Του Δρ. Κωνσταντίνου Β. Νικολόπουλου*
Σαφώς το ΑΕΠ έχει τα ελαττώματα του καθώς δεν περιλαμβάνει αρκετές δραστηριότητες, ούτε βέβαια την παραοικονομία. Ως εκ τούτου κάποιες χώρες προβληματίζονται προκειμένου να συμπεριλάβουν, με όσο το δυνατόν ασφαλή κριτήρια και τις αδήλωτες συναλλαγές που πραγματοποιούνται «υπό σκιά».
Επίσης αναθεωρείται κάποιες φορές ώστε κάθε μέγεθος που ανάγετε σ' αυτό να μεταβάλλεται ως ποσοστό άλλοτε ευνοϊκά κι άλλοτε όχι. Ούτως ή άλλως δεν είναι αντικειμενικός δείκτης οικονομικής ευημερίας για αυτό διεθνείς οργανισμοί, πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα υιοθετούν επιμέρους δείκτες για πιο γόνιμη τεκμηρίωση.
Ωστόσο σε διαχρονικές και διεθνείς συγκρίσεις προσφέρει ένα μετρικό τρόπο εξαγωγής συμπερασμάτων για στοχοθεσία και αξιολόγηση. Μολονότι οι αριθμοί δεν είναι πάντοτε η ποσοτικοποιημένη αλήθεια εντούτοις είναι αντιπροσωπευτικοί.
Χωρίς ποσοτική απεικόνιση, αναλογίζεται κανείς, ότι για εφαρμογή πολιτικών ή μεταρρυθμίσεων οι επιλογές στην πράξη θα βασίζονταν στην τύχη, στο ένστικτο ή στην βούληση της εκάστοτε ισχυρής ομάδας αποφάσεων.
Ας φανταστούμε τώρα διάσημες πυραμίδες όπως του Χέοπα, του Kukulkan των Μάγια ή του Α. Maslow, αποκηρύσσοντας του Ponzi και ας κατασκευάσουμε ανάλογα τη δική μας, ως μνημείο, εμπιστευόμενοι για πρώτη ύλη μεγέθη που ανάγονται στο ελληνικό ΑΕΠ με αύξουσα τάξη:
Στη βάση λοιπόν βρίσκουμε την Ελλάδα, το 2015, να δαπανά το 0,97% του ΑΕΠ για έρευνα και ανάπτυξη, πολύ χαμηλότερα από τον μέσο όρο στις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ που ήταν 2,38%. Το ποσοστό ήταν επίσης χαμηλό και στα προ κρίσης έτη.
Στο επόμενο επίπεδο, 2,6% AEΠ είναι οι αμυντικές δαπάνες της Ελλάδας, δεύτερη στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ το 2017, (Πηγή: The SAO/NASA Astrophysics Data System).
Το 2015-2016, βρίσκει την Ελλάδα στην τελευταία θέση στην Ευρώπη για δαπάνες στην παιδεία. Οι δημόσιες δαπάνες έμειναν στο πενιχρό ποσοστό του 3,5% του ΑΕΠ, όταν ο ευρωπαϊκός μέσος όρος ήταν 10,3% ενώ στον αντίποδα η Ισλανδία δαπάνησε το 17,4% του ΑΕΠ της.
Το 2015, 4,9% του ΑΕΠ οι δημόσιες δαπάνες μας για Υγεία με φθίνουσα τάση από το 2010 που ήταν 6,9% (πηγή: ΕΛΣΤΑΤ & ΟΟΣΑ).
Ψηλότερα βρίσκεται το κόστος γραφειοκρατίας – προσκομμάτων που κυμαίνεται στο 6,8% του ΑΕΠ εκτιμώμενο σε 14 δισ. ευρώ το χρόνο, ενώ ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι μόλις 3,5% (ΣΕΒ,2015) που αποτελεί και μια αιτιώδη σχέση της σκιώδους οικονομίας, η οποία με τη σειρά της συναντάται στο επόμενο επίπεδο της αρχιτεκτονικής.
Έτσι, στο 25% του επίσημου ΑΕΠ υπολογίζεται ότι κινείται κατά μέσο όρο η σκιώδης οικονομία στην Ελλάδα, η οποία αυξάνεται διαρκώς. (Πηγή: International Conference on International Business 2017, Μάιος 2017. Διοργανωτής: Πανεπιστήμιο Μακεδονίας «Research on Crucial Issues of European Integration»: Προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση στον δημοσιονομικό, τραπεζικό και επενδυτικό τομέα»).
Το 2016, στο 27% του ΑΕΠ κυμάνθηκαν οι δαπάνες για το κοινωνικό κράτος έναντι 21% που αντιστοιχεί στον μέσο όρο των χωρών του ΟΟΣΑ, εκ των οποίων το 55,4 % αφορούσε συντάξεις γήρατος (πηγή: ΕΛΣΤΑΤ). Επίσης 17,92 % ΑΕΠ αποτελούν οι δαπάνες για συντάξεις το 2017 (πηγή: Eurostat). Εντούτοις, η Ελλάδα καταλαμβάνει στην ευρωζώνη την πρώτη θέση στο συνολικό δείκτη φτώχειας, πρώτη στην παιδική φτώχεια και την έκτη στην φτώχεια υπερηλίκων (ΕΛΣΤΑΤ, 2016).
Ολοκληρώνοντας την κατασκευή, την αγλαή κορυφή καταλαμβάνει το δημόσιο χρέος 179% ΑΕΠ υπονομεύοντας το μέλλον των επόμενων γενεών.
Για να σταθεί ένα τέτοιο οικοδόμημα πρέπει να δει την ισχύ της βάσης και εκεί σαθρά και ατροφικά συναντά την καινοτομία, την υγεία και την παιδεία! Πως θα στηριχθεί σε τέτοιο θεμέλιο αυτή η Βαβέλ των αριθμών;
Στο πόσο καλά γνωρίζουμε τη χώρα μας δικαιούμαστε να απαντήσουμε με μεγαλαυχία για την ιστορία και εφόσον την γνωρίζουμε μας τιμά για να πορευτούμε στο μέλλον όχι όμως απλώς απομνημονεύοντας την. Αυτό δεν αρκεί. Έξαλλου αν οι πρόγονοί μας γνώριζαν ότι κωλυόμαστε να οικοδομήσουμε στα ιερά ερείπια τους τότε επουδενί δεν θα μας το απαγόρευαν, γιατί με τόσο κλειστό νου δεν θα ήταν σοφοί και άξιοι να τους μνημονεύουμε. Άλλωστε, αν με ζήλο τιμούσαμε την αντίθετη άποψη τότε ολόκληρη η μεσόγειος δεν θα κατοικείτο παρά θα ήταν μια απέραντη Δήλος για να την επισκέπτονται οι λαοί της βόρειας Ευρώπης κάνοντας τουρισμό με την άνεση του δικού τους υψηλότερου κατά κεφαλήν ΑΕΠ.
Πάντα κατ' αριθμόν γίγνονται (Πυθαγόρας).
*O Δρ. Κωνσταντίνος Β. Νικολόπουλος είναι Καθηγητής Οικονομικών και συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης.
