Οι Γερμανοί τουρίστες θέλουν να έρθουν στην Ελλάδα, όμως φοβούνται μην τυχόν εγκλωβιστούν εάν νοσήσουν και δεν μπορούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, σημειώνει στο liberal.gr, o διευθυντής ερευνών του βερολινέζικου ινστιτούτου DIW, Αλέξανδρος Κρητικός.
Έναν φόβο, όπως λέει, που συντηρεί σχεδόν καθημερινά ο Γερμανός υπ. Εξωτερικών Χάικο Μάας, δηλώνοντας ότι σε περίπτωση ενός δεύτερου γύρου πανδημίας, άρα ενός κλεισίματος των συνόρων, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν θα αποστείλει αεροπλάνα για να επαναπατρίσει τους Γερμανούς τουρίστες, όπως είχε κάνει προ δύο μηνών.
Στο ερώτημα τι εξυπηρετούν τέτοιες αποτρεπτικές προς τους Γερμανούς πολίτες δηλώσεις ενόψει των θερινών διακοπών, ο κ. Κρητικός απαντά ότι γίνονται πιθανότατα επειδή η γερμανική κυβέρνηση θέλει να ενισχύσει τον εσωτερικό της τουρισμό - όπως άλλωστε και κάθε χώρα- μια διάσταση που αναδεικνύει τις επιπλέον δυσκολίες που έχει να αντιμετωπίσει την φετινή σεζόν η Ελλάδα, πέραν των αμιγώς υγειονομικών ζητημάτων.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Σε τι επίπεδα κινείται η ψυχολογία καταναλωτών και επιχειρήσεων στην Γερμανία; Είναι κάπως καλύτερα τα πράγματα;
Έχει μεταβληθεί επί τα βελτίω αλλά ως ένα βαθμό. Το μεγάλο χωρίς απάντηση προς το παρόν ερώτημα είναι αν η καταναλωτική δαπάνη θα επιστρέψει στα προηγούμενα επίπεδα. Κατά πόσο δηλαδή θα δούμε να ανακάμπτουν οι ακριβές αγορές, όπως των αυτοκινήτων, οι οποίες υποχώρησαν κατά 40%-50% το δίμηνο Μαρτίου - Απριλίου και για το Μάιο δεν αναμένεται μεγάλη ανάκαμψη.
Την ίδια στιγμή περίπου 6 εκατομμύρια εργαζόμενοι βρίσκονται σε καθεστώς Kurzarbeit, δηλαδή σε μια μορφή μερικής απασχόλησης, με το κράτος να καλύπτει ένα μεγάλο μέρος του απολεσθέντος εισοδήματος λόγω του μειωμένου χρόνου, ωστόσο παραμένει άγνωστο πόσοι τελικά θα απολυθούν. Ένα θέμα που κυριαρχεί στην δημόσια συζήτηση είναι κατά πόσο μόλις λήξει το παραπάνω καθεστώς, δηλαδή από το φθινόπωρο και μετά, ένα τμήμα αυτών των εργαζομένων θα απολυθεί. Και το ίδιο εκτιμώ ότι θα συμβεί και με αρκετούς ελεύθερους επαγγελματίες. Έως σήμερα έχουν απολυθεί συνολικά 500.000 εργαζόμενοι, ωστόσο περιμένω μια χειροτέρευση το φθινόπωρο.
Σκεφτείτε επίσης ότι η Lufthansa που έχει δηλώσει ότι θα μειώσει κατά 10.000 το προσωπικό της, είναι πολύ πιθανό οι απολύσεις να είναι περισσότερες. Το ίδιο μάλλον θα ισχύσει για την Daimler. Το μεγάλο ερώτημα είναι κατά πόσο η βιομηχανία θα μπορέσει να επιστρέψει στα προ κρίσης επίπεδα. Έχω τις αμφιβολίες μου.
- Άρα υπάρχει ακόμη επιφύλαξη ως προς το τι τελικά θα συμβεί, σωστά;
Αρκετή επιφύλαξη, θα έλεγα. Το κλίμα είναι μεικτό. Τα πράγματα δεν είναι όπως για παράδειγμα στην Ελλάδα, όπου ο περιορισμός της ύφεσης στο πρώτο τρίμηνο, μαζί με τα καλά νέα από την Ευρώπη για τα κεφάλαια που θα διατεθούν από το 2021 και μετά στην χώρα, αντιλαμβάνομαι ότι έχουν κάπως βελτιώσει την ψυχολογία καταναλωτών και επιχειρήσεων. Μιλάμε άλλωστε για δύο εντελώς διαφορετικές οικονομίες με εντελώς διαφορετική «εποχικότητα».
