Βρισκόμαστε σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης με τα νέα κρούσματα να καλπάζουν καθημερινά και να οδηγούμαστε άμεσα σε τετραψήφιο ημερήσιο αριθμό τους, ενώ την ίδια στιγμή δεν έχει γίνει στη χώρα αξιολόγηση του κινδύνου όταν τα κάθε είδους ιδρύματα, τα σχολεία και οι εκκλησίες, αποτελούν τους τρεις πυλώνες με το μεγαλύτερο κίνδυνο στην κοινωνία μας.
Η πορεία όπως εξελίσσεται απαιτεί να εφαρμοστούν άμεσα τα μέτρα προστασίας που έχουν ληφθεί, ως έχουν, όχι αυστηρότερα, αλλά και να λαμβάνεται μέριμνα για μέτρα στο χαμηλότερο τοπικό διοικητικό επίπεδο, ώστε τα μέτρα να είναι εξειδικευμένα και με την ακρίβεια που χρειάζονται οι τοπικές κοινωνίες.
Χρειάζεται ακόμη σαφήνεια στην επικοινωνία με τον πληθυσμό της χώρας και να μην υπάρχουν αντικρουόμενα μηνύματα, ενώ απαραίτητη είναι και η αύξηση των διαγνωστικών τεστ και η ταχύτητα έκδοσης των αποτελεσμάτων, προκειμένου να εντοπίζονται καλύτερα τα σημεία στα οποία βρίσκεται ο ιός.
Στα σημεία αυτά εστιάζει την προσοχή του ο καθηγητής Υγιεινής της Ιατρικής Σχολής Πατρών Απόστολος Βανταράκης, μιλώντας στο liberal για την πορεία της πανδημίας στη χώρα και τους κινδύνους που διατρέχουμε την εποχή αυτή.
Συνέντευξη στην Άννα Παπαδομαρκάκη
- Κε Βανταράκη, πώς βλέπετε τα πράγματα με την εξέλιξη της πανδημίας;
Δύσκολα. Παρακολουθούμε καθημερινά μια σταθερή αύξηση κρουσμάτων και διασωληνώσεων και το επόμενο δίμηνο είναι κρίσιμο, καθώς και με την έλευση της γρίπης θα γίνει πολύ πιο δύσκολο γιατί είναι δύσκολη η διάγνωση, η διάκριση, μεταξύ του ενός ιού και του άλλου. Αυτό θα περιπλέξει ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Τα δύσκολα είναι μπροστά μας για το επόμενο δίμηνο.
Δεν βλέπω μείωση κρουσμάτων αν δεν αυστηροποιηθεί το πλαίσιο, και αν δεν επιτευχθεί η τήρηση των μέτρων Πολύ σύντομα, λόγω καιρού, θα αναγκαστούμε να κλειστούμε μέσα, θα δημιουργηθούν μεγαλύτερες συνθήκες συγχρωτισμού και θα έχουμε μεγαλύτερη αύξηση των κρουσμάτων.
- Για πρώτη φορά τίθεται θέμα αυτοπεριορισμού με στόχο τη διακοπή των κοινωνικών επαφών για τον περιορισμό της μετάδοσης του ιού. Πως διαχωρίζονται τα μέτρα στη λογική αυτή;
Η διακοπή των επαφών σημαίνει ότι περιορίζω τον κόσμο στο σπίτι ή σε διάφορους χώρους, δεν επιτρέπω στα μικρά παιδιά να έρχονται σε επαφή με τους μεγαλύτερους σε ηλικία. Δευτερευόντως, βάζω αποστάσεις, όμως εκεί η επαφή παραμένει γιατί οι μεγάλες αποστάσεις δεν είναι πάντα εύκολο να τηρηθούν.
Η διακοπή της μετάδοσης γίνεται με τα περιοριστικά μέτρα, την απόσταση και τη μάσκα. Είναι δύσκολο όμως να προβλέψουμε τι αποτελέσματα θα έχουμε και πώς θα εφαρμοστούν, καθώς έχουμε χαλαρώσει.
Για να εφαρμοστούν τα μέτρα αυτά, πρέπει να κάνεις τον κόσμο συμμέτοχο. Για να τον κάνεις συμμέτοχο πρέπει να τον πείσεις. Για να τον πείσεις πρέπει να του δώσεις την σωστή πληροφορία. Ολόκληρη την πληροφορία: τόσα κρούσματα, τόσοι νόσησαν, τόσες διαγνώσεις, πάμε ή δεν πάμε καλά. Χρειάζεται πολύ σοβαρή και σταθερή ενημέρωση σε όλα τα επίπεδα. Όχι μία χαλαρά μια αυστηρά. Πραγματική, αληθινή ενημέρωση.
