς, μέτριοι έως κακοί είναι οι πλειοψηφίες όλων των ανθρώπων σε όλα τα συστήματα και σε όλες τις κοινωνίες. Απλώς, οι άλλες χώρες που διαθέτουν έναν καλύτερο δημόσιο τομέα από εμάς, έχουν φροντίσει για έναν αξιακό και λειτουργικό τρόπο διαχείρισης της μετριότητας των πολλών δια μέσου των ανωτερότητας των λίγων. Και ταυτόχρονα, ανάδειξης των όσων καλών και επιδέξιων δυνατοτήτων των λιγότερων καλών και μετρίων.
Πέρα όμως από την υστέρηση στην προσφορά υπηρεσιών, οι δημόσιοι υπάλληλοι χαρακτηρίζονται και από μία άλλη ελλειπτική διάθεση. Αρκετοί από αυτούς διαθέτουν μια έντονη διάθεση σαδισμού προς τους υπόλοιπους συμπολίτες τους.
Γιατί συμβαίνει αυτό; Όπως μου εξήγησε ένας ψυχαναλυτής πρόκειται για το σύνδρομο της «επαπειλούμενης θέσης»! Αυτό που προκαλεί την ανασφάλεια του δημοσίου υπαλλήλου είναι η αγωνία μήπως ο «εχθρός» - εμείς οι υπόλοιποι δηλαδή- μπορέσουμε κάποια στιγμή, και καταλάβουμε την δική του θέση. Είναι η αίσθηση του κενού που καταλαμβάνει τον ανυπεράσπιστο και τον καθιστά φοβικό απέναντι στην υπόλοιπη κοινωνία.
Έτσι εξηγείται το ανομολόγητο θράσος των συνδικαλιστών, η απίστευτη αλαζονεία των υπαλλήλων στις ΔΕΚΟ, η «προληπτική» βαναυσότητα κάποιων απεργών και η συνειδητή διάθεση πελατειασμού από τους υπόλοιπους.
Αμύνονται επιτιθέμενοι. Σου λέει, έτσι και χαλαρώσουμε, το χάσαμε το παιχνίδι. Και το πολιτικό σύστημα θα μας ξεχάσει και οι υπόλοιποι, οι αδιόριστοι, οι «πληβείοι» θα ξεσηκωθούν. Ξέρουν καλά ότι η ευγένεια, η προσήλωση στο καθήκον, η συνέπεια, η εντιμότητα και ένα σωρό άλλες «αντιαξίες» του δικού τους αξιακού κώδικα, θα αποδειχθούν ο «Δούρειος Ίππος» που θα φέρει την πτώση της «Τροίας».
Και για να μην παρεξηγηθώ, με τον «κυνισμό» μου, επιβεβαιώνω πως κάθε δημόσιος υπάλληλος είναι ακριβώς έτσι, όπως τον περιγράφω. Αντίθετα, αυτοί που διαθέτουν συνείδηση του ρόλου τους δεν είναι «δημόσιοι υπάλληλοι» αλλά απλά υπεύθυνοι άνθρωποι. Προφανώς δεν είναι λίγοι αλλά, όπου και να τους έβαζες να δουλέψουν, το ίδιο ακριβώς θα έκαναν. Γιατί η προσωπική τους παιδεία και η ατομική τους αξιοπρέπεια δεν τους δίνει περιθώρια για κάτι άλλο, παρά για επαγγελματισμό και ευθύνη απέναντι στην κοινωνία.
Και για να παρεμείνουν καλοί καταβάλουν διπλή προσπάθεια σε ένα σύστημα που θέλει με το ζόρι να τους κάνει κακούς. Σε ένα κύκλο παραγόντων που δημιουργούν όλες τις αιτίες για να δημιουργηθεί ο άνθρωπος που τιμωρεί τον συνάνθρωπό του.
Οι δημόσιοι υπάλληλοι θα μας τιμωρούν πάντα, όσο θα αισθάνονται ανασφάλεια, φοβία και αδυναμία ρόλων. Κι όλα αυτά, σ΄έναν κόσμο που όσο και να θέλει το κράτος να τον ακινητοποιεί, αυτός θα εξελίσσεται και θα προβάλλει τις απαιτήσεις του…
