Του Νίκου Χαραλάμπους*
Ο κ. Κυριάκος Μητσοτάκης είναι αναμφισβήτητα από τους πιο φιλελεύθερους προέδρους που έχουν περάσει ποτέ από τη Νέα Δημοκρατία. Πάρα πολλοί φιλελεύθεροι (αλλά και πολλοί ανένταχτοι και κεντρώοι), αηδιασμένοι από τη λαϊκιστική κυβέρνηση των ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, θα τον ψηφίσουν στις επόμενες εκλογές. Τι ακριβώς θα ψηφίσουν όμως;
Με οποιοδήποτε τρόπο και να προσπαθήσουμε να υπολογίσουμε τους φιλελεύθερους στη Νέα Δημοκρατία θα τους βρούμε να είναι μια μικρή μειοψηφία. Θέλετε το ένα τέταρτο; Θέλετε το ένα πέμπτο; Οι ιδέες του κρατισμού, του προστατευτισμού, της θρησκοληψίας και του συντηρητισμού είναι πολύ βαθιά αποτυπωμένες στο γενετικό κώδικα της Νέας Δημοκρατίας.
Το «αμαρτωλό τετράπολο» που είδαμε όχι μόνο στη Νέα Δημοκρατία του κ. Κωνσταντίνου Μητσοτάκη, αλλά και στη Δημοκρατική Συμμαχία της κ. Μπακογιάννη, υπάρχει και στη Νέα Δημοκρατία του κ. Κυριάκου Μητσοτάκη.
Το «τετράπολο» που αναπτύσσεται στα πολυσυλλεκτικά κόμματα με τους φιλελεύθερους προέδρους έχει τους εξής «πόλους»:
Στον πρώτο «πόλο» είναι ο πρόεδρος, όπως προαναφέραμε πιο φιλελεύθερος από το ίδιο του το κόμμα, που θέλει να πάει το κόμμα και τη χώρα σε μια πιο φιλελεύθερη κατεύθυνση.
Στο δεύτερο «πόλο» είναι οι «παρά τω προέδρω», συνήθως φιλελεύθερα στελέχη που παρέχουν συμβουλές, στοιχεία και υποδείξεις για μέτρα που θα φέρει ο πρόεδρος στη Βουλή.
Στον τρίτο «πόλο» είναι η βάση του κόμματος, τα στελέχη, οι πολιτευτές και οι ψηφοφόροι του. Που έχει με τις δικές της προκαταλήψεις, απόψεις, πιστεύω και δίκτυα.
Στον τέταρτο «πόλο» είναι η κοινοβουλευτική ομάδα του κόμματος. Που εκλέγεται από τη βάση. Που πρέπει να ψηφίσει τις φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις που προτείνουν οι σύμβουλοι και ο αρχηγός. Που πρέπει να ξαναεκλεγεί, αφού ψηφίσει μεταρρυθμίσεις που ενδεχομένως είναι ενάντια στις απόψεις και προκαταλήψεις της βάσης. Που τη στιγμή που ο πρόεδρος θα πει κάτι φιλελεύθερο, ο τάδε βουλευτής θα πει κάτι στην αντίθετη κατεύθυνση. Και μετά ένας άλλος, και μετά ένας τρίτος θα πουν αυτό που θέλει να ακούσει η βάση.
Οι περισσότερες προσπάθειες, σε ό, τι αφορά στη φιλελευθεροποίηση της Νέας Δημοκρατίας ή οποιουδήποτε άλλου πολυσυλλεκτικού κόμματος προσπαθεί να χαράξει μια φιλελεύθερη πορεία, βαλτώνουν σε αυτό το τετράπολο. Ο πρόεδρος πρέπει να κρατήσει ισορροπίες ανάμεσα στα στελέχη, τη βάση και την κοινοβουλευτική ομάδα. Η βάση έχει τέτοια δύναμη που πρακτικά ελέγχει την κοινοβουλευτική ομάδα που και αυτή με τη σειρά της πιέζει ενάντια στη φιλελευθεροποίηση.
Τις περισσότερες φορές τα «παρά τω αρχηγώ» φιλελεύθερα στελέχη δεν κάνουν προσπάθεια να δημιουργήσουν τους δικούς τους δεσμούς με τη βάση και με τους βουλευτές. Δεν κάνουν ανοίγματα στον κόσμο για να εξηγήσουν τι είναι αυτό που πρέπει να γίνει. Όταν αποχωρήσει ο πρόεδρος, επιστρέφουν στο μικρόκοσμό τους και περιμένουν να έρθει ένας επόμενος πρόεδρος που θα ξαναπροσπαθήσουν να τον προσεγγίσουν και να τον συμβουλέψουν. Γι' αυτό και ο φιλελεύθερος χώρος μέχρι πρότινος (δηλαδή μέχρι πριν δέκα χρόνια) δεν είχε ένα δικό του βιώσιμο δίκτυο, ένα δικό του «οικοσύστημα».
Θα μπορέσει ο κ. Μητσοτάκης να σπάσει τα δεσμά του κόμματός του και να το αλλάξει ή έστω να αποσπάσει τη σιωπηλή συναίνεση της πλειοψηφίας της βάσης; Αυτό είναι θέμα για άλλο άρθρο. Χρειάζεται ένα μήνυμα που θα μπορεί να συνδυάσει την ιδεολογική ταυτότητα του προέδρου με τις επιθυμίες της βάσης και των αναποφάσιστων. Προς το παρόν η δραματική ανικανότητα της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ είναι το μόνο που δείχνει να ενώνει.
Αυτή την περίοδο η ΝΔ και ο κ. Μητσοτάκης στην αντιπολίτευση δείχνουν να περνούν την εύκολη φάση του «τετράπολου». Η δύσκολη φάση θα έρθει αν και όταν η Νέα Δημοκρατία γίνει κυβέρνηση. Εκεί οι ισορροπίες, οι τακτικισμοί, οι «συρράξεις» και οι ίντριγκες θα γίνονται με φόντο και βραβείο την εξουσία.
Τώρα, αν οι φιλελεύθεροι δε θέλουν να βλέπουν έναν φιλελεύθερο πρόεδρο να μένει στάσιμος και παγιδευμένος από μια μη φιλελεύθερη βάση και από αντιφιλελεύθερους βουλευτές, ίσως να πρέπει να επενδύσουν το χρόνο τους, όχι στο να έχουν «πρόσβαση» σε έναν πρόεδρο μεγάλου κόμματος, αλλά να δημιουργήσουν τα δικά τους δίκτυα, τη δική τους βάση, τους δικούς τους υποψήφιους, τα δικά τους στελέχη, τους δικούς τους βουλευτές και τους δικούς τους προέδρους. Η προσπάθεια έχει ξεκινήσει και δεν θα απορροφηθεί ποτέ από ένα πολυσυλλεκτικό κόμμα. Και παράγει όχι μόνο στελέχη και προέδρους αλλά και μια μικρή αλλά ολοένα και αυξανόμενη βάση.
Τότε θα έχουμε και «τετράπολα» που δεν θα είναι πια «αμαρτωλά».
*Ο κ. Νίκος Χαραλάμπους είναι Αντιπρόεδρος της Φιλελεύθερης Συμμαχίας.