- Τι πιστεύετε ότι πρέπει να γίνει; Να πάμε σε αυστηρότερα μέτρα; Ποιές είναι οι προβλέψεις;
Οι προβλέψεις λένε ότι σίγουρα θα αυξηθούν τα κρούσματα. Αυστηρότερα μέτρα δεν νομίζω να έχουν και εφαρμογή, ο κόσμος είναι κουρασμένος.
Κατά τη γνώμη μου, από δω και μπρος, τα μέτρα πρέπει να είναι πάρα πολύ εξειδικευμένα. Τα οριζόντια μέτρα δεν ωφελούν κανέναν. Δεν μπορείς σε όλα τα σχολεία να πάρεις τα ίδια μέτρα. Υπάρχουν σχολεία με 20 παιδιά σε μεγάλες αίθουσες υπάρχουν σχολεία με 25 παιδιά σε μικρές αίθουσες. Δεν είναι δυνατόν σε όλα τα σχολεία να ληφθούν τα ίδια μέτρα.
Δεν πείθεις τον κόσμο αν έχεις 6 κρούσματα και κάνεις οριζόντιο lockdown. Αν υπάρχουν πολλά κρούσματα μπορεί σε μια περιοχή να χρειάζεται να αυστηροποιηθούν τα μέτρα για λίγο διάστημα.
Σε κάθε περίπτωση όμως, πρέπει να αυξηθούν σημαντικά τα διενεργούμενα τεστ. Και σε μεγάλο αριθμό και γρήγορα. Σε αρκετά εργαστήρια δίνονται οι απαντήσεις μετά από 2-3 μέρες.
Χρειάζεται πλήρης αναδιοργάνωση των μέτρων, των ΜΕΘ... Σα να έχουμε 2ο κύμα. Να είμαστε έτοιμοι. Λόγω της έλευσης της γρίπης η κατάσταση θα είναι πιο μπερδεμένη. Και πρέπει να είναι έτοιμος ο κρατικός μηχανισμός.
Ο κόσμος πρέπει να ενημερώνεται συνέχεια. Ως τον Απρίλη είχαμε καθημερινή ενημέρωση, τώρα ανακοινώνονται μόνο τα κρούσματα και προβάλλεται μόνο η μάσκα. Μα μόνο η μάσκα είναι το σωστό;
Χρειάζεται συνολική αναδιοργάνωση γιατί η κατάσταση θα κρατήσει για πολύ.
Και η ενημέρωση πρέπει να στραφεί πέραν των κρουσμάτων.
Πρέπει να αποσαφηνιστεί τι πρέπει να κάνει ο κόσμος. Συγκεκριμένα πράγματα.
- Πώς βλέπετε την πρόταση για αυτοπεριορισμό των κοινωνικών επαφών ώστε να μη φτάσουμε σε ένα γενικό lockdown;
Κάτι δηλαδή σαν ένα ατομικό lockdown. Πρέπει να ξεκαθαριστεί. Με ποιόν τρόπο θα πρέπει να γίνει, τι πρέπει να κάνουμε για να το πετύχουμε.
Προηγουμένως όμως πρέπει να εφαρμοστούν τα υπάρχοντα μέτρα. Να είναι αυστηρό το πλαίσιο. Και να επιβλέπεται. Όπως για παράδειγμα με τα μαγαζιά. Μετά τις 12 ο κόσμος τι κάνει; Δεν πρέπει να είναι ελεύθερα.
- Προκρίνοντας τα τοπικά μέτρα, δείχνετε να συμφωνείτε με τις συστάσεις του ΠΟΥ για λήψη μέτρων στο χαμηλότερο διοικητικό επίπεδο;
Ναι, φυσικά. Ασυζητητί. Τα μέτρα πρέπει να λαμβάνονται γρήγορα και μόνο ένας φορέας τοπικός σε επίπεδο πρώην νομαρχίας, γνωρίζει τα προβλήματα της κάθε περιοχής και πού χρειάζεται παρέμβαση.
Ένα από τα πράγματα που είχαμε πει πριν μήνες με την Ένωση Βιοεπιστημόνων ήταν ότι τα τεστ πρέπει να γίνονται σε επίπεδο πρώην νομαρχίας. Δεν μπορούμε να έχουμε κεντρικά εργαστήρια μεγάλα, κρατικά. Πρέπει να έχουμε τοπικά εργαστήρια και γρήγορες απαντήσεις.
Για όλους τους τομείς όμως, χρειάζεται εξειδικευμένη προσέγγιση αντί για οριζόντια, γιατί οι συνθήκες δεν είναι παντού ίδιες. Χρειάζεται γρήγορη και επιθετική πολιτική, στα σημεία με τον μεγαλύτερο κίνδυνο.
