Της Νίκης Τζαβέλα*
Ζούμε στην εποχή, που η γρήγορη πρόσβαση στην πληροφόρηση, είναι ηλεκτρονικό παιχνιδάκι. Παρ' όλα αυτά, είναι εντυπωσιακή η έλλειψη πληροφόρησης αυτών που αναλαμβάνουν να πληροφορούν το κοινό, για διάφορα θέματα. Όλοι αυτοί που έχουν βήμα για δημόσιο λόγο, μας δίνουν μερική ενημέρωση. Ακόμη και σε θέματα μεγάλης εθνικής σπουδαιότητας.
Αφορμή γι' αυτή την διαπίστωση, μου δίνει η ενημέρωση του κοινού, από αρμόδιους και «αρμόδιους», για το θέμα της Ν.Α. Μεσογείου, ως περιοχή εκμετάλλευσης ενεργειακών αποθεμάτων. Η ενημέρωση είναι μερική, μισή, με υπερβολές και πολλές φορές ανακρίβειες. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται και να καλλιεργούνται στο κοινό, υπερβολικές προσδοκίες και λανθασμένες αντιλήψεις.
Αυτό είναι καταλυτικό εμπόδιο στην επίλυση του θέματος.
Ας τα βάλουμε στην σειρά.
1) Έσοδα από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων έχουν οι εταιρείες εξόρυξης και εκμετάλλευσης. Οι χώρες λαμβάνουν ένα ποσοστό τελών (royalties), που κυμαίνεται από 3%-10%.Το κόστος των ερευνών και γεωτρήσεων είναι δεκάδες δισ. ευρώ, που οι χώρες αδυνατούν να διαθέσουν. Η επιτυχημένη πορεία της Νορβηγίας στην διαχείριση του θέματος του θαλάσσιου ενεργειακού της πλούτου, μας υποδεικνύει ότι χρειάστηκε 35 χρόνια να αποπληρώσει το εξωτερικό της χρέος, με τα έσοδα των royalties.
2) Η Ελλάδα μέχρι τώρα, είχε αποφύγει επιμελώς να προκηρύξει έρευνες σε περιοχές γεωπολιτικής τριβής. Η επιμελέστατη παρουσία του πρώην Πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα στις διμερείς, 3μερεις, 4μερεις κ.λπ. συσκέψεις κρατών της Ν.Α. Μεσογείου για το ενεργειακό, ήταν μια ένδειξη στήριξης αυτών που έκαναν η Κύπρος, η Αίγυπτος και το Ισραήλ.
Όπως λέμε, «λάμπρυνε δια της παρουσίας του την συνάντηση». Υπέγραφε, βέβαια τις συμφωνίες, και αυτό το πιστώνεται ιστορικά. Η Κύπρος ήταν στο στόχαστρο των Τούρκων, γιατί εγκαθίδρυσε ΑΟΖ και προχώρησε κανονικά. Κατά την αποχώρηση του ΣΥΡΙΖΑ, έγιναν και οι επίμαχες προκηρύξεις, στις επίμαχες περιοχές, που επέφεραν την επιθετικότητα της Τουρκίας, όπως είχε γίνει και με την Κύπρο.
3) Το κοίτασμα Δυτικά της Κρήτης, είναι σε τεράστιο βάθος. Οι έρευνες και οι εξορύξεις όχι μόνον θα είναι απίστευτα πολυδάπανες, αλλά και πρωτοπόρες, γιατί δεν έχουν ακόμη «στρωμένη» τεχνογνωσία. Ειδικά, δε, από την Τουρκία...
4) Όλες οι μέχρι τώρα Ελληνικές Κυβερνήσεις, απέφευγαν το θέμα των προκηρύξεων ερευνών, όχι γιατί τους απασχολούσε το θέμα της συνεκμετάλλευσης. Αυτό είναι το λιγότερο. Το θέμα είναι ότι περίμεναν ότι νομοτελειακά, η Τουρκία a pro po αυτού του θέματος , θα αμφισβητούσε τα σύνορα μας. Όπως και έγινε. Το μεγάλο λοιπόν θέμα μας είναι η αμφισβήτηση των συνόρων από πλευράς Τουρκίας .
