Της Σοφίας Βούλτεψη*
Την ώρα που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ προπαγάνδιζε την… εκτόξευσή μας στο διάστημα και ο πρώην υπουργός του πρώην ΨΗΠΤΕ Ν. Παππάς υπέγραφε συμφωνίες με τη NASA και την ESA για τη δημιουργία προγράμματος για την ανάπτυξη τεχνολογιών Διαστήματος και τον σχεδιασμό ελληνικού σεληνιακού οχήματος, η λειτουργία του αριθμού έκτακτης ανάγκης 112 συνέχιζε να καρκινοβατεί.
Και την ώρα που ο ΕΛΔΟ (Ελληνικός Διαστημικός Οργανισμός) εξελισσόταν στο χαϊδεμένο παιδί του (πρώην) υπουργείου Ψηφιακής Πολιτικής, Τηλεπικοινωνιών και Ενημέρωσης, η Ειδική Γραμματεία Επικοινωνιακής Διαχείρισης Κρίσεων αποσαρθρωνόταν και αποψιλωνόταν από έμψυχο δυναμικό και υλικοτεχνική υποδομή.
Στη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, όλο και κάποιος περνούσε και αφαιρούσε πότε τη μία τηλεόραση, πότε τη δεύτερη, πότε την τρίτη, ενώ το φωτοτυπικό κέντρο του υπουργείου έπαψε να λειτουργεί και το πρωί της θεομηνίας στη Χαλκιδική δεν μπορούσε κανείς να βρει ούτε τα τηλέφωνα των εμπλεκομένων με τη διαχείριση κρίσεων υπηρεσιών και περιφερειών.
Η Ειδική Γραμματεία Επικοινωνιακής Διαχείρισης Κρίσεων είχε ιδρυθεί με τον νέο Οργανισμό του συγκεκριμένου υπουργείου και με το Π.Δ. 82/2017, που δημοσιεύθηκε στις 10 Αυγούστου 2017 (ΦΕΚ Α 117/2017).
Αρχικά είχε ιδρυθεί για τον σχεδιασμό και τον συντονισμό των επικοινωνιακών δράσεων για την προσφυγική και μεταναστευτική πολιτική. Της ανατέθηκε επίσης η επικοινωνιακή διαχείριση κρίσεων που προκύπτουν από φυσικές και τεχνικές καταστροφές και πάσης φύσεως έκτακτα γεγονότα, με σκοπό την «έγκυρη και έγκαιρη ενημέρωση όλων των ενδιαφερομένων μερών» - όπως αναφερόταν σε δική μου κοινοβουλευτική ερώτηση της 13ης Νοεμβρίου 2017, με την οποία ζητούσα να πληροφορηθώ τον τρόπο με τον οποίο η Γραμματεία έλαβε μέρος στην ενημέρωση και στην διαχείριση της κρίσης που είχε προκληθεί από την πετρελαιοκηλίδα στον Σαρωνικό και στην οποία είχε απαντήσει η μέχρι πρότινος Ειδική Γραμματέας κ. Φωτεινή Παντιώρα.
Κούφια λόγια στις τελετές
Το ξημέρωμα της Πέμπτης, 11 Ιουλίου, βρήκε την συγκεκριμένη Γραμματεία σε πλήρη αδυναμία λειτουργίας – και επομένως τα μαθήματα που μας έκανε ο κ. Παππάς κατά την τελετή παράδοσης – παραλαβής της 9ης Ιουλίου υπουργείου, ότι τάχα «οι συγκεκριμένες τελετές είναι πολύ σημαντικές, καθώς αποτελούν συμβολισμό της ομαλής πολιτικής αλλαγής και της ισχυρής δημοκρατίας», δεν ήταν παρά κούφια λόγια.
Κι' αυτό ενώ μόλις λίγες μέρες πριν από τις εκλογές, την 1η Ιουλίου, ο ΕΛΔΟ (Ελληνικός Διαστημικός Οργανισμός) υπέγραφε, παρουσία του κ. Παππά, μνημόνια συνεργασίας με τις εταιρίες Thales Hellas & Thales Alenia Space από τη Γαλλία, καθώς και την Worldview Enterprises Inc από τις ΗΠΑ για την «εισαγωγή της Ελλάδας σε όλα τα στρώματα του Διαστήματος».