- Πάντως σε ότι αφορά τα τεστ, υπάρχουν χώρες που μετά βίας έχουν δεύτερο ή τρίτο εργαστήριο για το μοριακό έλεγχο των δειγμάτων. Είναι δύσκολο...
Μόνο εδώ στην Πάτρα μπορώ να υποδείξω τρία εργαστήρια... Είναι εν δυνάμει έτοιμα, με βιολόγους. Στο Πανεπιστήμιο είμαστε έτοιμοι ανά πάσα στιγμή. Αντίστοιχα και στη Β. Ελλάδα. Χρειάζεται οργάνωση από τον ΕΟΔΥ για να έχουμε πολλά εργαστήρια, γρήγορη αντίδραση εναντίον του ιού.
Και ενημέρωση του κόσμου. Ποιός και γιατί πρέπει να κάνει τεστ. Χωρίς σπατάλη.
Η ενημέρωση πρέπει να γίνεται επαναληπτικά. Για το ότι πρέπει να εφαρμόζουμε τα μέτρα, πώς τα εφαρμόζουμε τα μέτρα, πώς θα αποφύγουμε το lockdown.
Στα σχολεία, αλήθεια, πόσοι φορούν μάσκα και πόσο σωστά;
Χρειάζονται οδηγίες σε επανάληψη κάθε 2η - 3η μέρα, να εντυπωθούν στα παιδιά και στους εκπαιδευτικούς, πρέπει να τα χωνέψει ο πληθυσμός.
Πρέπει να εφαρμοστούν τα μέτρα. Όχι αυστηρότερα. Τα υφιστάμενα.
Είμαστε σε μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης, στο παρά ένα να μας ξεφύγει και να φτάσουμε σε τετραψήφιο αριθμό κρουσμάτων. Εκεί τα πράγματα δεν ξέρω πώς θα λειτουργήσουν και πρέπει να το προλάβουμε.
Και η ενημέρωση πρέπει πραγματικά σε πυρήνες όπως είναι τα παιδιά, αλλά και στον υπόλοιπο κόσμο, πρέπει να είναι συστηματική και ξεκάθαρη.
- Πού πιστεύετε ότι θα πρέπει να εστιάσουμε;
Είμαστε μια από τις ελάχιστες χώρες που δεν έχουμε αξιολόγηση κινδύνου από τον κορονοϊό. Χρειάζεται να λάβουμε υπόψιν τις ιδιαιτερότητες της χώρας μας.
Με το δεδομένο σύστημα υγείας που διαθέτουμε και τη νοοτροπία του λαού μας και την κοινωνική διαστρωμάτωση, έχουμε τρείς βασικούς πυλώνες για τους οποίους πρέπει να λάβουμε μέτρα.
Πρώτον στα Ιδρύματα, δηλαδή νοσοκομεία, κέντρα αποκατάστασης, κέντρα φιλοξενίας ηλικιωμένων και τις λοιπές κλειστές δομές όπου υπάρχει ευάλωτος πληθυσμός είτε λόγω ασθένειας είτε λόγω ηλικίας. Χρειάζονται συνεχή και επιθετική πολιτική, γιατί είναι μεγάλος πυρήνας και με ανθρώπους που πολύ γρήγορα μπορεί να έχουν μεγάλες επιπτώσεις. Εκεί πρέπει να είναι πολύ προσεκτικές οι υπηρεσίες που παρέχονται.
Δεύτερον στα Σχολεία, συνεχή ενημέρωση, δεν μπορώ να σκεφτώ οτιδήποτε χωρίς ενημέρωση, χρειάζεται μείωση των τάξεων, όχι παντού, όπου είναι απαραίτητο και αυτό μπορεί να γίνει με υπενοικίαση αιθουσών. Στην Ιταλία υπενοικίασαν αίθουσες και χρησιμοποίησαν έκτακτους καθηγητές και τα αποτελέσματα ήταν πολύ καλά. Δεν χρειάζεται ο προϋπολογισμός του κράτους, ούτε θα είναι για πάντα το μέτρο αυτό. Η περιφέρεια γνωρίζει ποιά είναι τα επικίνδυνα στοιχεία, τοπικά.
3ον στις Εκκλησίες όπου η κατάσταση είναι πολύ χαλαρή, αλλά αφορά μεγάλης ηλικίας πληθυσμού.
Τα τρία αυτά στοιχεία αποτελούν τους τρεις πυλώνες της ελληνικής κοινωνίας και φέρνουν σε επαφή τις μικρές με τις μεγάλες ηλικίες και τους ευάλωτους πληθυσμούς.
Στους επαγγελματικούς χώρους τα μέτρα τηρούνται ήδη, οπότε δεν υπάρχει ζήτημα.
* Ο Απόστολος Βανταράκης είναι Καθηγητής Υγιεινής της Ιατρικής Σχολής Πατρών
