Του Κωνσταντίνου Χολέβα*
Οι τελευταίες εξελίξεις στον διάλογο Τσίπρα-Ζάεφ καταδεικνύουν ότι η ελληνική κυβέρνηση αντιμετωπίζει το ζήτημα των Σκοπίων με ελλιπή προετοιμασία. Τα Σκόπια από τον Αύγουστο του 2017 κινούνται με την εμφανή στήριξη της Σόφιας, ενώ από την ελληνική πλευρά λείπει - δυστυχώς - η σοφία. Αν αληθεύει ότι αποδεχόμαστε, έστω και για αρχική συζήτηση, την ονομασία «Δημοκρατία της Μακεδονίας του Ίλιντεν», τότε έχουμε εισέλθει στο πιο ολισθηρό σημείο της διαδρομής. Ας σταματήσουν τώρα οι συζητήσεις, διότι το επόμενο βήμα θα είναι πιο οδυνηρό!
Από την ημέρα της εκλογής του Ζόραν Ζάεφ στην κυβέρνηση τω Σκοπίων έχει αρχίσει μία ταχεία και εντυπωσιακή φιλοβουλγαρική στροφή. Στις 2 Αυγούστου 2017 (20 Ιουλίου με το παλαιό ημερολόγιο) οι Σκοπιανοί και οι Βούλγαροι ανακοίνωσαν ότι δεν θέλουν να τους διχάζει η επέτειος της εξέγερσης του Ίλιντεν της 20.7.1903. Οι Βούλγαροι θα συνεχίζουν να τιμούν τους πρωτεργάτες ως Βούλγαρους κομιτατζήδες, οι Σκοπιανοί θα τους τιμούν ως «Μακεδόνες», αλλά θα αρχίσουν να εργάζονται μικτές επιτροπές για να επισημάνουν τα κοινά στοιχεία στην Ιστορία και στην εθνολογία.
Την επομένη των ενωτικών εορτασμών η Εκατερίνα Ζαχαρίεβα, Υπουργός Εξωτερικών της Βουλγαρίας, ανακοίνωσε ότι η Σόφια ενδιαφέρεται ζωηρά για το τελικό όνομα της ΠΓΔΜ και απορρίπτει τους γεωγραφικούς προσδιορισμούς, δηλαδή τα ονόματα Άνω Μακεδονία, Βόρεια Μακεδονία και τα συναφή. Ο λόγος είναι ότι οι Βούλγαροι τα θεωρούν ως στρεφόμενα κατά της βουλγαρικής επαρχίας του Πιρίν στα ΝΔ της χώρας. Άρα στα Σκόπια έμενε μόνον το «Νέα Μακεδονία». Ώσπου εφευρέθηκε και η Ilindenska Makedonijia, η οποία βλάπτει διπλά την Ελλάδα! Δικαιώνει και τον ψευδομακεδονικό, αλλά και τον βουλγαρικό εθνικισμό. Η δήθεν επανάσταση του Ίλιντεν το 1903 είχε ως στόχο να εξαπατήσει τους κατά πλειοψηφίαν ελληνικούς πληθυσμούς της τουρκοκρατούμενης Μακεδονίας και να τους εντάξει κάτω από τις διαταγές της βουλγαρικής ΒΜΡΟ (ελληνικά ΕΜΕΟ= Εσωτερική Μακεδονική Επαναστατική Οργάνωση). Η εξέγερση φαινομενικά εστρέφετο κατά των Τούρκων. Στην πραγματικότητα ο αντίπαλος ήταν η ελληνική ταυτότητα των Μακεδόνων. Αποδοχή του Ίλιντεν σημαίνει αποδοχή ταυτοχρόνως της Μεγάλης Βουλγαρίας και της ιδεολογίας του Τίτο για απελευθέρωση της «Μακεδονίας του Αιγαίου». Και τα δύο ιδεολογήματα στρέφονται κατά της Ελληνικής Μακεδονίας.
Σημειώνω ότι αμέσως η κυβέρνηση της Σόφιας ετάχθη υπέρ της χρήσης του όρου Ίλιντεν. Η ΥΠΕΞ Ζαχαρίεβα, που προαναφέραμε, και ο Υπουργός Αμύνης Καρακατσάνοφ, αρχηγός εθνικιστικού μικρού κόμματος, δήλωσαν ότι η Βουλγαρία ασμένως αποδέχεται το όνομα αυτό.
