Του Ζαφείρη Βάλβη*
Είναι ανησυχητική και καθόλου ευοίωνη για το μέλλον η συλλογική πεποίθηση που έχει δημιουργηθεί για σύνολο κοινωνικών ομάδων. Η κοινωνία θεωρεί συλλήβδην και ντε φάκτο τους επιχειρηματίες φοροφυγάδες και λαμόγια, τους δημοσίους υπαλλήλους βολεμένους και άχρηστους, τους πολιτικούς ψεύτες και απατεώνες. Αναλόγως σε ποια κοινωνική ομάδα ανήκει ο καθένας υπερασπίζεται τη δική του και καταγγέλλει τις υπόλοιπες. Δυστυχώς η αρχή «ο καθείς είναι αθώος μέχρι αποδείξεως του εναντίου» δεν ισχύει στη συλλογική συνείδηση. Βρισκόμαστε δυστυχώς στη φάση τού «καλύτερα να σου βγει το μάτι παρά το όνομα». Τα στερεότυπα δίνουν και παίρνουν και πλέον ο καθένας καλείται να αποδείξει πως δεν είναι ελέφαντας.
Ε όχι τα πράγματα δεν είναι έτσι, δεν είναι άσπρα-μαύρα. Η απλοποίηση οδηγεί σε διχαστικά συνθήματα, επιθετικό ρητορικό λόγο και διάλυση της κοινωνικής συνοχής. Οι επιχειρηματίες προσπαθούν να επιβιώσουν σε ένα εχθρικό επιχειρηματικό περιβάλλον, να βρουν πελάτες για να πουλήσουν τις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους όταν η ζήτηση βρίσκεται στα τάρταρα. Οι δε «μισητές» πολυεθνικές ή ελληνικές με διεθνή προσανατολισμό επιχειρήσεις μάλλον παρέχουν σχετική σταθερότητα και σανίδα σωτηρίας στους εργαζομένους παρά το αντίθετο.
Οι δημόσιοι υπάλληλοι αποτελούν τον σάκο του μποξ ενώ προσπαθούν να κρατήσουν όρθια τη λειτουργία του κράτους. Γιατροί και νοσηλευτές στα νοσοκομεία, αστυνομικοί στα επεισόδια, δάσκαλοι στα σχολεία, στρατιωτικοί στις εναέριες αναχαιτίσεις, λιμενικοί στη διάσωση προσφύγων, διοικητικοί στην προσπάθεια εκσυγχρονισμού της δημόσιας διοίκησης και παλεύοντας και οι ίδιοι με τη γραφειοκρατία προσπαθούν μέσα σε ένα δυσλειτουργικό νομοθετικό πλαίσιο να κάνουν τη δουλειά τους. Χωρίς αυτούς, το κράτος θα σταματήσει κυριολεκτικά να λειτουργεί. Όσο για τους πολιτικούς, το βασικό ερώτημα είναι ένα: Ποιους επιλέγουν οι πολίτες να τους αντιπροσωπεύσουν; Υπάρχουν πολιτικοί που λένε αλήθειες, που προσπαθούν να αλλάξουν πράγματα, όμως στην πράξη καταψηφίζονται από τους πολίτες, δεν έχουν κοινό. Αντιθέτως, όσο περισσότερες υπερβολές πουν, όσο πιο «διλημματικοί» γίνουν, όσο πιο απλά συνθήματα έχουν, τόσο περισσότερο επιβραβεύονται. Και αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς με τους εαυτούς μας, στην τελική οι πολιτικοί που μας εκπροσωπούν είναι ο καθρέφτης μας. «Όποιος κοροϊδεύει τους πολιτικούς, κοροϊδεύει τον εαυτό του», κατά παράφραση του παιδικού ρητού.
«Εμπιστοσύνη» είναι η απάντηση στα προβλήματά μας. Και την εμπιστοσύνη, πρέπει να παλέψουν για να την ξανακερδίσουν όλες οι κοινωνικές ομάδες, διότι δυστυχώς, δικαίως ή αδίκως, έχει χαθεί. Επιχειρηματίες, δημόσιοι υπάλληλοι, πολιτικοί και άλλοι, καλώς ή κακώς πρέπει να παλέψουν, να την ξανακερδίσουν. Αλλά και οι πολίτες όμως θα πρέπει να τους δώσουν την ευκαιρία, χωρίς γενικεύσεις, αφορισμούς και μηδενισμούς. Χρειάζονται βήματα σύγκλισης μεταξύ των διάφορων κοινωνικοεπαγγελματικών ομάδων και όχι περαιτέρω απομάκρυνση. Και ο τρόπος έκφρασης, η ρητορική, η μετριοπάθεια, η συνάφεια λόγου και πράξης είναι βασικές προϋποθέσεις προκειμένου να πάμε στην επόμενη μέρα. Αλλιώς η επόμενα ημέρα, θα είναι σαν τη μέρα της μαρμότας.
*Ο κ. Ζαφείρης Βάλβης είναι επιστημονικός συνεργάτης του Ποταμιού.
