Του Ανδρέα Ζαμπούκα
Η «καθαρή έξοδος» είναι ένας περίεργος όρος που με ανησυχεί μόνο και μόνο από τη σημειολογία της. Όπως με ανησυχεί πάντα, η λέξη «καθαρή» ως επιθετικός προσδιορισμός στην τέχνη, στη φιλοσοφία, στην οικονομία, στην επιστήμη. Για τον πάρα πολύ απλό λόγο ότι η καθαρότητα υποδηλώνει μια ολοκληρωτική σχέση που εξυπηρετεί μόνο την αυτοαναφορικότητα των εννοιών: τέχνη για την τέχνη, φιλοσοφία για την φιλοσοφία και επιστήμη για την επιστήμη. Και «καθαρή έξοδος» για την «καθαρή έξοδο»!
Σε ένα πολύ έξυπνο σκίτσο του Αρκά για την αυγουστιάτικη έξοδο από τα μνημόνια, απεικονίζεται η τραγικότητα του Έλληνα ο οποίος ανήκει στη μειοψηφική κατηγορία των πολιτών που θέλει να δει φως στο τούνελ. Υπάρχει φως αλλά δεν είναι τούνελ, είναι πηγάδι...
Ουσιαστικά, δεν υπάρχει ελπίδα για καμία έξοδο από την κρίση. Και δεν αναφέρομαι μόνο στην οικονομική, που μπορεί σπασμωδικά να δώσει κάποια ευκαιρία τεχνητής έξαρσης. Η κρίση είναι κυρίως πολιτισμική και μας κρατάει δεσμώτες σε ένα βαθύ πηγάδι σαν τη σπηλιά του Πλάτωνα. Εκεί που όλοι σιδηροδέσμιοι έβλεπαν τα απεικάσματα να παρελαύνουν στον απέναντι τοίχο.
Τα δεσμά μας εν τω μεταξύ, είναι τόσο ταυτισμένα με την οντολογική μας υπόσταση που δύσκολα θα μπορούσαμε απαλλαγούμε στο κοντινό μέλλον. Αρκεί να σκεφτεί κανείς ποια θα ήταν αυτή η χώρα χωρίς τον κρατισμό της, χωρίς το γραφειοκρατικό Δημόσιο, χωρίς την παραοικονομία, χωρίς τα πελατειακά δίκτυα, χωρίς την παραπαιδεία, χωρίς το άβουλο και ανεύθυνο πολιτικό σύστημα. Όλα αυτά δηλαδή, που έχουν καλλιεργήσει την ταυτότητα του μέσου Έλληνα, το κυρίαρχο πρότυπο διαβίωσης και έχουν διαμορφώσει την κοινωνική και πολιτική του συνείδηση.
Οι συνθήκες κατακράτησης, στον πάτο, μας καθιστά «αισιόδοξους» για το φως στο πάνω μέρος του μικρού κύκλου αλλά ταυτόχρονα, ανήμπορους να βγούμε από το πηγάδι.
Σε πολιτικό επίπεδο, το χθεσινό τηλεφώνημα του Ζάεφ έφερε στη σημερινή μέρα τους δύο εταίρους (Τσίπρα, Καμμένο) σε ετοιμότητα δηλώσεων, μπας και παραπλανήσουν πιο αποτελεσματικά, το «λαό» τους. Στην οικονομία, οι «φρουροί» του κράτους περιμένουν στη γωνία τους επενδυτές να τους διώξουν και στον πολιτισμό, ακόμα προκρίνουμε τη βία (κάθε είδους) ως μέσο δημόσιας έκφρασης και επικοινωνιακής τακτικής.
Κάπως έτσι πορευόμαστε, κάνοντας κύκλους, ενώ παλεύουμε με την ψευδαίσθηση ότι μπορούμε να ξεφύγουμε προς την έξοδο και το φως. Είναι όμως μία «καθαρή» πλάνη. Γιατί χρωστάμε πολλά, γιατί έχουμε υποθηκεύσει τη χώρα, γιατί δεν είμαστε σε θέση να την διοικήσουμε και γιατί δεν σκοπεύουμε να απελευθερώσουμε την αγορά και τα πανεπιστήμια προκειμένου να συνδεθούν με τον υπόλοιπο κόσμο.
Αυτό είμαστε και αυτό επιλέγουμε - για δύο αιώνες- ως τρόπο ζωής και ως πολιτική διαχείριση. Αυτό θα επιλέξει και ο πρωθυπουργός για όσον καιρό θα μείνει ακόμα στην κυβέρνηση...
