Του Αριστοτέλη Αϊβαλιώτη
Η ανακοίνωση της ΕΛΣΤΑΤ για την βαθιά ύφεση στην οποία ξανακύλησε η Ελληνική οικονομία το τέταρτο τρίμηνο του 2016 ήλθε σαν ψυχρολουσία, την στιγμή ακριβώς που ο πρωθυπουργός κορδωνόταν στο Υπουργικό Συμβούλιο ότι και καλά έχουμε μπει στην ανάπτυξη, σε πείσμα όλων όσων επισημαίνουν προβλήματα και κινδύνους.
Έτσι αποδείχθηκε ότι δεν είναι μόνο η καθυστέρηση στο κλείσιμο της αξιολόγησης που επηρεάζει τις οικονομικές προσδοκίες και εξελίξεις, αφού αυτή έγινε αισθητή μετά τον Δεκέμβριο. Έχουμε πλέον τα στοιχεία να δούμε ότι όλο το 4ο τρίμηνο η οικονομία είχε πάρει την κάτω βόλτα, παρά τις αισιόδοξες προοπτικές που υποτίθεται ανοίγονταν μπροστά μας εκ της αναμενομένης συμφωνίας για την δεύτερη αξιολόγηση που θα γίνονταν, για όσους θυμούνται στις 5 Δεκεμβρίου. Πριν να δώσει ο Τσίπρας τα χαρτζιλίκια του στους συνταξιούχους είχαμε ήδη βουτήξει.
Έτσι από ότι δείχνουν τα πράγματα και το 2016 θα είναι, στο σύνολο του ένα έτος στασιμότητας ή μικρής ύφεσης. Αν δεν κάνω λάθος στο μέτρημα, βάζοντας μέσα και το 2008, όταν είχαμε το πρώτο πρόδρομο σοκ ύφεσης, εκ του εξωτερικού προερχόμενο τότε, έχουμε συμπληρώσει 9 χρόνια κρίσης με ύφεση, μεγάλη ή μικρή, πραγματική και στατιστική.
Δεν χρειάζεται να είναι νομίζω κανείς ειδικός για να αποφανθεί, εκ της νεκροψίας, ότι η συνεχιζόμενη ύφεση και καχεξία σημαίνει ότι πορευόμαστε σε λάθος δρόμο.
Παρά τα τρία μνημόνια βοήθειας, παρά την σημαντική ξένη οικονομική και τεχνική αρωγή, παρ' όλους τους «θεσμούς», τις «τρόικες», τις «task force”, τις συμβουλές υπευθύνων και ανεύθυνων, η χώρα δεν μπορεί να σηκωθεί ακόμα και να πάρει τα πόδια της για το μέλλον.
Έχουμε ήδη σπάσει όλα τα παγκόσμια ρεκόρ.
Πολλοί πιστεύουν ότι όλα αυτά συμβαίνουν γιατί η Ελληνική οικονομία είχε αρχαϊκή διάρθρωση με πολλές παθογένειες και γιατί ο εθνικός χαρακτήρας των Ελλήνων με την εκτεταμένη προσοδοθηρία και διαφθορά έκανε ένα κράτος παρόμοιο με τον Πίθο των Δαναΐδων, στο οποίο το πολιτικό σύστημα δημιούργησε πλήθος προνομίων που αντιστέκονται με νύχια και με δόντια στις αλλαγές εκείνες που θα μας ξαναέδιναν ελπίδα και προοπτική.
Έτσι είναι σε μεγάλο βαθμό. Αλλά 9 χρόνια μετά μπορούμε πλέον να αποφανθούμε και για κάτι άλλο.
Το πρόγραμμα είναι λάθος.
