Δεν τελείωσαν τα προβλήματα της Ελλάδας, και ο κίνδυνος για ένα νέο «κανονικό» Μνημόνιο, είναι υπαρκτός, αφού το πακέτο του Eurogroup δεν είναι αρκετό για να αποκαταστήσει τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.
Τα λόγια ανήκουν στον Zsolt Darvas, senior fellow και οικονομικό αναλυτή στο think tank Bruegel με έδρα τις Βρυξέλλες, που αποτιμά στο Liberal τη χθεσινή συμφωνία. Και εξηγεί ότι επειδή η Ελλάδα έχει μπροστά της μεγάλες χρηματοδοτικές ανάγκες, αργά ή γρήγορα θα χρειαστεί να βγει για να δανειστεί στις αγορές, όπου τα επιτόκια είναι σήμερα υψηλά, και δεν δείχνουν να αποκλιμακώνονται θεαματικά.
«Ταυτόχρονα μια σειρά από παράγοντες κινδύνου διεθνώς μπορεί να οδηγήσουν σε ένα βάθος 3-4 ετών σε επιβράδυνση ή και ύφεση τη παγκόσμια οικονομία, όπως και την Ελλάδα, η οποία σε μια τέτοια περίπτωση δεν θα μπορεί να ικανοποιήσει τους στόχους για τα συμφωνημένα υπερ-πλεονάσματα. Τότε λοιπόν οι επενδυτές μπορεί να γίνουν ξανά νευρικοί, να απαιτήσουν πολύ υψηλά επιτόκια, και αυτό να σπρώξει την Ελλάδα σε ένα νέο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας», σημειώνει ο αναλυτής του Bruegel.
Ενας άλλος κατά τον ίδιο κίνδυνος είναι ότι επειδή είναι λιγοστά τα κεφάλαια, των οποίων η διάθεση στην Ελλάδα θα συνοδεύεται από προϋποθέσεις (κυρίως τα ANFA''s, SNP''s), δεν αποκλείει μια κυβέρνηση να κρίνει ότι τη συμφέρει πολιτικά να τα χάσει, παρά να συνεχίσει να εφαρμόζει όλες αυτές τις μεταρρυθμίσεις, όπως ιδιωτικοποιήσεις, αλλαγές στο Δημόσιο, στην αγορά εργασίας, κοκ.
Συνέντευξη στο Γιώργο Φιντικάκη
- Κάντε μας μια πρώτη αποτίμηση της συμφωνίας του Eurogroup…
Αν και το πακέτο του Eurogroup ασφαλώς βοηθά, εντούτοις φοβάμαι ότι δεν θα είναι αρκετό για να αποκαταστήσει τη βιωσιμότητα του ελληνικού χρέους.
Και μπορεί να επιμηκύνονται για μια 10ετία οι αποπληρωμές των δανείων του EFSF, αλλά η Ελλάδα θα χρειαστεί σε κάθε περίπτωση να δανειστεί αρκετά χρήματα τα επόμενα χρόνια για να ξεπληρώσει τα δάνεια του 1ου προγράμματος, δηλαδή αυτά του ΔΝΤ, της ΕΚΤ, και όσα ωριμάζουν από τον ιδιωτικό τομέα.
Στην πράξη η Ελλάδα έχει μπροστά της μεγάλες χρηματοδοτικές ανάγκες, ενώ το Eurogroup έχει κάνει τους δικούς του υπολογισμούς με βάση και τις εκτιμήσεις του για τους ρυθμούς ανάπτυξης της χώρας, νούμερα τα οποία δεν με βρίσκουν σύμφωνο.
Αρα λέω ότι αργά ή γρήγορα, η Ελλάδα θα χρειαστεί να βγει για να δανειστεί στις αγορές, όπου τα επιτόκια είναι σήμερα υψηλά, και δεν δείχνουν να αποκλιμακώνονται θεαματικά. Ταυτόχρονα μια σειρά από παράγοντες κινδύνου διεθνώς μπορεί να οδηγήσουν σε ένα βάθος 3-4 ετών σε επιβράδυνση ή και ύφεση τη παγκόσμια οικονομία, όπως και την Ελλάδα. Το γεγονός θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στο ισοζύγιο, τα έσοδα θα μειωθούν και η ανεργία θα αυξηθεί ασκώντας πιέσεις.
