Του Διονύση Γουσέτη*
Το μηνιαίο περιοδικό Athens Review of Books καταδικάστηκε μετά από αγωγή του υπουργού εξωτερικών κ. Κοτζιά στο ποσόν των 18.311 Ευρώ. Κρίθηκε από το Εφετείο ότι η δημοσίευση επιστολής αναγνώστη που αξιολογούσε τον κ. υπουργό ως «τον πιο ακραίο και φανατικό, σκληρό και αμείλικτο κνίτη της γενιάς μας/του, έναν πραγματικό γκαουλάιτερ του σταλινισμού» έθιγε την τιμή και την υπόληψή του.
Τον περασμένο μήνα, ο κ. υπουργός κοινοποίησε το «εκτελεστό απόγραφο» της σχετικής δικαστικής απόφασης ζητώντας από το περιοδικό να του καταβάλει το παραπάνω ποσόν. Δεν σκοπεύω να ασχοληθώ σε αυτό το άρθρο με την ουσία της υπόθεσης, για λόγους οικονομίας του κειμένου. Έχουν, άλλωστε, ασχοληθεί άλλοι. Όμως, ανεξάρτητα από την ουσία της, η υπόθεση αυτής της καταδίκης και της εκτέλεσής της μέσα στο καλοκαίρι είναι διδακτική επειδή αποκαλύπτει διάφορες πτυχές του επιπέδου της χώρας μας.
Πρώτον, αποκαλύπτει ότι ο κ. Κοτζιάς δεν ενδιαφέρεται μόνο για την τιμή και την υπόληψή του. Αν περιοριζόταν σε αυτό, του αρκούσε η καταδίκη. Ενδιαφέρεται όμως και για να εισπράξει τα 18.311 ευρώ. Γιατί άραγε; Είναι τόσο φτωχός που βρήκε ευκαιρία να ξελασπώσει τα οικονομικά του; Αμφιβάλλω. Πιο πιθανή μου φαίνεται η εκδοχή ότι επιζητεί την οικονομική εξόντωση και το κλείσιμο ενός ανεξάρτητου (και γι' αυτό όχι αρεστού σε πολλούς) περιοδικού. Ακόμα περισσότερο πιθανή μου φαίνεται αυτή η εκδοχή, διότι ο κ. υπουργός επέλεξε να ζητήσει τα χρήματα πριν συζητηθεί η αναίρεση της καταδικαστικής απόφασης στον Άρειο Πάγο (συζητείται στις 24 Οκτωβρίου).
Δεύτερον, αποκαλύπτει για την κυβέρνηση ότι, σε αντίθεση με όσα διαδίδει, η προστασία της ελευθερίας έκφρασης δεν είναι στις προθέσεις της. Η εξ αντικειμένου προσπάθεια εξόντωσης του Athens Review of Books έρχεται να προστεθεί στο φιάσκο των νέων τηλεοπτικών αδειών, που δήθεν θα «ξεκαθάριζαν το τηλεοπτικό τοπίο από τη διαπλοκή». Στέρησαν τις άδειες από τα «διαπλεκόμενα» κανάλια Mega, Star, Alpha κ.λπ. και ανέδειξαν ως καναλάρχες τον υπόδικο κ. Μαρινάκη και τον φοροφυγάδα κ. Καλογρίτσα. Όταν ο τελευταίος αναγκάστηκε να αποσυρθεί από τον διαγωνισμό, τον αντικατέστησαν με τον κ. Ιβάν Σαββίδη, τον άνθρωπο που δήλωσε ότι συμμετείχε στο διαγωνισμό ως «λαγός» για να ανεβάσει το τίμημα. Όσο ενδιαφέρθηκε η κυβέρνηση το ξεκαθάρισμα του τηλεοπτικού τοπίου, άλλο τόσο ενδιαφέρθηκε να εξασφαλίσει την έκφραση μια ποιοτικής φωνής, από τις λίγες που διαθέτει η χώρα μας.
