του Πάνου Λώλου*
Το δημόσιο αποτελεί τον μεγαλύτερο πελάτη εντός της ελληνικής οικονομίας από πλευράς εκτέλεσης έργων. Πέραν όμως του στενού δημοσίου τομέα όπως εκφράζεται από τα Υπουργεία, ανακύπτουν θέματα εκτέλεσης έργων για την τοπική αυτοδιοίκηση (ανεξαρτήτως βαθμού) και από φορείς που υπάγονται αποκλειστικά στον τομέα ευθύνης του δημοσίου.
Ο ελληνικός δημόσιος τομέας, με την στενή και την ευρεία του θεώρηση, έχει αποδείξει ότι έχει πεπερασμένες δυνατότητες ανάληψης εργασιών επί σταθερής βάσεως ή ad hoc και πολύ συχνά τα αποτελέσματα δεν διέπονται μόνο από καθυστερήσεις και χαμηλή ποιότητα αλλά και από φαινόμενα διαφθοράς λόγω της διοικητικής δομής που αναλαμβάνει την εκτέλεση.
Η ευρωπαϊκή οδηγία 2014/23/ΕΕ της 26/2/14 σχετικά με την ανάθεση συμβάσεων παραχώρησης καθορίζει ένα κοινό πλαίσιο λειτουργίας των εξωτερικών αναθέσεων (outsourcing) με στόχο την αρτιότερη χρήση των δημοσίων πόρων και την βελτίωση της παροχής υπηρεσιών προς τους πολίτες. Κεντρικός στόχος της πρωτοβουλίας αυτής είναι η στροφή προς δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές και στρατηγικές υπηρεσίες με παράλληλη έμφαση στην βελτίωση των ευκαιριών πρόσβασης σε όλα το φάσμα των αγορών παραχωρήσεων της Ε.Ε. Η οδηγία αναγνωρίζει το δικαίωμα των κρατών μελών να αποφασίζουν τα μέσα οργάνωσης που κρίνουν καταλληλότερα για την εκτέλεση έργων και την παροχή υπηρεσιών.
Η Ελλάς ενσωμάτωσε την ανωτέρω οδηγία με σχετικό νόμο που ψηφίστηκε στις 4/8/16 και δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ 148 Α''/08.08.2016. Συνεπώς, το νομικό πλαίσιο για την αποσυμφόρηση του ελληνικού δημοσίου από πολλαπλές δραστηριότητες που δεν είναι παραγωγικές και φυσικά επ΄ουδενί στρατηγικές, όπως η ύδρευση η οποία ρητώς εξαιρείται στο §11, υφίσταται ήδη.
Η πραγματικότητα στην χώρα μας όμως παραμένει και μετά την ψήφιση του ανωτέρω νόμου διαφορετική. Ελάχιστα βήματα έχουν γίνει ως προς την αξιοποίηση αυτής της δυνατότητας η οποία καταλήγει εκ των πραγμάτων να είναι αναγκαιότητα. Η κατάσταση αποκομιδής των απορριμμάτων στις περισσότερες περιοχές της χώρας είναι ενδεικτική ενώ λίγοι μόνο δήμοι έχουν αναθέσει σε εξωτερικούς συνεργάτες την υλοποίηση αυτού του έργου.
Τα πλεονεκτήματα της εξωτερικής ανάθεσης είναι πολλαπλά και βασίζονται στην σωρευτική εμπειρία του ιδιωτικού τομέα που έχει ήδη αξιοποιήσει αυτή την δυνατότητα εδώ και πολλά χρόνια. Συγκεκριμένα:
- Το κόστος ανάθεσης ή/και λειτουργίας μειώνεται αφού προκαλείται ανταγωνισμός στον κλάδο των επίδοξων παραχωρησιούχων.
- Η ποιότητα αυξάνεται εφόσον οι ανάδοχοι ή οι αναθέτουσες αρχές επικεντρώνονται στην κατάρτιση συγκεκριμένων προδιαγραφών και την παρακολούθηση εξέλιξης των έργων με συμβατικούς τρόπους που προστατεύουν τους πολίτες σε περίπτωσης αφερεγγυότητας των παραχωρησιούχων.
- Η διαφάνεια ευνοείται από τη στιγμή που τα εκ φύσεως αντικρουόμενα συμφέροντα των επίδοξων παραχωρησιούχων δεν αφήνουν τυπικά περιθώρια αποκλίσεως από τις δημοσιεύσεις προκήρυξης συμβάσεων.
- Η γνώση που αποκτάται από τις αρμόδιες υπηρεσίες των αναδόχων είναι σωρευτική δεδομένου ότι διαφορετικοί τρόποι λειτουργίας, εναλλακτικές τεχνογνωσίες και διάρθρωση κόστους τίθενται υπόψη προς σύγκριση.
- Η χρονική διάρκεια εκτέλεσης των έργων όταν είναι ad hoc επισπεύδεται αφού όφελος του παραχωρησιούχου είναι να μην αποκλίνει από τις συμβατικές ημερομηνίες εκτέλεσης των έργων ή των εργασιών με σκοπό την ταχύτερη δυνατή αποπληρωμή.
Οι κυριότεροι παράγοντες επιτυχίας του outsourcing στο δημόσιο είναι αφενός η πραγματική βούληση προς αξιοποίηση της σχετικής δυνατότητας και αφετέρου η καλή στελέχωση των αναθετουσών αρχών και φορέων στα πλαίσια ενός συνεκτικού και αποτελεσματικού τρόπου λειτουργίας που εγγυάται την υλοποίηση των συμβάσεων. Οι παραπάνω δυο προϋποθέσεις απαιτούν ιδεολογικές και πρακτικές υπερβάσεις που δεν μπορεί να καλύψει καμία ευρωπαϊκή οδηγία ή νομικό πλαίσιο. Εκεί πρέπει να υπάρξει κατά αρχήν μέριμνα και κατ΄επέκταση στα κριτήρια ανάθεσης για τα οποία ο νόμος είναι αδύναμος και αφήνει περιθώρια αυθαιρεσιών. Το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο όμως σε κάθε περίπτωση μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί.
*Ο κ. Π. Λώλος είναι στέλεχος επιχειρήσεων και οι απόψεις που εκφράζονται στο παρόν άρθρο είναι προσωπικές.
