Του Χάρη Θεοχάρη
Την Παρασκευή το πρωί το Λονδίνο είχε ήδη φορέσει τα γιορτινά του για να υποδεχθεί τα Χριστούγεννα και οι κάτοικοί του έτρεχαν, όπως κάθε μέρα για να προλάβουν τις δουλειές τους.
Όλα έδειχναν να λειτουργούν σε ρυθμούς κανονικότητας στη Βρετανική πρωτεύουσα. Την ίδια ώρα περίπου ανακοινώθηκε η συμφωνία της κυρίας May και του κ. Junker για την πρώτη φάση των διαπραγματεύσεων για το Brexit. Είχα την τύχη να βρεθώ στο Λονδίνο εκείνη την ημέρα, καλεσμένος του Legatum Institute και συγκεκριμένα της ειδικής Επιτροπής Εμπορίου του, σε μια συζήτηση για τις ευκαιρίες και τις προκλήσεις που το Brexit προσφέρει στο Ηνωμένο Βασίλειο. Να σημειωθεί ότι πρόκειται για μια επιτροπή που εκτελεί χρέη ειδικού συμβούλου της κυβέρνησης για τις διαπραγματεύσεις του Brexit.
Η διαδικασία δείχνει μόλις να ξεκινάει. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έθεσε τρεις προϋποθέσεις για να μπορέσουν να ξεκινήσουν οι πραγματικές διαπραγματεύσεις. Πρώτον, να αναγνωρίσει το Ηνωμένο Βασίλειο πως έχει οικονομικές υποχρεώσεις απέναντι στην ΕΕ. Δεύτερον, να εξασφαλίσει τη συνέχιση της συμφωνίας της Μεγάλης Παρασκευής για την κατάπαυση του πυρός στην Β. Ιρλανδία - 140 άρθρα της οποίας ασχολούνται με τη σχέση της περιοχής με την ΕΕ – και τρίτον, τη διατήρηση της δικαιοδοσίας του Ευρωπαϊκού δικαστηρίου για την προστασία των Ευρωπαίων πολιτών που ζουν στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η κυβέρνηση της Theresa May έδειχνε να αρνείται όλους αυτούς τους μήνες την πραγματικότητα σε σχέση με τα τρία προαπαιτούμενα. Οι οικονομικές υποχρεώσεις είναι τιμωρητικές- όχι πραγματικές, τα σύνορα θα είναι κανονικά, το Ευρωπαϊκό δικαστήριο δε θα έχει καμία δικαιοδοσία. Μετά από οκτώ μήνες όμως διαδοχικών υποχωρήσεων έχουμε μια καταρχήν συμφωνία.
Ο Ευρωπαίος διαπραγματευτής κ. Barnier, άνθρωπος φιλόδοξος που θα τον ξαναδούμε να παίζει ρόλο στο μέλλον, θέλει μια λειτουργική συμφωνία χάριν της ΕΕ, του Ηνωμένου Βασιλείου αλλά και ... του παλμαρέ του. Έχει ήδη προτείνει να μην ισχύουν δασμοί από την πλευρά της ΕΕ για μια διετία ( μέχρι το 2021) με αντάλλαγμα τη μη απόκλιση από το Ευρωπαϊκό κεκτημένο.
Είναι φανερό – εκτιμώ- πως εκεί θα καταλήξει η διαπραγμάτευση καθώς επιτρέπει την ομαλή λειτουργία χωρίς τριβές μέχρι το νέο πλαίσιο συνεργασίας - το Νορβηγικό μοντέλο άραγε; - να συμφωνηθεί.
Καθίσταται ωστόσο εμφανές πως η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου εδώ και καιρό δεν είχε χαράξει στρατηγική. Ο Βoris Johnson για παράδειγμα καθύβριζε σκαιότητα τον κ. Barnier, έλεγε χαρακτηριστικά στους Ευρωπαίους «να πάνε να «σφυρίξουν» (go whistle) γιατί εμείς δεν δίνουμε δεκάρα» και άλλες τέτοιες αστειότητες. Η άφιξη του Michael Gove, ενός ανθρώπου με βαθιά στρατηγική σκέψη και στενές επαφές με νεοσυντηριτικούς και νεοφιλελεύθερους κύκλους των ΗΠΑ, άλλαξε τα πράγματα. Ο κ. Gove συνειδητοποίησε πως τα πράγματα οδηγούνταν στον γκρεμό και έδωσε στρατηγική κατεύθυνση στις διαπραγματεύσεις. Οι αστειότητες σταμάτησαν, ο στόχος έγινε η αποκοπή του ομφάλιου λώρου με την ΕΕ που είναι η συνθήκη, ακόμη και αν στην πράξη τα πράγματα μείνουν ως έχουν.
Τώρα το Ηνωμένο Βασίλειο μπορεί να εργαστεί ορθολογικά με πρώτο στόχο την αποκοπή από τις συνθήκες και δεύτερο την ομαλή μετάβαση σε ένα νέο καθεστώς που θα επιτρέψει τον έλεγχο του κανονιστικού πλαισίου από την ίδια τη χώρα αλλά και τα μέγιστα οφέλη από πλευράς φιλελευθεροποίησης του εμπορίου.
Τι θα γίνει με το εμπόριο; Μιλώντας με πολλούς διαπραγματευτές των μεγάλων συμφωνιών εμπορίου (NAFTA, TPP, CETA κτλ.), Αμερικανούς, Μεξικάνους, Καναδούς και άλλους, διέκρινα την προσμονή στα όσα μου έλεγαν. Η ευκαιρία που βλέπουν είναι μεγάλη. Νέες συμφωνίες πρέπει να χτιστούν και καλύτερα όλες μαζί. Το παγκόσμιο εμπόριο θα κερδίσει χάριν των καταναλωτών του κόσμου.
Αισιόδοξες ίσως εκτιμήσεις που υποτιμούν τα προβλήματα και την πολυπλοκότητά τους. Όταν για παράδειγμα ζητάς από την Ινδία να μειώσει τους δασμούς στο ουίσκι, αυτή ζητάει απεριόριστο αριθμό Ινδών φοιτητών στα πανεπιστήμια της Βρετανίας, δηλαδή θέτει ζήτημα μεταναστευτικό και όχι εμπορίου.
Τι σημαίνει πως κερδίζουν οι καταναλωτές όταν χρόνια λιτότητας και απεριόριστης αύξησης της ευελιξίας της εργασίας εξαφάνισαν το διαθέσιμο εισόδημα της μεσαίας τάξης στο δυτικό κόσμο;
Προβλήματα πολύπλοκα, προβλήματα άλυτα ακόμη, προβλήματα που είναι στην καρδιά της αποστροφής του κόσμου για τη δημοκρατία και το πολιτικό σύστημα.
Προβλήματα που λύνονται με πολλή δουλειά στη θεωρία αλλά κυρίως στην πράξη.