Αυτές, όμως, είναι ασκήσεις επί ιστορικού χάρτου. Η Ελλάς έχει παγιδευθεί με τη σύνθετη ονομασία και είναι ανάγκη να απαγκιστρωθεί το συντομότερο. Είτε Νέα, είτε Άνω (Gorna), είτε Ίλιντεν, είναι το πρώτο συνθετικό, πώς θα δεσμευθεί η πλευρά των Σκοπίων; Θεωρώ βέβαιο ότι τα Σκόπια θα υπογράψουν μία σύνθετη ονομασία για να ενταχθούν στο ΝΑΤΟ με την ελληνική έγκριση και μετά από 1-2 χρόνια θα απορρίψουν με απόφαση της Βουλής τους το πρώτο συνθετικό και θα κρατήσουν μόνον τον όρο «Μακεδονία». Όσο και αν φωνάζει η Ελλάδα, τότε δεν θα μπορεί να κάνει τίποτε. Θυμίζω ότι η Ιορδανία ως προτεκτοράτο βρετανικό από το 1921 ονομαζόταν Υπεριορδανία (Transjordan). Μόνοι τους οι Ιορδανοί το 1946 με απόφαση της Βουλής απέβαλαν το Trans και κράτησαν το ιστορικά και συναισθηματικά φορτισμένο Jordan (το όνομα του Ιορδάνη ποταμού).
Προτείνω, λοιπόν, να αλλάξουμε στρατηγική και τακτική στο ζήτημα των Σκοπίων.
1) Να δηλώσουμε ότι επιθυμούμε την καλή γειτονία και τη διεύρυνση των οικονομικών σχέσεων, αλλά αποχωρούμε από τη διαπραγμάτευση, διότι η λογική της σύνθετης ονομασίας ενισχύει τους πάσης φύσεως αλυτρωτισμούς. Όλα τα προταθέντα ονόματα προσβάλλουν την Ιστορία και την Εθνική Αξιοπρέπεια του Ελληνισμού.
2) Να ζητήσουμε να διεξαχθεί αντικειμενική απογραφή στο κράτος των Σκοπίων, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ ή άλλου αξιόπιστου Οργανισμού. Να μάθουμε πόσοι είναι σήμερα οι Αλβανοί (μάλλον περισσότεροι από 25%), οι οποίοι μέσω της Τέουτα Αρίφι, πρώην αναπληρώτριας Πρωθυπουργού, θα διεκδικήσουν το 2019 το αξίωμα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Να μάθουμε πόσοι δηλώνουν Βούλγαροι, δεδομένου ότι καθημερινά πολλοί Σκοπιανοί αποκτούν και βουλγαρικό διαβατήριο. Να πληροφορηθούμε επιτέλους πόσοι είναι οι καταπιεσμένοι Βλαχόφωνοι Έλληνες και γενικότερα πόσοι αισθάνονται Έλληνες στο γειτονικό μας κράτος. Και τελικά, αφού μετρηθούν όλοι αυτοί μαζί με σερβική, τουρκική και άλλες μειονότητες, να μάθει όλος ο κόσμος πόσοι απομένουν να δηλώνουν «Μακεδόνες». Είναι πάνω από 50%; Διότι αν δεν είναι, τότε πώς απαιτεί μία μειοψηφία να επιβάλει το όνομά της σε ολόκληρο το κράτος;
3) Αν οι ΗΠΑ όντως πιέζουν για μια ταχεία επίλυση του προβλήματος να τούς εξηγήσουμε ότι η ρωσική επιρροή στα Βαλκάνια, την οποία φοβούνται, δεν θα απομακρυνθεί με ονόματα τύπου Νέα Μακεδονία ή Μακεδονία του Ίλιντεν. Το Μακεδονικό ζήτημα δημιουργήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνος από τον ρωσικό Πανσλαβισμό. Η Μεγάλη Βουλγαρία σχεδιάσθηκε το 1872 από τον κόμη Ιγκνάτιεφ, Ρώσο Πρέσβη στην Κωνσταντινούπολη. Η ανοχή προς τον σκοπιανό αλυτρωτισμό επαναφέρει τα παλαιά σχέδια για κάθοδο των Σλάβων στο Αιγαίο, άρα εμμέσως ή αμέσως ενισχύει τη ρωσική πολιτική.
Ώρα για αλλαγή πορείας στο Σκοπιανό. Σε τελευταία ανάλυση γιατί να είμαστε εμείς οι επισπεύδοντες; Τα Σκόπια μάς έχουν ανάγκη πολλαπλώς.
* Ο κ. Κωνσταντίνος Χολέβας είναι Πολιτικός Επιστήμων.
