Του Αθανάσιου Χύμη
Η Ελλάδα θα πρέπει να είναι από τις ελάχιστες χώρες παγκοσμίως όπου οι αμοιβές μεγάλου μέρους εργαζομένων, ιδιαίτερα στον νευραλγικό δημόσιο τομέα, δεν καθορίζονται με κριτήρια οικονομικά, αλλά νομικά-πολιτικά (νομοθετήματα, πιέσεις ομάδων συμφερόντων, απεργίες κ.λπ.). Το πρόβλημα που δημιουργείται είναι πρωτίστως ηθικής τάξεως και οι συνέπειές του ολέθριες, όχι μόνο για την οικονομία, αλλά για την κοινωνία.
Το πρόβλημα αυτό στη διεθνή βιβλιογραφία ονομάζεται πρόβλημα ευθυγράμμισης κινήτρων και αφορά την ευθυγράμμιση των ατομικών κινήτρων κάθε εργαζόμενου με το γενικό καλό του κοινωνικού συνόλου. Όταν η κοινωνία επιθυμεί κάθε εργαζόμενος στον δημόσιο τομέα να κάνει σωστά τη δουλειά του, να βρίσκει λύσεις, να καινοτομεί και να βελτιώνει την παραγωγικότητά του βελτιώνοντας τις υπηρεσίες προς τους πολίτες, αλλά οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν έχουν κίνητρο να το κάνουν, τότε μιλάμε για στρέβλωση κινήτρων. Όταν οι αμοιβές των δημοσίων υπαλλήλων δεν συνδέονται με την παραγωγικότητά τους, τότε τίθεται σοβαρό ηθικό ζήτημα, αφού ο μεν παραγωγικός εργαζόμενος αδικείται αμειβόμενος λιγότερο της αξίας του, ο δε μη παραγωγικός αδικεί την κοινωνία που τον αμείβει παραπάνω από την αξία του. Με αυτόν τον τρόπο έμμεσα τιμωρείται ο εργατικός, ο παραγωγικός και ο καινοτόμος, ενώ επιβραβεύεται ο μη παραγωγικός, με αποτέλεσμα τη μείωση της κοινωνικής ευημερίας.
Στη διόρθωση αυτής της κατάφωρης αδικίας θα πρέπει να αποσκοπήσει η όποια αξιολόγηση στον δημόσιο τομέα, εάν θέλουμε να έχουμε δίκαιη και επωφελή αξιολόγηση για το σύνολο της κοινωνίας. Είναι γεγονός ότι πολλές από τις υπηρεσίες των δημοσίων υπαλλήλων είναι από τη φύση τους δύσκολο να αποτιμηθούν, γιατί δεν μπορούν να ποσοτικοποιηθούν και η μέτρηση της παραγωγικότητας καθίσταται δυσχερής. Ένα παράδειγμα είναι οι αστυνομικοί και οι πυροσβέστες, όχι των γραφείων, αλλά αυτοί που καθημερινά διακινδυνεύουν τη ζωή τους για την ασφάλειά μας και όλοι μας αναγνωρίζουμε ότι θα πρέπει να αμείβονται καλύτερα. Η διεθνής βιβλιογραφία βρίθει καλών πρακτικών σε άλλες χώρες, καθώς και μελέτες διεθνών οργανισμών που επιχειρούν να μετρήσουν την αξία και την παραγωγικότητα όλων των λειτουργιών του Δημοσίου. Δεν έχουμε παρά να τις εφαρμόσουμε.
*Το άρθρο δημοσιεύτηκε στον Φιλελεύθερο στις 19 Νοεμβρίου.
