Του Επαμεινώνδα Κορώνη*
Ο Paul ζει στο Lincoln στο Ηνωμένο Βασίλειο. Υπάλληλος σε ένα μεσιτικό γραφείο, είδε την δουλειά του να εκτοξεύεται όταν το τοπικό Πανεπιστήμιο άρχισε να εκπαιδεύει χιλιάδες φοιτητές από την Κίνα, την Βραζιλία και την Ινδία. Και όχι μόνο αυτό, ο Paul παντρεύτηκε το 2015 την Sunila από την Ινδία και ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές του σπουδές σε ένα τοπικό Πανεπιστήμιο. Μοντέρνος και διεθνοποιημένος αλλά κάτοικος της βαθιάς επαρχίας, τo 2017 ψήφισε χωρίς δισταγμό υπέρ του Brexit και μετά το αποτέλεσμα της χθεσινής ψηφοφορίας πανηγύρισε την κατάρρευση ενός εύθραυστου και βραχύβιου συμβιβασμού.
Στο δημοψήφισμα στο Lincoln 7 στους 10 ψήφισαν αντιευρωπαϊκά, ένα από τα υψηλότερα της ψηφοφορίας, την ίδια στιγμή που το κέντρο της πόλης σφύζει από διεθνείς φοιτητές, εργαζόμενους και ένα αυξανόμενο κύμα τουρισμού που γεμίζει κάθε μέρα το κάστρο και την κεντρική αγορά. "Θα επιβιώσουμε και χωρίς αυτούς", λέει ο Paul και δεν είναι και ο πιο εθνικιστής Άγγλος που θα συναντήσετε και θεωρεί την ριζοσπαστική θέση του Boris Johnson ένα πρότυπο προς μίμηση.
O Paul εκπροσωπεί μια παραδοξότητα στα μάτια μας, η στάση ζωής και πολιτική του τοποθέτηση ουσιαστικά υπονομεύει την ίδια του την οικονομική κατάσταση. Όμως βλέπει το εισόδημα των εργαζομένων γύρω του να πέφτει, το σύστημα υγείας να ασθενεί, το σύστημα δικαιοσύνης να αδικεί. Και πάνω από όλα βομβαρδίζεται με ειδήσεις για εξελίξεις που συντελούνται έξω από τα στενά όρια της εθνικής του δικαιοδοσίας. Επιπλέον ο Paul φαίνεται να αγνοεί εντελώς το θετικό αποτέλεσμα της διαπραγμάτευσης του David Cameron με την Ε.Ε. το 2015 αλλά και τις δομές σύνδεσης του Ηνωμένου Βασιλείου και Ευρώπης. Στην δική του αντίληψη το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο οριοθετεί τα δικαιώματά του και ακόμα χειρότερα του επιβάλλει δικαιώματα τρίτων στην δική του κοινότητα.
Η συμφωνία αποχώρησης της 14ης Νοεμβρίου 2018, με τις 585 σελίδες, περισσότερο τον μπέρδεψε παρά τον διαφώτισε. Για παράδειγμα το άρθρο 158 δημιουργεί τελικά περισσότερη σύγχυση σχετικά με τον ρόλο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου για την επόμενη 8ετία και δεν γίνεται σαφές σε ποιο βαθμό η Μ. Βρετανία αποκτά δικαιώματα να εμποδίσει την έλευση μεταναστών. Είναι πιο εύκολο λοιπόν να απορρίψεις την πρόταση συλλήβδην παρά να διεισδύσεις στις περίπλοκες προβλέψεις της. Προσθέστε και τα ψυχολογικά αποτελέσματα της αποβιομηχάνισης και κατάρρευσης των εργασιακών δικαιωμάτων και μπορείτε σιγά σιγά να μπείτε στο μυαλό του Paul και των ομοιών που έχουν οδηγήσει την 5η μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου σε θεσμικό αδιέξοδο. Η συντριπτική ήττα της συμφωνίας αποχώρησης χθες προήρθε σε μεγάλο βαθμό από την πίεση των πολιτών προς τους βουλευτές, σε μια χώρα όπου το μονοεδρικό σύστημα "τελειώνει" πολιτικές καριέρες αν δεν λειτουργήσει σωστά η εκπροσώπηση. Ο Paul νίκησε, το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται σε περιδίνηση. Και αντιδρά πεισματικά και αρνητικά στις απειλές και στην καταστροφολογία που υποδεικνύει ότι κάθε αλλαγή θα φέρει μια μικρή καταστροφή.
