Πλήθος καθηγητών απάντησαν με κείμενα τους σε ιστοσελίδες στο δικό μου με τίτλο «το Σύνταγμα ως εκπαιδευτικό φρένο». Κάποιες απαντήσεις ήταν νηφάλιες, κάποιες οργισμένες. Κάποιες έκαναν μπαμ από μακριά ότι γράφτηκαν με πολιτική ή συνδικαλιστική σκοπιμότητα, άλλες είχαν ειλικρινή διάθεση να με μεταπείσουν. Τις διάβασα όλες, τουλάχιστον όσες πήρα χαμπάρι. Και θέλω να απαντήσω.
Διότι στο μεταξύ ο δημόσιος διάλογος επί της ηλεκτρονικής διδασκαλίας διευρύνθηκε. Η Κεραμέως πέρασε νομοθετική ρύθμιση, ακροβολίστηκαν οι υποστηρικτές και οι επικριτές του μέτρου, πολιτικοί και συνδικαλιστές μαλλιοτραβήχτηκαν στα κανάλια, μπήκαν στην μέση πανεπιστημιακοί, εκπαιδευτικοί και εκπρόσωποι γονέων, κατέφθασαν ψυχολόγοι και κοινωνικοί λειτουργοί, μπήκε στο μικροσκόπιο η διεθνής εμπειρία, δόξα τον Θεό απλώθηκε μπροστά μας όλη η βεντάλια των απόψεων ένθεν κακείθεν.
Αναγνωρίζω ότι κάποιες ενστάσεις που άκουσα εκ των υστέρων, δεν τις είχα υπ’ όψη μου όταν έγραφα το πρώτο κείμενο. Και ακούω σοβαρά την καλοπροαίρετη προειδοποίηση φίλων εκπαιδευτικών που συμπυκνώνεται στην φράση «Δημήτρη, η παρουσία της κάμερας μέσα στην τάξη δεν είναι τόσο απλό πράγμα όσο νομίζεις, μπορεί να έχει παρενέργειες που δεν φαντάζεσαι». Δεν αμφιβάλω ότι αυτός που περνά έξι ώρες την ημέρα μέσα σε μια τάξη ξέρει περισσότερα από μένα που είμαι απλώς ένας γονιός ή ένας έξωθεν παρατηρητής.
Για παράδειγμα, ακούω με μέγιστη προσοχή ότι το ηλεκτρονικό μάθημα ενδέχεται να επιτείνει συμπεριφορές bulling ανάμεσα στα παιδιά. Επίσης ότι μπορεί να αποτρέψει τους πιο αδύναμους να συμμετέχουν στο μάθημα, υπό τον φόβο ότι θα τους ακούνε και άλλοι πέραν των συμμαθητών και του δασκάλου τους. Ή ότι κάποιος μπορεί να βιντεοσκοπήσει τα απρόοπτα ενός μαθήματος και μετά να το βγάλει στο Youtube. Υποτίθεται ότι το υπουργείο αυτά τα κατανοεί ως πιθανά προβλήματα και διασφαλίζει θεσμικά και τεχνολογικά την προστασία μαθητών και εκπαιδευτικών.
Ακούω την υπουργό να λέει ότι ο υπολογιστής θα δείχνει μόνο τον δάσκαλο και τον πίνακα, ότι δεν θα φαίνονται παιδιά, ότι αποκλείεται τεχνολογικά η δυνατότητα εγγραφής (άρα και αναμετάδοσης ή μοντάζ), ότι ο καθηγητής θα έχει πλήρη έλεγχο του ποιος και πότε μπαίνει στην πλατφόρμα. Ξέρω ότι σε τέτοια πράγματα ποτέ δεν υπάρχει 100% εξασφάλιση, αν όμως και τον καιρό που εμφανίστηκε η κινητή τηλεφωνία ξεκινούσαμε απαριθμώντας τις πιθανότητες να μας παρακολουθούν ή να μας ελέγχουν, δεν θα είχε κανείς μας σήμερα κινητό τηλέφωνο στην τσέπη του.
Δεν έχω καμία πρόθεση να αμφισβητήσω την πρόθεση του υπουργείου παιδείας να κατανοήσει αυτά τα θέματα και να προσπαθήσει να τα μηδενίσει. Την άποψη που διάβασα ότι «η κυβέρνηση το κάνει διότι έχει πρόθεση να βγάλει στην σέντρα ή να εξευτελίσει τους καθηγητές» την απορρίπτω. Είναι πολιτική δίκη προθέσεων και όχι εκπαιδευτική συζήτηση. Απορρίπτω επίσης την άλλη άποψη που συμπυκνώνεται στην ερώτηση προς εμένα «θα θελες εσύ να έχεις πάνω σου μια κάμερα όσες ώρες δουλεύεις;»
Ευτυχώς ή δυστυχώς, οι μισοί σημερινοί εργαζόμενοι στον ανεπτυγμένο κόσμο δουλεύουν με μια κάμερα από πάνω τους και μέσα στην επόμενη εικοσαετία το ποσοστό αυτό θα προσεγγίσει το 100%. Μοιάζει ίσως εφιαλτικό, όμως εφιαλτική και για τα θέσμια μιας οικογένειας του 1960 ήταν η πρόβλεψη ότι θα υπάρχει μέσα σε κάθε σπίτι μια ανοικτή τηλεόραση από το πρωί μέχρι το βράδυ διαλύοντας τον παλιό οικογενειακό ιστό. Έγινε όμως.
Εγώ τα αντιλαμβάνομαι όλα αυτά, τα κατανοώ και δίνω απόλυτο δίκιο στους εκπαιδευτικούς που επισημαίνουν τα προβλήματα που θα προκύψουν από την ηλεκτρονική διδασκαλία. Που υπάρχει η ένσταση μου; Επειδή η εκπαίδευση είναι η ατμομηχανή της κοινωνίας μας, θα θελα οι μηχανοδηγοί της να είναι πιο τολμηροί απέναντι στο μέλλον. Να μην είναι φοβικοί. Εξάλλου, δεν έχουν λόγο.
Να μην ξεκινούν λέγοντας «όχι» σε κάθε μεταρρύθμιση που φέρνει το μέλλον (και όχι η Κεραμέως). Να λένε «ναι» και στην συνέχεια να διεκδικούν με πάθος την επίλυση όσων προβλημάτων φέρνει αυτή η αλλαγή. Διαφορετικά, δεν κάνουν μόνο μάταιο αγώνα (διότι οι εποχές δεν παύουν να αλλάζουν ανεξαρτήτως των ανθρωπίνων προθέσεων), αλλά το αρχικό «όχι» μειώνει την προσαρμοστικότητα τους, τοποθετώντας τους δίχως να το θέλουν στην συντηρητική πλευρά της κοινωνίας.
Εγώ ένα ξέρω. Οι δάσκαλοι και καθηγητές, στάθηκαν αντρίκια ως τώρα στην συγκυρία της πανδημίας. Μόνοι τους και με ελάχιστη βοήθεια έβαλαν τα σχολεία μέσα σε ελάχιστο χρόνο στην ηλεκτρονική εποχή. Με δικά τους μέσα και ξενυχτώντας συχνά ως το πρωί. Κι αφού μόνοι τους έκαναν αυτό το μεγάλο άλμα, τώρα φοβούνται το επόμενο βηματάκι. Γιατί;
