Του Τάσου Ι. Αβραντίνη*
Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών, ο πληθυσμός της χώρας γερνά επικίνδυνα. Τα τελευταία χρόνια οι θάνατοι είναι περισσότεροι από τις γεννήσεις. Η υπογεννητικότητα και η γήρανση του πληθυσμού αναμένεται να οδηγήσουν μέχρι το 2050 σε μείωση κάτω από τα 10 εκατομμύρια τον πληθυσμό της Ελλάδας, με αρνητικές συνέπειες τόσο στο ασφαλιστικό σύστημα όσο και στην άμυνα και την ασφάλεια της χώρας.
Με ζητήματα όπως η υπογεννητικότητα συνηθίζουν να ασχολούνται κοινωνιολόγοι, κοινωνικοί ανθρωπολόγοι, πολιτικοί επιστήμονες, θεωρητικοί του πολέμου, νομικοί, εκπρόσωποι των διαφόρων θρησκειών. Στο ελληνικό Σύνταγμα ορίζεται μάλιστα με στόμφο ότι «o σχεδιασμός και η εφαρμογή της δημογραφικής πολιτικής, καθώς και η λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων, αποτελεί υποχρέωση του κράτους».
Όμως, πόσο ικανό είναι το κράτος να λύσει το δημογραφικό πρόβλημα; Οι οικονομολόγοι ίσως είναι αρμοδιότεροι να δώσουν ικανοποιητικές απαντήσεις σε τέτοιου είδους προβλήματα. Και μάλιστα από τους οικονομολόγους, οι οικονομολόγοι «του ανθρώπινου κεφαλαίου» είναι περισσότερο σε θέση να εξηγήσουν την ιδιαίτερα αρνητική επίδραση που ασκεί ο κρατικός παρεμβατισμός στις αλλαγές προτίμησης ατόμων και οικογενειών.
Οι οικονομολόγοι του ανθρώπινου κεφαλαίου μελετούν την παραγωγή, την αποταμίευση και τις καταναλωτικές συνήθειες των οικογενειών, όχι με βάση το σημερινό εισόδημά τους, αλλά με το προσδοκώμενο μελλοντικό εισόδημα στη διάρκεια ενός κύκλου ζωής. Η υψηλή φορολογία στο εισόδημα και στην περιουσία σε συνδυασμό με την αβεβαιότητα που προκαλεί η διαρκής αλλαγή των κανόνων από το κράτος επηρεάζουν αρνητικά τη συμπεριφορά των ατόμων που επιθυμούν να δημιουργήσουν οικογένεια ή των οικογενειών που προγραμματίζουν πόσα παιδιά θα αποκτήσουν. Όσο περισσότερο απομυζά το κράτος το οικογενειακό εισόδημα, τόσο περισσότερο μειώνει τα κίνητρα δημιουργίας μεγάλων οικογενειών.
Η εθελοντική ατεκνία είναι μία από τις σημαντικότερες συνέπειες της κρατικής παρέμβασης. Όπως εξηγεί ο Γκάρι Μπέκερ, η απόφαση μιας οικογένειας να αποκτήσει παιδιά επηρεάζεται από τη μελλοντική εξέλιξη του κόστους ενός παιδιού για την οικογένεια. Η πρόβλεψη για μελλοντική μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος και η αύξηση των δαπανών για την ανατροφή, την εκπαίδευση κ.λπ. του παιδιού οδηγεί σε κάμψη των γεννήσεων και μείωση του μέσου όρου των μελών της οικογένειας.
Επομένως, το υπερτροφικό κράτος δεν αποτελεί λύση, αλλά το σημαντικότερο μέρος του δημογραφικού προβλήματος.
*Αναδημοσίευση από τον Φιλελεύθερο της Δευτέρας 4 Δεκεμβρίου.