Σε μια τέτοια περίπτωση, προφανώς και η Ελλάδα δεν θα μπορέσει να ικανοποιήσει τους στόχους για πρωτογενή πλεονάσματα. Τότε λοιπόν οι επενδυτές μπορεί να γίνουν ξανά νευρικοί, να απαιτήσουν πολύ υψηλά επιτόκια, και αυτό να σπρώξει την Ελλάδα σε ένα νέο πρόγραμμα οικονομικής βοήθειας.
- Πόσο πιθανό είναι όμως το σενάριο να επανέλθουμε σε ύφεση;
Δεν ξέρουμε τι θα συμβεί στην Ευρωζώνη, ποιες θα είναι οι εξελίξεις στη Γερμανία, στις ΗΠΑ, και στην Κίνα, τι επιπτώσεις θα έχει ο εμπορικός πόλεμος στην Ευρώπη, άρα και στην Ελλάδα. Υπάρχουν δηλαδή μια σειρά από παράγοντες κινδύνου που μπορούν να οδηγήσουν ξανά την οικονομία σε ύφεση. Δεν λέω ότι αυτό θα συμβεί άμεσα, αλλά είναι ένα σενάριο. Σε μια τέτοια περίπτωση λοιπόν, οι αγορές θα θεωρήσουν ότι η Ελλάδα χρειάζεται νέο πρόγραμμα. Και σκεφτείτε ότι η Ελλάδα θα πρέπει το 2020 και 2021 να αναχρηματοδοτήσει τα δάνεια του 1ου προγράμματος, και μέσα στα επόμενα χρόνια εκείνα του ΔΝΤ και της ΕΚΤ.
Το μαξιλάρι ασφαλώς και είναι σημαντικό, αλλά καλύπτει μόνο τις χρηματοδοτικές ανάγκες για την επόμενη 2ετία, και φυσικά δεν πρέπει η Ελλάδα να το αναλώσει. Βλέπω επομένως μια σειρά από παράγοντες κινδύνου, όχι μέσα στην επόμενη 2ετία, αλλά σε ένα βάθος 4-5 ετών από σήμερα.
- Επομένως εκφράζετε σοβαρές επιφυλάξεις κατά πόσο θα μπορεί η χώρα να βγει στις αγορές.…
Αν οι ρυθμοί ανάπτυξης στη χώρα δεν είναι τα επόμενα χρόνια πολύ ισχυροί, και αρχίσουν να υποχωρούν, τότε οι αγορές θα γίνουν νευρικές απέναντι στην Ελλάδα. Και δεν αποκλείεται να θεωρήσουν ότι η χώρα έχει ανάγκη από ένα νέο πρόγραμμα βοήθειας.
- Ποιό είναι το σχόλιό σας για το πλαίσιο ενισχυμένης εποπτείας που εφαρμόζετε για πρώτη φορά στη χώρα μας;
Κοιτάξτε, κάτι που αρκετοί δεν έχουν εντοπίσει στην απόφαση του Eurogroup, είναι ότι τα μόνα χρήματα που συνδέονται με τις προϋποθέσεις της ενισχυμένης εποπτείας είναι μόνο η επιστροφή των κερδών των κεντρικών τραπεζών στην Ελλάδα και η κατάργηση της κλιμακωτής αύξησης επιτοκίου (stepup) των δανείων του EFSF.
Αν και τα χρήματα αυτά δεν είναι φυσικά αμελητέα, εντούτοις δεν είναι πολλά. Και δεν θα απέκλεια μια ελληνική κυβέρνηση να αποφασίσει να τα θυσιάσει, προκειμένου να επανακτήσει την αυτονομία της, ακολουθώντας τη δική της πολιτική, έξω από το πρόγραμμα μεταμνημονιακής παρακολούθησης.
Με άλλα λόγια τα προς διάθεση κεφάλαια στην Ελλάδα, τα οποία συνδέονται με όρους, είναι λιγοστά. Αρα θα μπορούσε μια κυβέρνηση να σκεφτεί ότι αφού η “τιμωρία” δεν θα αφορά πολλά χρήματα, τότε πολιτικά ίσως να είναι προτιμότερο να τα χάσω, παρά να συνεχίσω να εφαρμόζω όλες αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Από τις ιδιωτικοποιήσεις, και τις αλλαγές στο Δημόσιο, έως τις μεταρρυθμίσεις στην αγορά εργασίας, και όλα τα σημεία τα οποία περιλαμβάνει το πλαίσιο ενισχυμένης εποπτείας της Ελλάδας.
* Ο κ. Zsolt Darvas είναι senior fellow και οικονομικός αναλυτής στο think tank Bruegel.
Φωτογραφία: Intimenews