Είχαν προηγηθεί, τον Μάρτιο και τον Απρίλιο, η συμφωνία συνεργασίας με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA), η συμφωνία συνεργασίας με τη NASA για τη συμμετοχή της Ελλάδας στην εξερεύνηση της Σελήνης - με δικό της διαστημικό όχημα κατά την διετία 2021-2022 με το πρόγραμμα Hellas to the Moon (Ελλάς στη Σελήνη) - και για την οποία ο κ. Παππάς είχε ταξιδέψει στο Κολοράντο των ΗΠΑ.
Πολύ ωραία όλα αυτά, αλλά όταν φωνάζαμε πως πριν… προσεληνωθούμε πρέπει να έχουμε λύσει τα στοιχειώδη και να μην τα παραμελούμε, μας λοιδορούσαν, κατηγορώντας μας ότι απαξιώνουμε ένα σημαντικό επιστημονικό τομέα.
Τα αποτελέσματα είναι γνωστά: Η Ειδική Γραμματεία Επικοινωνιακής Διαχείρισης Κρίσεων περιοριζόταν στην ανακοίνωση των προσφυγικών ροών και ο αριθμός έκτακτης ανάγκης 112 (που δεν ήταν ευθύνη του συγκεκριμένου υπουργείου, αλλά συνολικά της κυβέρνησης) συνέχιζε να μην λειτουργεί έναν ακριβώς χρόνο μετά την καταστροφή στο Μάτι.
Η περιπέτεια ενός αριθμού
Όταν συνέβη η καταστροφή στο Μάτι, η προηγούμενη κυβέρνηση είχε με οργισμένο τρόπο απαντήσει στις αιτιάσεις της τότε αντιπολίτευσης και του σημερινού πρωθυπουργού, που είχαν καταγγείλει ότι επί περισσότερα από τρία χρόνια δεν είχε γίνει τίποτε για να λειτουργήσει ο αριθμός 112.
Είχαν τότε υποστηρίξει πως «κύριες αιτίες για την καθυστέρηση υπήρξαν και η ανεπαρκής νομοθέτηση των παραμέτρων του προγράμματος και γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, αλλά και κωλυσιεργίες από πλευράς των παρόχων κινητής τηλεφωνίας».
Η πραγματικότητα είναι ότι ο αριθμός 112 είχε θεσμοθετηθεί με το νόμο 3613 του 2007, ενώ με το νόμο 4249/2014 είχαν καθοριστεί η αποστολή και οι όροι λειτουργίας του Γραφείου Διαχείρισης Ενιαίου Ευρωπαϊκού Αριθμού Κλήσης Έκτακτης Ανάγκης «112».
Με τον Νόμο του 2007 ρυθμίζονταν θέματα σχετικά με τον αριθμό 112 και τις εκκενώσεις, δηλαδή την «οργανωμένη απομάκρυνση των πολιτών από μία περιοχή για λόγους προστασίας της ζωής ή της υγείας τους από εξελισσόμενη ή από επικείμενη καταστροφή».
Ο Νόμος του 2014
Σύμφωνα με τον Νόμο του 2014, καθορίζονταν οι αρμοδιότητες του Γραφείου Διαχείρισης Ενιαίου Ευρωπαϊκού Αριθμού Κλήσης Έκτακτης Ανάγκης «112», που ήταν:
α. Παρακολούθηση της εφαρμογής της Ενωσιακής και Εθνικής νομοθεσίας για την υλοποίηση και λειτουργία του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Αριθμού Κλήσης Έκτακτης Ανάγκης «112», καθώς και την κατάρτιση, ανάθεση και παρακολούθηση της εκτέλεσης της κάθε σχετικής με τη λειτουργία του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Αριθμού Κλήσεων Έκτακτης Ανάγκης «112» Σύμβασης.