5) Το Διεθνές Δίκαιο της θάλασσας, πρεσβεύει ότι τα χωρικά μας ύδατα ως παράκτιο κράτος, μπορούν να φτάσουν στα 12 μίλια από την ακτογραμμή μας (μπαίνουμε δηλ. και σε τουρκικό έδαφος).
6) Η ΑΟΖ, ορίζει την θαλάσσια έκταση, όπου έχουμε δικαίωμα να εκμεταλλευτούμε ότι πλούτο υπάρχει (αλιεία, ορυκτά κλπ). Η ΑΟΖ, μπορεί να φτάσει και πέραν των χωρικών μας υδάτων, κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
7) Σύμφωνα με την Τουρκία, το 5. σημείο, αν επεκταθεί, είναι αιτία πολέμου με την Ελλάδα. Επίσης, για την Τουρκία, το Καστελόριζο και η Στρογγυλή, δεν έχουν ΑΟΖ, όποτε, η Ελλάδα δεν είναι όμορη με Κύπρο και Αίγυπτο. Τριβές και αμφισβητήσεις αυτών των θεμάτων (ΑΟΖ, εθνική κυριαρχία, υφαλοκρηπίδα, Δίκαιο της θάλασσας), είχαν και έχουν όλα τα όμορα παράκτια κράτη στον πλανήτη μας.
π.χ. Το 1996, όσες χώρες κατέχουν μέρος της Αρκτικής, ίδρυσαν το Αρκτικό Συμβούλιο. Ένα Διακυβερνητικό Forum, για την προώθηση, τον συντονισμό και την αλληλεπίδραση μεταξύ των χωρών αυτών (είναι 8 χώρες). Στο Forum μπορούν να συμμετέχουν όμορα κράτη (που δεν κατέχουν αρκτική γη), ως παρατηρητές.
Πάμε τώρα στο τι μπορεί να γίνει.
Τον Μάρτιο του 2013, ψηφίστηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η έκθεση μου για τον Ευρωπαϊκό Ενεργειακό Οδικό Χάρτη, μέχρι το 2050.
Τι πρέπει να γίνει στην Ευρωπαϊκή ενεργειακή πολιτική, μέχρι το 2050. Στις παρ. 77 και 78, αναφέρεται:
77. ...πιστεύει ότι υπάρχει επείγουσα ανάγκη για χάραξη ολοκληρωμένης πολιτικής της ΕΕ στον τομέα της θαλάσσιας γεώτρησης πετρελαίου και φυσικού αερίου· πιστεύει ότι πρέπει να δοθεί έμφαση στους περιβαλλοντικούς κινδύνους και την οριοθέτηση των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών (EEZ) των κρατών μελών της ΕΕ και των σχετικών τρίτων χωρών, σύμφωνα με τη Σύμβαση UNCLOS, την οποία έχουν προσυπογράψει όλα τα κράτη μέλη και η ΕΕ καθαυτή·
78. τονίζει ότι η παραχώρηση δικαιωμάτων εκμετάλλευσης για γεωτρήσεις και η οριοθέτηση των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών θα μετατραπεί σε πηγή προστριβών με τρίτες χώρες, και ότι η ΕΕ πρέπει να διατηρήσει υψηλό πολιτικό προφίλ στο θέμα αυτό και να επιδιώκει να αποτρέπει διεθνείς τριβές· υπογραμμίζει ότι η ενέργεια πρέπει να χρησιμοποιείται ως κινητήρια δύναμη για ειρήνη, περιβαλλοντική ακεραιότητα, συνεργασία και σταθερότητα·
Όμορφο κείμενο, γραμμένο το 2013, το καμαρώνω... ΑΛΛΑ,
Υψηλό πολιτικό προφίλ, σημαίνει μεταξύ άλλων, σύσταση θεσμικού οργάνου από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, για ενεργειακά θέματα της Ν.Α. Μεσογείου, με τακτικά ιδρυτικά μέλη την Ιταλία, Κύπρο και Ελλάδα, και Προεδρεύουσα την Επιτροπή (διευκρινίζεται, ότι όταν η Επιτροπή συστήνει θεσμικά περιφερειακά όργανα, δεν οικειοποιείται και ιδιοκτησιακά τους τομείς εποπτείας της π.χ. Διευρωπαϊκά περιφερειακά ενεργειακά δίκτυα κ.λπ., όπως κάποιοι γελοίοι διατείνονται...). Στο όργανο αυτό, καλούνται τα όμορα κράτη που δεν είναι μέλη της Ε.Ε., να συμμετέχουν ως παρατηρητές.
