Θεωρητικώς, σε μια χώρα που συζητά υστερικά και για μέρες ελάσσονα ζητήματα, όπως η ωραία συναυλία της Άλκηστις Πρωτοψάλτη και αδυνατεί να κάνει στοιχειώδεις διακρίσεις, όπως αυτή ανάμεσα στην περιφορά του Επιταφίου και σε μια συναυλία σε τροχοφόρο, οι κυβερνήσεις μπορούν να κυβερνούν μακάριες, χωρίς να νοιάζονται ιδιαίτερα για τα μηνύματα που παράγουν. Μπορούν να πετάνε «επικοινωνιακά βεγγαλικά» και να αφήνουν την κοινή γνώμη να ασχολείται νυχθημερόν με αυτά, τα επουσιώδη.
Η κυβέρνηση όμως- όταν σε αυτή τη στήλη αναφερόμαστε στην κυβέρνηση εννοούμε τον πρωθυπουργό και τους πέντε- έξι στενούς του συνεργάτες μαζί με δύο-τρεις σοβαρούς υπουργούς- το παλεύει με τα μηνύματα, με τον τρόπο που το κάνουν οργανωμένα και σοβαρά συστήματα εξουσίας όπως ο Λευκός Οίκος διαχρονικά, τα Ηλύσια Πεδία και η γερμανική Καγκελαρία, πρακτικές που στην Ελλάδα. μέχρι χθες, τις βλέπαμε μόνο στα πολιτικά σήριαλ. Όποιος διαβάσει προσεκτικά τα πέντε διαγγέλματα που έχει εκφωνήσει μέχρι σήμερα ο πρωθυπουργός, ειδικά από το τρίτο και μετά, διαπιστώνει εύκολα μια νοηματική αλληλουχία που υπηρετεί έναν ευρύτερο σχεδιασμό.
Το δυσκολότερο διάγγελμα όμως θα είναι το σημερινό. Πρέπει να βρεθούν οι λέξεις που θα κάνουν σαφές σε όλους μας ανεξαιρέτως ότι αυτό που ζούμε δεν είναι ούτε η αρχή ούτε το τέλος της περιπέτειας αλλά μια μεταβατική περίοδος.
Στην επικοινωνία, στη διαχείριση κρίσεων, υπάρχει μια πολύ σαφής και διακριτή διαφορά ανάμεσα στο ρίσκο και την αβεβαιότητα. Δυστυχώς, στην παρούσα συγκυρία δεν λέγεται ρίσκο αυτό που αναλαμβάνουμε καθώς θα αίρουμε σταδιακά τα περιοριστικά μέτρα γιατί το ρίσκο προϋποθέτει γνώση όλων των σεναρίων και των πιθανοτήτων. Στην παρούσα συγκυρία δεν ξέρουμε τίποτα. Δεν ξέρουμε ακόμα πως θα εξελιχθεί η πανδημία το καλοκαίρι, πόσο θα επηρεάσει τη διασπορά της το γεγονός ότι λιγότερο από το 1% του ελληνικού πληθυσμού έχει κάποια ανοσία ( ο καθ.Τάκης Παναγιωτόπουλος που το ανέφερε χθες στον ΣΚΑΙ θεωρεί ότι αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό) δεν έχουμε ακόμα φάρμακα για τον ιό, το εμβόλιο δεν έχει αρχίσει να φαίνεται στον ορίζοντα, ενώ για την ώρα δεν έχουμε καν διαθέσιμα πολλά και αξιόπιστα τεστ ανίχνευσης.
Ακούγοντας προσεκτικά τον κ.Παναγιωτόπουλο καταλαβαίνουμε τώρα το επιδημιολογικό σχέδιο αλλάζει και είναι να αρρωστήσουμε αλλά ελεγχόμενα. Όσο ψύχραιμα να το λέει αυτό ένας επιδημιολόγος οι πολίτες όταν το ακούμε, όσοι το ακούμε βέβαια γιατί οι περισσότεροι αγωνιούν για το πότε θα πάνε στο μπαράκι, ανθρώπινο και αυτό, στεγνώνει το στόμα μας
Αυτό το λεξιλόγιο της μετάβασης- στην πραγματικότητα ένα λεξιλόγιο της αβεβαιότητας - είναι που πρέπει να βρεθεί. Και είναι από τις φορές που η μεγάλη δυσκολία στην επιλογή των λέξεων είναι απολύτως δηλωτική της τεράστιας δυσκολίας της κατάστασης που οι λέξεις αυτές θα επιστρατευτούν για να περιγράψουν.
Από το «Μένουμε σπίτι» στο «Μένουμε ασφαλείς» ο δρόμος πρέπει να στρωθεί με εκατοντάδες λέξεις που θα χρησιμοποιηθούν σε σαφείς οδηγίες, εξαντλητικά πρωτόκολλα ασφαλείας, λόγια ενθάρρυνσης και παρηγοριάς σε όσους φοβούνται και εκκλήσεις για αυτοσυγκράτηση σε όσους δείχνουν να αρνούνται την πραγματικότητα. Και την ίδια στιγμή, όλες αυτές οι λέξεις, σε κάθε «εφαρμογή» επικοινωνίας, όπως λέγεται, πρέπει να στέλνουν το ένα, ίδιο μήνυμα: Βρισκόμαστε σε μετάβαση και ο δρόμος δεν οδηγεί αναγκαστικά μπροστά, μπορεί να χρειαστεί να κάνουμε και πίσω και μάλιστα παραπάνω από μία φορές.
Στην πραγματικότητα λοιπόν θα πρέπει να ακούσουμε λέξεις κατάλληλες να μιλήσουν στην καρδιά και το μυαλό ταυτόχρονα. Γρίφος για αληθινούς ρέκτες της πολιτικής.
*Έμπνευση για το άρθρο ήταν μια ιδιωτική συζήτηση που είχαμε με τον αναπλ.Καθηγητή Διεθνούς Πολιτικής και Δημοσιογραφίας Ρωμανό Γεροδήμο για τους τρόπους ενσωμάτωση των πληροφοριών για την πανδημία στον πολιτικό και δημοσιογραφικό λόγο.