β. Παρακολούθηση των θεμάτων υλοποίησης και λειτουργίας του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Αριθμού Κλήσης Έκτακτης Ανάγκης «112», τη συνεργασία με τους τηλεπικοινωνιακούς παρόχους, την εισήγηση θεσμικών ρυθμίσεων για τη βελτίωση της λειτουργίας της ΥΚΕΑ 112, την ενημέρωση του κοινού για το «112» και για τη δυνατότητα εντοπισμού της θέσης του καλούντος, τη συνεργασία με αντίστοιχους φορείς της Ε.Ε. και εθνικούς φορείς κρατών - μελών της Ε.Ε. για θέματα που αφορούν το «112», την παροχή στοιχείων για τη λειτουργία της υπηρεσίας του «112» σε εθνικούς και διεθνείς φορείς, την ανάπτυξη του «112» και την παρακολούθηση κάθε άλλου συναφούς με το «112» θέματος.
Επομένως, το Γραφείο αυτό όφειλε να μεριμνήσει για να ολοκληρωθεί το έργο, που μόλις τώρα εφαρμόζεται πιλοτικά και μετά από σειρά καταστροφών.
Κατ' εφαρμογή των παραπάνω νόμων η περιπέτεια εξελίχθηκε ως εξής:
Η Προγραμματική Συμφωνία μεταξύ του τότε Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη και της Κοινωνίας της Πληροφορίας Α.Ε. (ΚτΠ Α.Ε.) είχε υπογραφεί στις 20 Ιουλίου 2010. Η συμφωνία μεταξύ άλλων περιελάμβανε έργο για τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση των υπηρεσιών που αφορούν στον Ευρωπαϊκό Αριθμό Κλήσης Εκτάκτων Αναγκών “112” και των υπηρεσιών που αφορούν στη βέλτιστη διαχείριση περιστατικών έκτακτης ανάγκης - κρίσεων, στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ψηφιακή Σύγκλιση» του ΕΣΠΑ 2007-2013.
Από το 2014 ως το 2018
Στις 6 Ιουλίου 2014 υπεγράφη η σύμβαση έναρξης του έργου μεταξύ της Κοινωνίας της Πληροφορίας Α.Ε. και του ΟΤΕ Α.Ε. ως αναδόχου.
Ωστόσο, η Σύμβαση τέθηκε σε αναστολή με απόφαση της ΚτΠ Α.Ε. στις 15 Φεβρουαρίου 2016. Και αυτό, διότι, όπως μας είχαν πει τότε, δεν ήταν δυνατόν να υλοποιηθεί το έργο μέσα στην επιλέξιμη χρονική περίοδο του ΕΣΠΑ 2007 – 2013. Δηλαδή, το έργο απεντάχθηκε το 2016, διότι, όπως επίσης μας είπαν, δεν είχαν προβλεφθεί εργασίες διαμόρφωσης χώρων εγκατάστασης των Κέντρων Επικοινωνιών Έργου στην Ελληνική Αστυνομία και στο Πυροσβεστικό Σώμα. Και επομένως, όπως μας ενημέρωσαν, χωρίς τις συγκεκριμένες εγκαταστάσεις, το σύστημα δεν μπορούσε να λειτουργήσει.
Δεν μας είχαν πει, όμως, γιατί – αν και ο νόμος του 2014 προέβλεπε την επίλυση όλων αυτών των θεμάτων – δεν είχε συμβεί τίποτε σχεδόν δύο χρόνια μετά!
Χρειάσθηκε να φθάσουμε στις 29 Δεκεμβρίου 2016 προκειμένου το Έργο να ενταχθεί στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Μεταρρύθμιση Δημόσιου Τομέα» (2014-2020) ως μεταφερόμενη Πράξη με δύο υποέργα. Το πρώτο αφορούσε στο κυρίως έργο και το δεύτερο στις εργασίες διαμόρφωσης των χώρων για τα Κέντρα Επικοινωνιών που ήταν απαραίτητοι για την υλοποίηση του κυρίως έργου και παραδόθηκαν στα μέσα του 2017.
