Της Κωνσταντίνας Γεωργάκη*
Σε πρόσφατη δήλωσή του, ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, αναρωτήθηκε πώς μπορεί να μοιάζει εκείνη η πλευρά που επιφυλάσσει η κόλαση για όσους προώθησαν την έξοδο του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση δίχως συγκεκριμένο σχέδιο για την επόμενη ημέρα.
Μόλις δε την προηγούμενη εβδομάδα, σε ερώτηση δημοσιογράφου αναφορικά με το αν το μέρος αυτό θα πρέπει να επεκταθεί ώστε να συμπεριλάβει και όσα τυχόν μέλη του Βρετανικού κοινοβουλίου δεν υπερψηφίσουν τη συμφωνία αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, παραθέτοντας τα λόγια του Πάπα συμπλήρωσε ότι: «η κόλαση είναι ακόμη άδεια. Υπάρχουν, λοιπόν, αρκετές θέσεις».
Η παραπάνω δήλωση είναι σήμερα πιο επίκαιρη από ποτέ. Στις 29 Μαρτίου, ημερομηνία λήξης της διετούς προθεσμίας αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση σύμφωνα με το άρθρο 50 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση, η Βουλή των Κοινοτήτων καταψήφισε για τρίτη φορά την προταθείσα συμφωνία για επίτευξη ενός «συναινετικού διαζυγίου».
Παρά τον κατακερματισμό της συμφωνίας αποχώρησης, με την αποψίλωση του κειμένου από το σκέλος που αφορά στις μελλοντικές σχέσεις εμπορίου και ασφάλειας μεταξύ των μερών (την επονομαζόμενη «Πολιτική Διακήρυξη»), και σε αυτήν την περίπτωση η έκβαση της ψηφοφορίας ήταν αρνητική, αυτή τη φορά με πλειοψηφία 58 ψήφων. Το απορριπτικό αποτέλεσμα δεν απετράπη, μάλιστα, ούτε ενόψει της πολιτικής δέσμευσης της Πρωθυπουργού, Τερέζα Μέι, ότι θα υπέβαλε την παραίτησή της σε περίπτωση που η ψηφοφορία είχε το πολυπόθητο θετικό πρόσημο.
Πώς μεταφράζεται αυτό το αποτέλεσμα; Με βάση τη σχετική απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 22ας Μαρτίου για παράταση της αρχικής προθεσμίας αποχώρησης, το Ηνωμένο Βασίλειο πρέπει πλέον έως τις 12 Απριλίου να επανέλθει με νέο σχέδιο αναφορικά με την εφεξής εξέλιξη της διαδικασίας, με τον Ντόναλντ Τουσκ να έχει ήδη εξαγγείλει τη σύγκληση έκτακτης Συνόδου Κορυφής των Ευρωπαίων Ηγετών στις 10 Απριλίου.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αποδείξει επανειλημμένα τη διαλλακτική της στάση, εξαγγέλλοντας ότι είναι διατεθειμένη να χορηγήσει μακρά παράταση στο Ηνωμένο Βασίλειο εάν θελήσει να (ξανα)σκεφτεί τη στρατηγική του στο ζήτημα της αποχώρησης, καθιστώντας, ωστόσο, σαφές ότι δεν τίθεται ζήτημα επαναδιαπραγμάτευσης του περιεχομένου της συμφωνίας αποχώρησης. Από πλευράς δε ενωσιακού δικαίου, η Ολομέλεια του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει κρίνει ότι είναι δυνατή η μονομερής ανάκληση της δήλωσης αποχώρησης του Ηνωμένου Βασιλείου από την Ευρωπαϊκή Ένωση, εφόσον τηρηθούν οι επιταγές του εθνικού συνταγματικού δικαίου.
Πώς, λοιπόν, διαμορφώνονται σήμερα οι επιλογές του Ηνωμένου Βασιλείου; Η άπρακτη πάροδος της προθεσμίας της 12ης Απριλίου θα σημάνει αυτόματα την άτακτη έξοδο της χώρας από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η υπερψήφιση της συμφωνίας αποχώρησης από τη Βουλή των Κοινοτήτων σε μια τέταρτη ψηφοφορία αποτελεί, επίσης, μια -έστω απίθανη- επιλογή.
Ωστόσο, το πλέον πιθανό σενάριο είναι η κυβέρνηση να επανέλθει ζητώντας από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τη χορήγηση νέας, μεγαλύτερης παράτασης, γεγονός που θα σημάνει τη συμμετοχή του Ηνωμένου Βασιλείου στις εκλογές ανάδειξης αντιπροσώπων στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Το πώς θα επιλέξει το Ηνωμένο Βασίλειο να χειριστεί εν συνεχεία εσωτερικά την παράταση αυτή παραμένει αβέβαιο, με τις δυνατές επιλογές να περιλαμβάνουν, πέραν των όσων ήδη αναφέρθηκαν, την εκ νέου κατάθεση πρότασης δυσπιστίας κατά της κυβέρνησης, τη διενέργεια εκλογών, ακόμη και τη διενέργεια ενός -πολυπόθητου- νέου δημοψηφίσματος.
Για πόσο ακόμη, λοιπόν, θα εξακολουθεί η κόλαση να παραμένει άδεια; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό βρίσκεται στα χέρια του Ηνωμένου Βασιλείου.
*Η Κωνσταντίνας Γεωργάκη είναι υποψήφια διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης
