Του Αραβώση Κωνσταντίνου*
Φαινόμενα όπως η πρόσφατη Πυρκαγιά της Αττικής, συνδέονται με την Κλιματική Αλλαγή η οποία -αντίθετα με κάποιους που την αμφισβητούν- είναι εδώ και έχει πραγματικές επιπτώσεις στο Κλίμα, που παρουσιάζει πλέον και τροπικά χαρακτηριστικά στην χώρα μας. Πλημμύρες ,Πυρκαγιές, Ερημοποίηση αλλά και Ανομβρία -Λειψυδρία (όπως βλέπουμε πρόσφατα στην Κρήτη, αλλά και άλλες περιοχές της χώρας μας) κλπ.
Η Προστασία του Περιβάλλοντος και η Βιώσιμη Ανάπτυξη αναδεικνύονται έτσι στο μεγάλο ζητούμενο της εποχής μας.
Παράλληλα όμως η Τεχνολογία – που έχει αναπτυχθεί ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες - καθώς και τα σύγχρονα συστήματα Οργάνωσης, δίνουν πλέον διεθνώς τη δυνατότητα επαρκούς και αποτελεσματικής αντιμετώπισης τέτοιων δριμύτατων φαινομένων.
Είναι σημαντικό να μελετηθεί και να αναλυθεί εμπεριστατωμένα το πρόσφατο τραγικό περιστατικό και να αναζητήσουμε τα τυχόν λάθη ,τα ελλείμματα και τις παραλείψεις. Θα πρέπει να αναζητηθούν τα αίτια και οι ευθύνες για τον καταλογισμό των ευθυνών και κυρίως για να μην επαναληφθούν τα ίδια στο μέλλον.
Η Πρόληψη και Προετοιμασία είναι το πιο σημαντικό στην αντιμετώπιση Πυρκαγιών, αλλά και γενικότερα μεγάλων φυσικών καταστροφών (όπως αναδείχτηκε αντίστοιχα η έλλειψη τους και στην πρόσφατη -επίσης φονική με 25 θύματα- πλημμύρα στην Μάνδρα).
Είναι τεχνολογικά εφικτό και θα πρέπει να γίνεται παρακολούθηση των περιοχών κινδύνου με σύγχρονα, υψηλής τεχνολογίας εποπτικά μέσα (δορυφόροι, συστήματα ηλεκτρονικής παρακολούθησης και ελέγχου, Drones κλπ). Ιδιαίτερα θα πρέπει να εντείνεται η προσοχή ,όταν η Μετεωρολογική Υπηρεσία προειδοποιεί και δίνει σήμα «κόκκινου συναγερμού» για το ότι δηλαδή οι επόμενες μέρες προβλέπονται να είναι πολύ επικίνδυνες για Πυρκαγιές σε συγκεκριμένες περιοχές.
Υπάρχουν σύγχρονα μέσα και τεχνολογίες που μπορούν να βοηθήσουν όχι μόνο στην πρόληψη και παρακολούθηση όσο και στην έγκαιρη προειδοποίηση για την εμφάνιση μίας νέα εστίας πυρκαγιάς. Το σημαντικότερο σε τέτοιες περιπτώσεις είναι να καταπολεμηθεί η Πυρκαγιά στην αρχή της προς αποφυγή επέκτασής της. Αντίστοιχο ήταν το έλλειμμα στην Πρόληψη- Άμεση Προειδοποίηση στην πρόσφατη μεγάλη πλημμύρα της Μάνδρας, αλλά και σε Περιβαλλοντικές καταστροφές όπως κατά το περσινό ατύχημα με την μεγάλη Πετρελαιοκηλίδα, που ρύπανε τις ακτές του Σαρωνικού και όπου επίσης φάνηκε ότι υπήρξε ολιγωρία κατά την αρχική εκδήλωση του φαινομένου, όταν ήταν ακόμη εύκολη η άμεση αντιμετώπιση του.
Στην πρόσφατη τραγική καταστροφή φάνηκε να υπάρχει έλλειψη κεντρικού Συντονισμού σε όλα τα επίπεδα. Υπουργεία, Πυροσβεστική, ΕΚΑΒ, Περιφέρεια Αστυνομία, Δήμοι και όλοι γενικά οι εμπλεκόμενοι φορείς θα πρέπει να συντονίζονται από έναν φορέα που στην προκειμένη περίπτωση είναι η Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας. Δεν φάνηκε να υπήρξε αποτελεσματικός συντονισμός ούτε και οδηγίες προς τους κατοίκους, αλλά και στις δυνάμεις αντιμετώπισης της πυρκαγιάς.