Και χρειάσθηκε να φθάσουμε στις 14 Φεβρουαρίου 2018 όταν υπεγράφη τελικά η τροποποιημένη Σύμβαση και ταυτόχρονα έγινε άρση αναστολής του Έργου.
Μετά το Μάτι θα… έτρεχαν!
Στις 31 Ιουλίου 2018, μετά τις φονικές πυρκαγιές στο Μάτι δηλαδή, στην ανακοίνωσή της, η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας μας ενημέρωνε ότι «το Έργο αυτή τη στιγμή υλοποιείται κανονικά και, βάσει του χρονοδιαγράμματος, το νέο “112” αναμένεται να τεθεί σε πλήρη λειτουργία στις αρχές του 2019, ενώ γίνεται προσπάθεια για ταχύτερη υλοποίηση».
Φυσικά, στις αρχές του 2019 ουδεμία «πλήρης λειτουργία» υπήρξε.
Παρά το γεγονός ότι, στις 30 Ιουλίου 2018, ο πρώην κυβερνητικός εκπρόσωπος κ. Τζανακόπουλος, κατά την ενημέρωση των δημοσιογράφων και ερωτηθείς σχετικά είχε πει:
«Η υπόθεση του αριθμού αυτού είναι μια υπόθεση, η οποία εκκρεμεί από το 2011. Η ολοκλήρωση των διαδικασιών για να μπορέσει αυτός ο αριθμός να είναι ενεργός θα γίνει, αν δεν κάνω λάθος, μέχρι το τέλος του 2018. Ωστόσο, τώρα, θα επισπεύσουμε τις διαδικασίες, παρά το γεγονός ότι είχαμε να αντιμετωπίσουμε πάρα πολύ μεγάλα τεχνικά και διοικητικά προβλήματα, τα οποία είχαν προκληθεί από προηγούμενες καταστάσεις και από προηγούμενες διοικήσεις».
Φυσικά, ούτε «τέλος του 2018» υπήρξε, ούτε άλλη επίσπευση λόγω των δραματικών γεγονότων του Ιουλίου 2019.
Χρειάσθηκε να φθάσουμε σε μια νέα καταστροφή, αυτήν της Χαλκιδικής, για να ενημερωθούμε για την πιλοτική λειτουργία του 112.
Ωστόσο, την 1η του περασμένου Μαΐου, ημέρα επίσημης έναρξης της αντιπυρικής περιόδου, επισήμως είχαν ανακοινωθεί από το Πυροσβεστικό Σώμα διάφορες ενέργειες στις οποίες θα μπορούσαν να προβούν οι πολίτες, μεταξύ των οποίων και η κλήση στον αριθμό 112, όταν βρισκόμαστε σε σημείο που δεν υπάρχει σήμα για τα κινητά τηλέφωνα.
Καλούσαν μάλιστα τους πολίτες να τηλεφωνούν «αμέσως» στους αριθμούς κλήσης 199 ή 112 και να δίνουν σαφείς πληροφορίες.
Μας ενημέρωναν επίσης ότι «η κλήση στον αριθμό 199 είναι χωρίς χρέωση, τόσο από σταθερό τηλέφωνο, όσο και από κινητό. Σε περίπτωση που το κινητό μας τηλέφωνο εμφανίζει στην οθόνη τις ενδείξεις «κλήσεις έκτακτης ανάγκης» ή «εκτός δικτύου», έχουμε τη δυνατότητα να τηλεφωνήσουμε στον αριθμό 112, που είναι επίσης αριθμός έκτακτης ανάγκης και ισχύει για όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση».
Δηλαδή, την 1η Μαΐου μας διαβεβαίωναν ότι το 112 λειτουργούσε, ενώ η πιλοτική του εφαρμογή γίνεται μόλις τώρα.
*Η Σοφία Βούλτεψη είναι βουλευτής Β'' Αθηνών Νότιος Τομέας, πρώην υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργώ και κυβερνητική εκπρόσωπος, δημοσιογράφος
