Του Ναπολέοντος Μαραβέγια*
Η έξοδος στις αγορές αποτελεί μια συμβολική αλλαγή πορείας για την ελληνική κοινωνία και οικονομία. Η ολοκλήρωση της δημοσιονομικής προσαρμογής, με δημιουργία ακόμη και πρωτογενούς πλεονάσματος και η ανάκτηση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας, με εξισορρόπηση του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, παρά το τεράστιο κοινωνικό κόστος τους, προφανώς συνέβαλαν σε αυτήν την επιτυχία. Από την άλλη πλευρά, η επιθυμία των αγορών για υψηλές αποδόσεις και η απομάκρυνση της πιθανότητας εξόδου της χώρας από την Ευρωζώνη αποτέλεσαν σημαντικούς παράγοντες για την υπερκάλυψη του ελληνικού δανείου.
Επειδή όμως, επετεύχθη η ελεγχόμενη και καλά προετοιμασμένη έξοδος στις αγορές δεν σημαίνει ότι η ανάπτυξη είναι «επί θύραις», Ούτε ότι η σημερινή συμπεριφορά των αγορών αποδεικνύει ότι θα καλυφτούν εύκολα στο άμεσο μέλλον οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας μας μετά τη λήξη του τρίτου μνημονίου το 2018.
Οι αλλαγές που απαιτούνται στην οικονομική σφαίρα (αποκρατικοποιήσεις, άνοιγμα αγορών και επαγγελμάτων, κατάργηση προνομίων, περιορισμός της φοροδιαφυγής, σταθερό φορολογικό σύστημα κ.λπ.) αποτελούν αναγκαίες, αλλά όχι επαρκείς προϋποθέσεις για υπάρξει το πολυπόθητο επενδυτικό κύμα που θα οδηγήσει σε ικανοποιητικούς ρυθμούς ανάπτυξης την ελληνική οικονομία και θα περιορίσει την ανεργία.
Για να έρθει πραγματικά η ανάπτυξη στην ελληνική κοινωνία και οικονομία, μαζί με μεγαλύτερη ευρωπαϊκή αλληλεγγύη για τη διευθέτηση του δημόσιου χρέους της χώρας μας, χρειάζονται βαθύτερες αλλαγές, τόσο στο πολιτικό σύστημα όσο και στη δημόσια διοίκηση, στη δικαιοσύνη και στην εκπαίδευση όλων των βαθμίδων. Μόνο έτσι θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για βιώσιμη ανάπτυξη με εξωστρέφεια και διεθνή ανταγωνιστικότητα και όχι επιστροφή στο κρατικοδίαιτο παρελθόν της επίπλαστης καταναλωτικής ευημερίας με δανεικά.
Όλα αυτά, όμως, απαιτούν ισχυρή θέληση από ολόκληρη την ελληνική κοινωνία και κυρίως εμπιστοσύνη στις πολιτικές ηγεσίες. Ταυτόχρονα απαιτούν από τις πολιτικές ηγεσίες ικανότητα πειθούς, δικαιοσύνη στην κατανομή των βαρών, δημοκρατική ευαισθησία, αυταπάρνηση και κυρίως συναίνεση και καθαρότητα ως προς στον επιδιωκόμενο στόχο. Μόνο έτσι η ελληνική κοινωνία και οικονομία μπορούν να αλλάξουν πραγματικά πορεία και να οδηγηθούν προς την ανάπτυξη.
*Ο Ναπολέων Μαραβέγιας είναι καθηγητής της Πολιτικής Οικονομίας και Αντιπρύτανης στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, πρώην υπουργός.
