Την περασμένη Παρασκευή 13 Νοεμβρίου 2020, στα πλαίσια ενημέρωσης των δημοσιογράφων για το ταξίδι του Αμερικανού υπουργού εξωτερικών Mike Pompeo σε διάφορα κράτη συμπεριλαμβανομένης της Τουρκίας, οι αξιωματούχοι του State Department που μετείχαν της ενημέρωσης, προέβησαν σε πολύ ενδιαφέρουσες αποκαλύψεις των προθέσεων τους για την Τουρκία.
Στην ενημέρωση, ο υψηλός αξιωματούχος του State Department (Senior State Department Official One όπως χαρακτηριστικά ονομάζεται στο κείμενο επικοινωνίας) αναφέρεται μεταξύ άλλων στη σύντομη επίσκεψη Pompeo στην Κωνσταντινούπολη και στις επαφές που θα έχει εκεί με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τον Αρχιεπίσκοπο Paul Russell, Έξαρχο του Πάπα στην Τουρκία.
Υπάρχει έντονο παρασκήνιο πίσω από τις επαφές του Mike Pompeo με ηγέτες του (Δυτικού) Ορθόδοξου κόσμου και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας (μια στρατηγική που σημειολογικά ξεκίνησε ο Pompeo με την επίσκεψή του στην Αθήνα τον Οκτώβρη του 2019) για το οποίο επιφυλάσσομαι να ενημερώσω τους αναγνώστες σε εύλογο χρόνο.
Η επίσκεψη Pompeo στην Κωνσταντινούπολη θα ολοκληρωθεί με την επίσκεψή του στο Τζαμί Rustem Pasha με το λαμπρό διάκοσμο του Λεβάντε και το θρησκευτικό σχολείο που φιλοξενεί στις μέρες μας.
Επίσημα, η ατζέντα των συνομιλιών στην Κωνσταντινούπολη περιλαμβάνει θέματα θρησκευτικών ελευθεριών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και θέματα καταπολέμησης των θρησκευτικών διαχωρισμών. Στην πραγματικότητα, τα θέματα που θα συζητηθούν αφορούν τον πυρήνα της Υψηλής Πολιτικής των ΗΠΑ στην περιοχή!
Με το τέλος της ενημέρωσης σειρά είχαν οι ερωτήσεις των δημοσιογράφων (πάντα μέσω βιντεοκλήσης).
Υψηλή Πολιτική με απουσία πολιτικών…
Στις ερωτήσεις τους οι περισσότεροι δημοσιογράφοι στάθηκαν στο γεγονός ότι από όλες τις επισκέψεις Pompeo, μόνο στην Κωνσταντινούπολη δεν θα δει τούρκους πολιτικούς.
Συγκεκριμένα σε σχετική ερώτηση του Matt Lee, διπλωματικού συντάκτη του Associated Press, ο αξιωματούχος του State Department απάντησε:
“… There are no meetings with Turkish officials planned now. We just have a very tight schedule in Istanbul, and I believe senior Turkish officials also have their own travel schedule.”
«Δεν έχουν προγραμματιστεί συναντήσεις με Τούρκους επισήμους. Έχουμε ένα σφικτό πρόγραμμα στην Κωνσταντινούπολη και πιστεύω ότι και οι Τούρκοι επίσημοι έχουν και εκείνοι το δικό τους πρόγραμμα επισκέψεων.»
Ανάλογη ερώτηση υπέβαλε ο Will Mauldin της The Wall Street Journal. Μάλιστα στην δική του ερώτηση ήταν πολύ πιο συγκεκριμένος:
“… is it due to the friction with Turkey over things ranging from the Azerbaijan-Azeri conflict to new weapon systems from Russia?”
« … [Η μη συνάντηση Pompeo με τούρκους πολιτικούς στην Κωνσταντινούπολη] οφείλεται στην τριβή που υπάρχει με την Τουρκία για θέματα όπως η σύγκρουση Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας έως τα οπλικά συστήματα από τη Ρωσία;»
Η απάντηση που έλαβε από τον εκπρόσωπο του State Department ήταν η ακόλουθη:
“On your question regarding Turkey, it is just a scheduling issue. We are coming into Istanbul where the ecumenical patriarch is based, and the schedule is very tight, and I also understand that Turkish officials, including the president and foreign minister, have their own travel schedule and will not be there. And so we have plenty of opportunities to engage with our Turkish ally on all of the things – a wide range of issues, including those where we have concerns like S-400s and the other issues you mentioned. …in fact the Secretary and the foreign minister will have an opportunity to engage in just a few weeks’ time at the regular NATO foreign ministerial.”