Τρίτον, αποκαλύπτει την έλλειψη ευαισθησίας του πρωθυπουργού απέναντι σε ζητήματα ηθικής: ο κ. Κοτζιάς δήλωσε στο δικαστήριο ότι είναι καθηγητής της Οξφόρδης και του Χάρβαρντ. Το ΒΗΜΑ όμως (7/11/2015) δημοσίευσε στοιχεία που διαψεύδουν αυτή τη δήλωση. Ο δε καθηγητής Θάνος Βερέμης τον χαρακτήρισε ειρωνικά «συλλέκτη πανεπιστημιακών εδρών». Σε μια ευνομούμενη κυβέρνηση θα είχε αποπεμφθεί ή τουλάχιστον θα είχε διαταχθεί έλεγχος των ισχυρισμών του. Αλλά το δέρμα του κ. Τσίπρα απεδείχθη παχύ, η δε δικαιοσύνη δεν ίδρωσε. Άσχετα αν το θέμα αυτό κυκλοφόρησε σε όλα τα υπουργεία εξωτερικών της Ε.Ε., ρεζιλεύοντας μια φορά ακόμη τη χώρα μας.
Τέταρτον, αποκαλύπτει την άμβλυνση της ιδεολογικής ευαισθησίας στον ΣΥΡΙΖΑ. Χωρίς καμιά διαμαρτυρία, τα όργανα του κόμματος ανέχονται ως συνήγορο του υπουργού εξωτερικών της κυβέρνησής τους τον κ. Φαήλο Κρανιδιώτη τ. πρόεδρο του εθνικιστικού «Δικτύου 21», που καυχιέται ότι δεν αντιπαρατέθηκε ποτέ στη Χρυσή Αυγή, ενώ αντίθετα μιλάει για το «σκυλολόι του ΣΥΡΙΖΑ». Ανέχονται ακόμα ως συνήγορο τον κ. Μαντζουράνη, που είχε προφυλακιστεί για το σκάνδαλο Κοσκωτά και απέφυγε τη δίκη επειδή ο χρόνος παρέγραψε το αδίκημα. Και δεν ιδρώνει το αυτί τους που πολλοί πνευματικοί άνθρωποι και δημοσιογραφικές ενώσεις, ακόμα και μέλη του ΣΥΡΙΖΑ, έχουν σταθεί στο πλευρό του περιοδικού.
Πέμπτον, αποκαλύπτει την ποιότητα της νομοθεσίας μας, που καθιστά δυνατές τέτοιες βάναυσες ενέργειες εναντίον της ελευθερίας έκφρασης. Αν και ο τυποκτόνος νόμος εξορθολογίστηκε τον περασμένο Δεκέμβρη, η χώρα μας βρίσκεται εφέτος στην 89η (!) θέση στην ελευθερία έκφρασης. Είμαστε όχι μόνο τελευταίοι στην Ε.Ε., αλλά κάτω και από χώρες όπως το Λεσόθο και η Μοζαμβίκη.
Έκτον, αποκαλύπτει την προβληματική ποιότητα της δικαιοσύνης. Στην καταδικαστική τους απόφαση, οι εφέτες γράφουν: «απεδείχθη ότι ο ενάγων [: Ν. Κοτζιάς] υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος της ΚΝΕ και του ΚΚΕ». Εμφανίζουν δηλαδή τον υπουργό ως απέθαντο βρικόλακα, αφού το 1924 μετείχε στην ίδρυση του ΚΚΕ! Οι Έλληνες δικαστές έχουν συνηθίσει να μην λογοδοτούν για τις τσαπατσουλιές τους. Έχουν συνηθίσει επίσης να μην υφίστανται καμία συνέπεια όταν οι αποφάσεις τους ανατρέπονται από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και επιπλέον έχουν συνηθίσει να μη σέβονται όλες τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, ούτε να συμμορφώνονται με αυτές.
Η εικόνα της χώρας φτιάχνεται κομμάτι – κομμάτι, όπως ένα ψηφιδωτό. Η υπόθεση αυτή είναι μια χαρακτηριστική ψηφίδα.