Επίσης αναδείχτηκε μεγάλο έλλειμμα στην επικοινωνία με τους πολίτες τόσο πριν ξεσπάσει η Πυρκαγιά, όταν θα έπρεπε να προειδοποιηθούν και να ληφθούν προληπτικά μέτρα και από αυτούς και από την Πολιτεία, αλλά και κατά τη διάρκεια αντιμετώπισης της Πυρκαγιάς. Υπάρχουν πλέον σύγχρονα τεχνολογικά μέσα - το βλέπουμε και σε πολλές περιπτώσεις «έξυπνων πόλεων» όπως έχουν αναπτυχθεί από κάποιους δήμους της χώρας μας - όπου μέσα και από ειδικές εφαρμογές κινητών, μπορεί να επικοινωνεί ο Δήμος άμεσα με τους πολίτες, να τους δίνει Πληροφορίες, Ενημέρωση αλλά και Οδηγίες όπως επιβαλλόταν στην συγκεκριμένη μεγάλη καταστροφή. Όπως και σε προηγούμενες αντίστοιχες περιπτώσεις φάνηκε να υπάρχει έλλειψη υποδομών σε μέσα δασοπυρόσβεσης και δασοπροστασίας καθώς και έλλειψη σε κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό με τα αντίστοιχα μέσα ατομικής προστασίας.
Η αυθαίρετη και άναρχη δόμηση είναι ένα διαχρονικό πρόβλημα και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί με βάση μια σύγχρονη χωροταξική νομοθεσία με σαφείς χρήσεις γης και παράλληλα προστασία του περιβάλλοντος.
Θα πρέπει να ξεκαθαριστεί το νομοθετικό πλαίσιο για εκκενώσεις περιοχών, όπως ισχύει σε άλλες χώρες.
Στη χώρα μας υπάρχει περίσσεια υψηλού επιπέδου επιστημόνων, Τεχνογνωσία, ενώ έχουν υπάρξει και πολλά ερευνητικά προγράμματα που έδιναν τεχνολογικές λύσεις τόσο όσον αφορά την πρόληψη όσο και την παρακολούθηση και διαχείριση Πυρκαγιών -αλλά και γενικότερα μεγάλων φυσικών καταστροφών- προκειμένου να μην μας βρίσκουν τέτοια μεγάλης έκτασης ατυχήματα απροετοίμαστους. Δυστυχώς δεν έχουμε αξιοποιήσει την τεχνολογία όπως φάνηκε στις πρόσφατες μεγάλες καταστροφές και θα πρέπει να κινηθούμε άμεσα στην κατεύθυνση αυτή.
Είναι σημαντικό να υπάρχει ένα ολοκληρωμένο εφαρμόσιμο σχέδιο αντιμετώπισης Πυρκαγιών και εκ των προτέρων να γνωρίζουν οι κρατικοί φορείς και όλοι οι συμμετέχοντες παράγοντες ξεκάθαρα ποιες είναι οι αρμοδιότητες τους -με βάση ένα λειτουργικό και αποτελεσματικό νομοθετικό πλαίσιο- και ποιες οι δυνατότητες και οι τρόποι αντιμετώπισης της πυρκαγιάς καθώς και η ενδεδειγμένη συμπεριφορά των πολιτών σε κάθε πληττόμενη περιοχή (οδοί διαφυγής κλπ ).
Θέματα τόσο σημαντικά όπως είναι η αντιμετώπιση Πυρκαγιών και μεγάλων φυσικών καταστροφών γενικότερα δεν θα πρέπει να γίνονται πεδίο πολιτικής αντιπαράθεσης, αλλά θα πρέπει με συναίνεση, συλλογικά να αναζητήσουμε βέλτιστες και εφικτές λύσεις για να αντιμετωπίσουμε με αποτελεσματικότητα τα φαινόμενα και παράλληλα να εξαλείψουμε τα διαχρονικά προβλήματα λειτουργίας κι οργάνωσης της Δημόσιας Διοίκησης , που αποτελεί προϋπόθεση για την επιτυχή διαχείριση.
* Ο κ. Αραβώσης Κωνσταντίνου είναι αναπληρωτής Καθηγητής ΕΜΠ και Επισκέπτης Καθηγητής Imperial College, Σύμβουλος Προέδρου ΝΔ για το Περιβάλλον.