«Στην ερώτησή σας σχετικά με την Τουρκία, το ζήτημα είναι απλός θέμα προγραμματισμού. Πάμε στην Κωνσταντινούπολη, που είναι η έδρα του Οικουμενικού Πατριάρχη, στα πλαίσια ενός αυστηρού χρονοδιαγράμματος, και καταλαβαίνω επίσης ότι οι τούρκοι αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένων του προέδρου και του υπουργού εξωτερικών έχουν το δικό τους πρόγραμμα και δεν θα βρίσκονται εκεί. Άλλωστε θα έχουμε ευκαιρίες για συναντήσεις και να συνεργαστούμε με τους Τούρκους συμμάχους μας πάνω στα θέματα που μας ενδιαφέρουν, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που μας ανησυχούν όπως αναφέρατε τους S-400. …ο [Αμερικανός] υπουργός εξωτερικών θα έχει την ευκαιρία να συμμετέχει μαζί με τον τούρκο ομόλογό του σε λίγες εβδομάδες στην τακτική σύνοδο υπουργών εξωτερικών του ΝΑΤΟ.»
Το κράτος έχει συνέχεια
Ένα άλλο ενδιαφέρον σημείο ήταν η ερώτηση του Francesco Fontemaggi του The Times of Israel. Ρώτησε ο δημοσιογράφος ποιος είναι ο σκοπός των επισκέψεων, αφού έγιναν οι εκλογές και από τις 20 Ιανουαρίου 2021 θα είναι άλλη η διοίκηση στο State Department.
Η απάντηση του αξιωματούχου του State Department ήταν μεν αναμενόμενη, αλλά υπό τις περιστάσεις εξόχως ενδιαφέρουσα:
“…Obviously, the business of State continues. …Our diplomacy and engagement… are all part of a broad strategy in the interest of U.S. interests and priorities, and that’s what we’ll be doing. … that’s the purpose of this travel.”
«Προφανώς, οι δουλειές του Κράτους συνεχίζονται. … Η διπλωματία και η εμπλοκή μας… είναι όλα μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής, σύμφωνης με τα συμφέροντα και τις προτεραιότητες των ΗΠΑ, και αυτό κάνουμε. …αυτός είναι ο σκοπός του ταξιδιού.»
Θα ενεργοποιηθεί ο νόμος CAATSA;
Την τελευταία ερώτηση υπέβαλλε ο Bryant Harris του The National και του Sky News Arabia, όπου εδώ η αντίδραση του Αμερικανού αξιωματούχου συγκεντρώνει όλο το ενδιαφέρον!
Ρωτά ο δημοσιογράφος:
“… I was wondering if I could get an update on CAATSA sanctions for S-400. I know previously the red line had sort of been full… But they tested the missile system last week, so why haven’t the sanctions been implemented yet?”
«Αναρωτιέμαι αν υπάρχει κάποια εξέλιξη σχετικά με τις κυρώσεις του νόμου CAATSA [1] για τους S-400. Ξέρω ότι υπήρχε μια κόκκινη γραμμή… Αλλά αυτοί [οι Τούρκοι] δοκίμασαν τους πυραύλους την περασμένη εβδομάδα, οπότε γιατί δεν έχουν ενεργοποιηθεί οι κυρώσεις μέχρι τώρα;»
Και η απάντηση:
“Oops, sorry, I had you on mute. Our position on that is well known. There’s no change in that. It is clear, if you see the PEESA legislation that the State Department is interpreting the term “knowingly provide those vessels” – excuse me, I want to find my – the correct pieces here. Why don’t we get back to you on that since it’s not part of the trip talk and I don’t have my language in front of me. If you want to give a call to the Press Office, we’ll be happy to follow up with you on that.”
«Ωχ, συγνώμη, το είχα κλειστό. Η θέση μας σε αυτό είναι γνωστή. Δεν υπάρχει καμία αλλαγή σε αυτό. Είναι ξεκάθαρο, αν δείτε τη νομοθεσία PEESA [2] ότι το State Department ερμηνεύει τον όρο «παρέχουν εν γνώσει τους αυτά τα σκάφη [;]» με συγχωρείτε, θέλω να βρω – τα σωστά χαρτιά είναι εδώ. Γιατί να μην επικοινωνήσουμε μαζί σας σε αυτό, δεδομένου ότι αυτό που ρωτάτε δεν είναι μέρος της επικοινωνίας μας για το ταξίδι και δεν έχω τα στοιχεία μπροστά μου. Αν καλέσετε το Γραφείο Τύπου, θα χαρούμε να σας ενημερώσουμε σχετικά.»
