Του Γιώργου Χρυσολούρη*
Η ανάπτυξη της βιομηχανικής παραγωγής θεωρείται μέσο-μακροπρόθεσμα το βασικό μέσο αντιμετώπισης της ανεργίας. Είναι ο μοχλός ο οποίος τις επόμενες δεκαετίες θα υποστηρίξει την γενικότερη οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της Ευρώπης. Χώρες στις οποίες η βιομηχανική παραγωγή συνεισφέρει σχετικά μεγάλο ποσοστό στο ΑΕΠ, διακρίνονται για την οικονομική τους ευρωστία και το χαμηλό ποσοστό ανεργίας. Στην Ευρωζώνη (12 χώρες), η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία της μεταποίησης διαμορφώθηκε κατά μέσο όρο στο 16% του ΑΕΠ στο διάστημα 2009-2016, ενώ την ίδια περίοδο στην Ελλάδα διαμορφώθηκε στο 8,4% του ΑΕΠ.
Η ποιότητα και η διαθεσιμότητα ανθρώπινου δυναμικού με υψηλή κατάρτιση θεωρείται σήμερα ο σημαντικότερος παράγοντας για την επίτευξη υψηλής προστιθέμενης αξίας στη βιομηχανική παραγωγή και τη δημιουργία καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών που αναταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες. Η εισαγωγή νέων τεχνολογιών και η αυξανόμενη αυτοματοποίηση της παραγωγικής διαδικασίας απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες σε προηγμένες τεχνολογίες παραγωγής, όπως οι κατεργασίες με laser και η ρομποτική, σε σύγχρονες τεχνολογίες πληροφορικής, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και η εικονική / επαυξημένη πραγματικότητα και σε τεχνολογίες περιβάλλοντος. Η ικανότητα εργασίας σε ομάδα και η δημιουργική σκέψη είναι επίσης απαραίτητες.
Η αντιμετώπιση των προκλήσεων αυτών απαιτεί καινοτόμες προσεγγίσεις στην εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού που θα στελεχώσει τα εργοστάσια του μέλλοντος. Η βιομηχανική παραγωγή είναι ένα αντικείμενο, που δεν μπορεί να διδαχθεί αποκλειστικά μέσα σε μια αίθουσα διδασκαλίας. Σε αυτά τα πλαίσια, το Εργαστήριο Συστημάτων Παραγωγής και Αυτοματισμού του Πανεπιστημίου Πατρών ανέπτυξε την ιδέα του Teaching Factory.
Το Teaching Factory αποτελεί μεταφορά της ιδέας των Πανεπιστημιακών Κλινικών (Teaching Hospitals) στη βιομηχανική παραγωγή με σκοπό να «φέρει» το αληθινό εργοστάσιο στην αίθουσα διδασκαλίας και το αντίστροφο. Το Teaching Factory χρησιμοποιεί προηγμένες τεχνολογίες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών, όπως video / web conferencing και παραγωγικό εξοπλισμό αληθινών εργοστασίων και ερευνητικών εργαστηρίων σαν εποπτικό μέσο για τη μετάδοση γνώσεων και την ανάπτυξη δεξιοτήτων. Λειτουργεί σαν ένας «χώρος» εκπαίδευσης και εξάσκησης που δεν περιορίζεται γεωγραφικά, φέρνοντας σε επαφή απομακρυσμένες ομάδες μηχανικών (από ένα εργοστάσιο) και ομάδες φοιτητών (από μια αίθουσα διδασκαλίας) που επικοινωνούν και αλληλεπιδρούν για την επίλυση καθημερινών πρακτικών προβλημάτων από το χώρο της παραγωγής ή την εφαρμογή στη βιομηχανική πρακτική αποτελεσμάτων ερευνητικών δραστηριοτήτων. Το μοντέλο αυτό επιτρέπει στον μηχανισμό μετάδοσης γνώσης και ανάπτυξης δεξιοτήτων να παρακολουθεί τις ταχύτατες εξελίξεις της τεχνολογίας όπως αυτές ενσωματώνονται στη βιομηχανική πρακτική και να παραμένει πάντα επίκαιρος.
Το Εργαστήριο Συστημάτων Παραγωγής και Αυτοματισμού του Πανεπιστημίου Πατρών υλοποίησε την ιδέα του Teaching Factory σε Ευρωπαϊκό επίπεδο στα πλαίσια του προγράμματος KNOW-FACT “A Knowledge Partnership for the definition and launch of the European Teaching Factory paradigm in manufacturing education” που χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Σε συνεργασία με μεγάλες Ευρωπαϊκές εταιρείες, όπως είναι η VOLVO και η FESTO, και Ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, όπως είναι το Πανεπιστήμιο του Ντάρμσταντ και το Πολυτεχνείο του Μιλάνου, το Εργαστήριο Συστημάτων Παραγωγής και Αυτοματισμού πραγματοποίησε στα πλαίσια του KNOW-FACT μια σειρά πιλοτικών εφαρμογών του Teaching Factory. Για την υλοποίηση της ιδέας πραγματοποιήθηκε συγχρονισμός και συντονισμός πρακτικών και διαδικασιών μεταξύ βιομηχανικού περιβάλλοντος (εργοστάσιο) και εκπαιδευτικού / ερευνητικού περιβάλλοντος (πανεπιστήμιο). Η υλοποίηση της ιδέας του Teaching Factory σε Ευρωπαϊκό επίπεδο απέδειξε τις μεγάλες δυνατότητες που έχει για να αποτελέσει ένα νέο μοντέλο εκπαίδευσης και μεταφοράς γνώσης για τη βιομηχανική παραγωγή του μέλλοντος. Το μοντέλο αυτό έχει ιδιαίτερη αξία για την εκπαίδευση των νέων μηχανικών καθώς μπορεί να τους παρέχει από απόσταση πρακτικές γνώσεις και εμπειρίες από την αντιμετώπιση πραγματικών προβλημάτων βιομηχανικής πρακτικής σε σύγχρονα εργοστάσια από όλη την Ευρώπη. Αντίστοιχα παρέχει στους μηχανικούς της βιομηχανίας πρόσβαση σε πρωτότυπες προσεγγίσεις επίλυσης των καθημερινών τους προβλημάτων και τη δυνατότητα να γνωρίσουν τις πρακτικές εφαρμογές ερευνητικών αποτελεσμάτων στις βιομηχανικές πρακτικές.
*Ο κ. Γιώργος Χρυσολούρης είναι Καθηγητής, Εργαστήριο Συστημάτων Παραγωγής και Αυτοματισμού, Πανεπιστήμιο Πατρών.