Πριν το δημοψήφισμα οι υποστηρικτές του Bremain υποστήριζαν ότι σε περίπτωση εξόδου από την Ε.Ε. θα κατέρρεε η λίρα, θα έκλειναν επιχειρήσεις και ότι θα εκτοπιζόταν βραχυπρόθεσμα το 20% του καθαρού ΑΕΠ της χώρας. Προέβλεπαν απόσχιση της Σκωτίας και πτώση της χώρας σε μια θεσμική μαύρη τρύπα. Όμως η λίρα διολίσθησε χαλαρά από το 1.23 στο 1.12 μέσα σε 2 χρόνια, αυξάνοντας μάλιστα τις εξαγωγές και την ανταγωνιστικότητά της οικονομίας. Η διαλεκτική του χάους, που εκπροσωπήθηκε και σε πολλές ομιλίες χθες στην Βουλή των Κοινοτήτων, όχι μόνο δεν πείθει ένα σκεπτικό κοινό αλλά και ενεργοποιεί αντίστροφα αντανακλαστικά. Όχι μόνο γιατί τα χαμηλά στρώματα δεν έχουν πολλά να χάσουν, αλλά και επειδή οι μικροαστοί Paul αυτού του κόσμου δεν αρέσκονται να κάνουν κάτι επειδή "έτσι είναι και πρέπει". Αυτό που ο ορθολογικός πολίτης θεωρεί αυτονόητο δεν γίνεται πλέον δεκτό από μια ευρεία μερίδα της κοινωνίας και αυτό πρέπει να το αναγνωρίσουμε.
Γιατί απέτυχε η May να φτάσει σε ένα ομαλό σημείο συμβιβασμού; Επειδή αυτή η αρνητική ατμόσφαιρα δημιουργεί ένα αδιέξοδο, τεχνικά ζητήματα και θεσμικές αποφάσεις επηρεάζονται από ένα γενικό και ακαθόριστο κλίμα. Επαφίεται λοιπόν στους πολιτικούς να κωδικοποιήσουν την απογοητευμένη κοινή γνώμη ή να μεταφράσουν τα δημοψηφίσματα σε διαπραγματευτικές κόκκινες γραμμές. Η Βρεττανή πρωθυπουργός πριν από δύο εβδομάδες φαινόταν πραγματικά πεπεισμένη ότι η συμφωνία με την Ε.Ε. είναι αποδεκτή κοινωνικά, την "πέρασε" από το υπουργικό συμβούλιο με λίγες παραιτήσεις και επιχείρησε να εντάξει στην συμφωνία σολομώντειες λύσεις και πολλές αναβολές. "Τα πάντα για να μην φτάσουμε στο άναρχο brexit", δήλωνε ένας υπουργός. Αλλά ο Paul και πάλι ένιωσε αυτό το άβολο συναίσθημα πίεσης και εκβιασμού από αυτούς που «ξέρουν καλύτερα». Οι σημερινές δηλώσεις του διαπραγματευτή της Ε.Ε. τον έπεισαν ότι ψήφισε σωστά και ενάντια σε μια Ε.Ε. που οριοθετεί τους κανόνες του παιχνιδιού και σε καλεί να παίξεις χωρίς την δύναμη να αλλάξεις τους όρους. Η Ελλάδα το έζησε πολύ καλά τα τελευταία οκτώ χρόνια.
Η Μ. Βρετανία δεν ξέρει τι θέλει, όπως αγνοεί την πραγματική της κατεύθυνση η Ελλάδα των Πρεσπών, η Γαλλία που μεταρρυθμίζεται και επαναστατεί και η Ιταλία που είναι έτοιμη να βυθιστεί στην γλυκιά αφασία του στείρου αντιευρωπαϊκού λαϊκισμού. Η πραγματική λύση είναι να επαναπροσδιορίσουμε τον ρόλο της Ε.Ε., τις οικονομικές ισορροπίες και να αντιμετωπίσουμε την ψυχολογική και ιδεολογική φθορά που επηρεάζει τους απογοητευμένους πολίτες της Ε.Ε. και άλλων ανεπτυγμένων χωρών. Ας ξεκινήσουμε με τους Paul αυτού του κόσμου και να τους καταλάβουμε αντί να τους κατηγορούμε.
* Ο Επαμεινώνδας Κορώνης είναι Reader στο Πανεπιστήμιο Westminster του Λονδίνου και Διευθυντής του Προγράμματος ΜΒΑ.