Συμπεράσματα
Η σύντομη αυτή ενημέρωση του State Department θα έλεγα ότι ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτική των προθέσεων της Ουάσιγκτον και του Αμερικανικού ΥΠΕΞ για την Τουρκία. Έχει δε τη δική του σημασία το γεγονός ότι όσα ειπώθηκαν προέρχονται από αξιωματούχους του State Department και όχι τον ίδιο τον υπουργό Mike Pompeo.
Οι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι του State Department κάθε άλλο παρά αφελείς είναι! Το άτσαλο και άσχετο στυλ της απάντησης στο ερώτημα αν θα επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία για τους S-400 μόνο αφελές δεν ήταν! Αν και συμβαίνει συχνά, σε αυτή την περίπτωση, η παραπομπή του δημοσιογράφου στην Γραμματεία Τύπου, δεν ήταν τυχαία και σκοπός τους ήταν να παρακάμψουν αυτή την άβολη ερώτηση, με ό,τι σημαίνει αυτό για το μέλλον και τις δεσμεύσεις που θα έχει μπροστά της η νέα προεδρία του Joe Biden. [3]
Επίσης, μαθαίνουμε ότι είναι σε εξέλιξη μια στρατηγική των ΗΠΑ, που εμπλέκει ως συμμάχους την (Δυτική) Ορθόδοξη Εκκλησία και το Βατικανό, με ενδεχόμενους αποδέκτες ακραία Μουσουλμανικά καθεστώτα (το Ισλάμ είναι νόμος), αλλά κυρίως το Πατριαρχείο Μόσχας, το Κρεμλίνο και όλους όσους σκοπεύουν να παίξουν πολιτικά παιχνίδια με θρησκευτικά χαρτιά. Θα υπάρξει ενδιαφέρουσα συνέχεια!
Τέλος, βλέπουμε ότι το Κράτος έχει συνέχεια στην Υψηλή Στρατηγική του και όσο και αν θελήσει να διαφοροποιηθεί η διοίκηση Biden, το πλαίσιο που θα κινηθεί είναι σχεδόν προδιαγεγραμμένο. Στα πλαίσια αυτής της στρατηγικής, οι τουρκικές φιλοδοξίες εργαλειοποιούνται ώστε να είναι η Άγκυρα ο χρήσιμος παράγοντας των ΗΠΑ σε τρίτες διενέξεις. Αυτό, ας το κρατήσουμε καλά υπόψη μας!
[1] Countering America’s Adversaries Through Sanctions Act (CAATSA)
[2] Protecting Europe’s Energy Security Act (PEESA) Η αναφορά του αξιωματούχου στη νομοθεσία PEESA σχετίζεται με την επιβολή κυρώσεων για μέσα (σκάφη, εταιρείες, κλπ.) και ανθρώπους που εμπλέκονται με την κατασκευή των αγωγών μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου NordStream 2 και του TurkStream σύμφωνα με το PEESA Section 7503(a)(1)(B) και το Section 7503(a)(1)(A). Η νομοθεσία αυτή δεν αφορά ευθέως τους S-400, όμως έχει ένα πολύ ενδιαφέρον εδάφιο το οποίο λέει ότι δεν επιβάλλονται κυρώσεις σε άτομα που ενεπλάκησαν σε αυτά τα έργα και που καλή πίστη ολοκλήρωσαν την δουλειά τους μέσα σε 30 ημέρες μετά την 20η Οκτωβρίου 2020.
[3] Στην Ουάσιγκτον θεωρούν ότι η αποπομπή της Τουρκίας από το πρόγραμμα συμπαραγωγής του F-35 ήταν αρκετή, και αναζητούν μια ενδιάμεση λύση αρκεί η Άγκυρα να μην κηρύξει επιχειρησιακό το σύστημα και το εντάξει ενεργά στην αμυντική της ομπρέλα. Για περισσότερα βλέπε την ενημέρωση προς το Αμερικανικό Κογκρέσο από τους Jim Zanotti and Clayton Thomas, Turkey: Background and U.S. Relations in Brief, στις 9 Νοεμβρίου 2020.
* Ο Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος.
