Του Ιωάννη Λεοντακιανάκου*
Η κρίση μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας στο θρησκευτικό πεδίο, μετά την Συνοδική απόφαση του Οικουμενικού Πατριαρχείου, στις 11 Οκτωβρίου 2018, με την οποία αναγνωρίζει το αυτοκέφαλο στην Ουκρανική Εκκλησία, συνεχίζεται επιδεινούμενη.
Υπενθυμίζεται ότι, το παρόν διάστημα, στην Ουκρανία υπάρχουν τρεις ξεχωριστές Ορθόδοξες Εκκλησίες. Η Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (ελέγχεται από το Πατριαρχείο Μόσχας με επικεφαλής τον Μητροπολίτη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Ονούφριο) και οι«σχισματικές – σύμφωνα με το Πατριαρχείο Μόσχας» Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία (Αυτοκέφαλο Πατριαρχείο Κιέβου με επικεφαλής τον Πατριάρχη Κιέβου και πάσης Ουκρανίας Φιλάρετο) και η Ουκρανική Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία (υπό τον Μητροπολίτη Κιέβου Μακάριο).
Το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης, παράλληλα με την αναγνώριση της αυτοκεφαλίας της Ουκρανικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, αποκατάστησε τούς σχισματικούς ιεράρχες Φιλάρετο και Μακάριο στους αρχιερατικούς και ιερατικούς βαθμούς τους και ήρε την ισχύ του δικαιώματος τού Πατριάρχη Μόσχας να χειροτονεί τον εκάστοτε Μητροπολίτη Κιέβου, ο οποίος εφεξής θα πρέπει να εκλέγεται από κληρικολαϊκή συνέλευση της επαρχίας του.
Στις 5 Δεκεμβρίου 2018, ο Ουκρανός Πρόεδρος, Πέτρο Ποροσένκο, ανακοίνωσε ότι το Σάββατο 15 Δεκεμβρίου θα λάβει χώρα στο Κίεβο ιερατική σύνοδος με εκπροσώπους από όλες τις Ουκρανικές Ορθόδοξες Εκκλησίες με στόχο την δημιουργία μιας ενωμένης αυτοκέφαλης Ουκρανικής Εκκλησίας, γνωστοποιώντας ότι ο Οικουμενικός Πατριάρχης είχε ήδη αποστείλει σχετική επιστολή – πρόσκληση στις τρεις Εκκλησίες.
Η υπαγομένη στην Μόσχα Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία, αντιδρώντας, ανακοίνωσε ότι το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης δεν έχει δικαίωμα σύγκλησης συνόδων στην Ουκρανία και ότι θεωρεί την σύνοδο παράνομη λόγω συμμετοχής «σχισματικών». Επιπλέον, το σύνολο των, υπαγομένων σε αυτήν, επισκόπων επέστρεψαν τις επιστολές-προσκλήσεις στον αποστολέα τους.
Ωστόσο, η επονομαζόμενη «ενωτική σύνοδος», που ξεκινά τις διαδικασίες αυτοκεφαλίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ουκρανίας με εκλογή του ηγέτη της και έγκριση του καταστατικού της, πυροδοτεί ραγδαίες εξελίξεις, καθώς αναμένεται ότι θα συμμετάσχει και ικανός αριθμός ιερωμένων από την Ουκρανική Ορθόδοξη Εκκλησία που υπάγεται στη Μόσχα, παρ' ότι η κίνηση έχει καταδικασθεί από τον Πατριάρχη Μόσχας Κύριλλο ως σχισματική.
Ο τελευταίος, μάλιστα, κάλεσε τους θρησκευτικούς και πολιτικούς ηγέτες διεθνώς να προστατεύσουν τον ορθόδοξο, «μη σχισματικό» κλήρο και ποίμνιο στην Ουκρανία από τις διώξεις, καθώς το τελευταίο διάστημα η θρησκευτική ένταση έχει αυξηθεί και παρατηρήθηκαν βεβηλώσεις και καταστροφές σε αρκετές εκκλησίες που ευθυγραμμίζονται με την Ρωσία.
Η Ουκρανική Υπηρεσία Ασφαλείας (SBU) ανακοίνωσε ότι η Ρωσία σχεδιάζει την δημιουργία προκλήσεων (προβοκάτσιας) στην χώρα στη διάρκεια της εκκλησιαστικής συνόδου και κάλεσε τους Ουκρανούς πολίτες να αποφύγουν την διεξαγωγή οποιασδήποτε πολιτικής συγκέντρωσης ή πορείας αυτή την περίοδο, ώστε να μη χρησιμοποιηθεί ως δικαιολογία για δυσφήμιση της χώρας.
Αν η προσπάθεια δημιουργίας μιας ενωμένης Ουκρανικής Εκκλησίας ευδοκιμήσει, η εν λόγω Εκκλησία θα είναι από τις μεγαλύτερες στον ορθόδοξο κόσμο όσον αφορά τον αριθμό των πιστών.
Ο Ουκρανός Πρόεδρος, που αναμένεται να συμμετέχει στην σύνοδο ως επίτιμος προσκεκλημένος, έχει θέσει την αυτονομία της Ουκρανικής Εκκλησίας ως ένα από τα βασικά σημεία της προεκλογικής του εκστρατείας για τις επερχόμενες εθνικές εκλογές το 2019.
Επομένως σε αναμονή των αποτελεσμάτων της «ενωτικής» συνόδου στο Κίεβο, καθώς εκτιμάται ότι αφενός θα υπάρξουν συνέπειες (εξαρτώμενες από το ποσοστό επιτυχίας της κίνησης) για το Οικουμενικό Πατριαρχείο αφετέρου ο τρόπος και το επίπεδο αντίδρασης/ανταπάντησης της Μόσχας.
* Πηγή: Άρθρο το υAgence France, με τίτλο “Ukrainian priests rile Moscow with moves to set up independent Orthodox Church”, στον ιστόχωρο The Guardian, στις 15.12.2018