Με αυτή την μορφή, ο ισχυρός στο τραπέζι είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, και διαπραγματεύεται ΤΑ ΠΑΝΤΑ, σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο.
Αν την Έκθεση αυτή, την είχα κάνει για ιδιωτική εταιρεία, θα είχαν ακολουθήσει τις υποδείξεις μου. Γιατί γι' αυτό θα με πληρώνανε. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (ευρύτερος δημόσιος τομέας), παρά το γεγονός ότι με πλήρωνε ως Ευρωβουλευτή να κάνω προτάσεις στρατηγικής, αγνόησε τις παραγράφους 77 και 78 στον οδικό της χάρτη για την ενεργειακή πολιτική της Ένωσης.
Προς επίρρωση της κριτικής μου στην Επιτροπή, διαπιστώνουμε ότι στην ενεργειακή κοσμογονία της Ν.Α. Μεσογείου, τόσα χρόνια, ΔΕΝ έχει συμμετάσχει έστω και τυπικά, ο αρμόδιος Επίτροπος Ενέργειας. Σημειωτέον, ότι, σύμφωνα με την ενωσιακή ενεργειακή νομοθεσία, (για την ενεργειακή ένωση), απαιτείται από τα κράτη μέλη, να έχουν την έγκριση της Επιτροπής, για οποιαδήποτε διμερή συμφωνία προτίθενται να κάνουν με τρίτες χώρες η εταιρείες.
Ασφυκτικός ο έλεγχος και Βρυξελλοκεντρικός. Πιστεύω ότι ενέκρινε τις 2μερείς, 3μερείς, 4μερείς συμφωνίες μας, αλλά εμπλοκή στην τεράστια ενεργειακή κινητικότητα στη Ν.Α. Μεσόγειο, (που περιβάλλεται ΜΟΝΟΝ από τρίτες χώρες), ΚΑΜΜΙΑ...
Είναι καιρός, η Επιτροπή να πάρει ενεργά το θέμα στα χέρια της. Η ενεργειακή της αυτονομία για την οποία κάνει τα πάντα έναντι του ρωσικού μονοπωλίου, εξαρτάται πολύ περισσότερο από τα κοιτάσματα της Ν.Α. Μεσογείου. Ειδικά, αυτό το κοίτασμα Δυτικά της Κρήτης, το οποίο κρίνεται από ειδικούς, ως τεράστιας ποσότητας.
Κλείνοντας, θέλω να τονίσω, ότι η ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, πρέπει να είναι κύριο μέλημά μας. Η ένταξή της αποκλείεται de facto, λόγω του μεγάλου της πληθυσμού και εδάφους. Κανένα ενωσιακό διαρθρωτικό Ταμείο δεν μπορεί να αντέξει τέτοια διεύρυνση. Θεωρώ ότι το οικονομικό της βάρος είναι απαγορευτικό, όχι η προσπάθεια εκδημοκρατισμού των θεσμών της.
Γι' αυτό, η πρόταση για ειδική σχέση Ε.Ε. - Τουρκίας, με άρση του casus belli, πρέπει να επανέλθει στο προσκήνιο.
* Η Νίκη Τζαβέλα είναι πρώην Ευρωβουλευτής