Ο σχεδιασμός της τεχνικής και οικονομικής βοήθειας που διαπερνά και τα τρία μνημόνια έχει σαν κεντρική ιδέα την εσωτερική υποτίμηση, κυρίως μέσω της αφαίμαξης του πληθυσμού μέσω των φόρων, ώστε να επιτευχθούν δύο στόχοι την ίδια στιγμή. Να αποκτήσει το Κράτος δημοσιονομικά πλεονάσματα που θα μπορέσουν να κάνουν το Εθνικό Χρέος βιώσιμο και να αποκατασταθεί έτσι η εμπιστοσύνη για επενδύσεις στην ελληνική οικονομία. Και ταυτόχρονα να αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο της χώρας με την μείωση της μικρής επιχειρηματικότητας που συντηρεί μία στρεβλή καταναλωτική αγορά, με σημαντικό βαθμό παραβατικότητας. Η υπόθεση εργασίας ήταν κατά πάσα πιθανότητα ότι οι κοινωνικοί συντελεστές θα στρέφονταν σε άλλες, πιο υγιείς δραστηριότητες, παραγωγικές και εξαγωγικές, ενώ θα υπήρχε και καλύτερη φορολογική συμμόρφωση ώστε να αντεπεξέρχεται το κράτος στα επιθυμητά, θηριώδη πρωτογενή πλεονάσματα.
Άλλωστε, οι ξένοι φίλοι και εταίροι μας είχαν πειστεί από τα πριν ότι το πρόβλημα της Ελλάδας δεν ήταν η χαμηλή παραγωγικότητα αλλά η ροπή προς την φοροδιαφυγή, αφού πίστεψαν τον δικό μας μύθο, ότι η φοροδιαφυγή είναι ένα χόμπι και ότι οι Έλληνες είναι συλλήβδην πλούσιοι που αρνούνται, από πλεονεξία, να πληρώνουν τους φόρους τους.
Σε όλον αυτόν τον σχεδιασμό των μνημονίων καμία ιδιαίτερη πίεση δεν υπήρξε για μείωση κατά προτεραιότητα των κρατικών δαπανών, ενώ υπήρχε γενικευμένη ανοχή για σχεδιασμούς του τύπου του ΕΦΚΑ, ο οποίος κινδυνεύει να τινάξει στον αέρα το ήδη διαλυμένο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας. Καμία επίσης μέριμνα για γρήγορη αποκατάσταση του ελλείμματος επενδύσεων στην ελληνική οικονομία, τέτοια που να δώσει μία αναπτυξιακή προοπτική ικανή να ισοφαρίσει την κατηφόρα του ΑΕΠ συνεπεία της λογικής της εσωτερικής υποτίμησης.
Κάτι λίγα ειπώθηκαν στην αρχή, στο πρώτο μνημόνιο, για «ένα νέο σχέδιο Μάρσαλ», για ένα γιγαντιαίο ενεργειακό πρόγραμμα (το «Ήλιος»), τα οποία γρήγορα ξεχάστηκαν καθώς ο ασθενής μπήκε στην εντατική, στον αναπνευστήρα των «δόσεων» και των «αξιολογήσεων» και οι «γιατροί» σταμάτησαν στην ουσία να ασχολούνται μαζί του.
Έτσι έχουμε φθάσει στην σημερινή κατάσταση. Έχουμε, από την μια μεριά, ένα λάθος στην ουσία του πρόγραμμα από την πλευρά των θεσμών, των φίλων και εταίρων μας, που επιμένει, σε μία χώρα που διάγει μία εννιάχρονη στην πραγματικότητα ύφεση, με την ανεργία στα ύψη, με τις προσδοκίες όλων των πολιτών για την ζωή τους διαλυμένες, να ζητά συνεχώς και νέους φόρους, και μάλιστα να προβλέπει ότι θα πετυχαίνουμε πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% για μια δεκαετία. Και από την άλλη μας κυβερνάει μια κυβέρνηση που πιστεύει, παρά τις κορώνες εναντίον των ξένων, ότι ο γάιδαρος αντέχει και άλλους φόρους, τους οποίους επιβάλλει ευχαρίστως, ενώ ταυτόχρονα διάγει βίον ανθόσπαρτον με τους θεσμούς, με μία αέναη «διαπραγμάτευση», προσπαθώντας να περισώσει τα προνόμια ενός τμήματος του πληθυσμού που θεωρεί δικούς της πελάτες.
Οι θεσμοί επιμένουν ότι ο ασθενής στην εντατική θα βγάλει τον αναπνευστήρα και θα τρέξει κατοστάρι. Και η κυβέρνηση αγωνιά πως θα ταΐσει τους δικούς της ώστε να γαντζωθεί στην εξουσία.
Το πρόγραμμα είναι λάθος. Και η κυβέρνηση είναι λάθος.
Έχουμε να κάνουμε με την Σκύλα και την Χάρυβδη.