Στο πρώτο τρίμηνο η Γερμανία γνώρισε ύφεση 2,3% επειδή είναι ακριβώς η περίοδος των παραγγελιών για την βιομηχανία της και η διαταραχή στην εφοδιαστική αλυσίδα, της προξένησε μεγάλη ζημιά και πολύ σημαντική αύξηση της ανεργίας. Αντίθετα η «βιομηχανία» της Ελλάδας είναι ο τουρισμός, ο οποίος είναι αμιγώς εποχικός. Επομένως την περίοδο Ιανουαρίου-Μαρτίου η ελληνική οικονομία γνώρισε μικρή επίπτωση και τα πάντα θα κριθούν γι' αυτήν κατά το τρίτο τρίμηνο. Ουδείς γνωρίζει τι θα συμβεί. Ενώ αντίθετα στην Γερμανία η βιομηχανική παραγωγή έχει ήδη υποστεί μεγάλη ζημιά. Είναι λογικό οι δύο χώρες να βιώνουν διαφορετικά την κρίση.
- Επηρέασε το κλίμα στην Γερμανία η απόφαση της Κομισιόν για την στήριξη της ευρωπαϊκής οικονομίας και το “πακέτο” των 130 δισ που ανακοίνωσε πρόσφατα η καγκελάριος Μέρκελ;
Προς ώρας το κλίμα και η καταναλωτική εμπιστοσύνη έχουν επηρεασθεί ελάχιστα από τα παραπάνω. Ενώ για παράδειγμα αρκετοί ανέμεναν ότι θα δοθούν ενισχύσεις για αγορά αυτοκινήτων, αυτές τελικά δεν δόθηκαν -παρά μόνο για ηλεκτρικά- επίσης ναι μεν μειώθηκε λίγο ο ΦΠΑ από το 19% στο 16% ωστόσο αυτό δεν έχει αποτυπωθεί στην αγορά. Η μεγάλη συζήτηση αυτή την στιγμή στην Γερμανία είναι κατά πόσο πρέπει να γίνουν επιπλέον επενδύσεις στην ψηφιοποίηση του κράτους, την πράσινη οικονομία και στην ηλεκτροκίνηση, δηλαδή στους τομείς που απασχολούν όλη την Ευρώπη.
-Στο μείζον ερώτημα, όσον αφορά την περίπτωση της Ελλάδας, ως προς το ποια θα είναι η φετινή επίδοση του τουρισμού, τι μηνύματα έρχονται από την Γερμανία;
-Είναι δύο ειδών τα μηνύματα, το θετικό και το αρνητικό. Οι Γερμανοί θέλουν πολύ να έρθουν στην Ελλάδα καθώς έχει προκαλέσει πολύ θετική εντύπωση η καλή υγειονομική αντιμετώπιση που αυτή επέδειξε έναντι όλων των άλλων ευρωπαϊκών καλοκαιρινών τουριστικών προορισμών για τους Γερμανούς, δηλαδή την Ισπανία, την Ιταλία και την Τουρκία.
Οι Γερμανοί επομένως θέλουν να έρθουν, αλλά φοβούνται μην τυχόν εγκλωβιστούν και δεν μπορούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους όταν νοσήσουν. Τον φόβο αυτό συντηρεί σχεδόν καθημερινά ο ομοσπονδιακός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μάας λέγοντας ότι σε περίπτωση ενός δεύτερου γύρου πανδημίας, άρα ενός κλεισίματος των συνόρων, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση δεν θα ξεκινήσει για δεύτερη φορά μια εκστρατεία επιστροφής για τους τουρίστες.
Το μήνυμά του είναι ότι η ομοσπονδιακή κυβέρνηση "δεν θα είναι σε θέση να στείλει αεροπλάνα ξανά το καλοκαίρι για να φέρει Γερμανούς παραθεριστές στο σπίτι", όπως είχε κάνει προ μηνών. Σκεφτείτε ότι για αυτό το λόγο η Lufthansa, προκειμένου να προσελκύσει πελάτες, ανακοίνωσε ότι προσφέρει εγγύηση επιστροφής για τους τουρίστες, εφόσον νοσήσουν στην χώρα όπου θα βρεθούν.
- Πού αποδίδετε αυτές τις δηλώσεις;
Δεν μπορεί να αποκλειστεί πλήρως, ότι γίνονται επειδή η γερμανική κυβέρνηση θέλει να ενισχύσει τον εσωτερικό της τουρισμό. Η γερμανική τουριστική βιομηχανία έχει υποστεί επίσης μεγάλη ζημιά. Και θα αποτελέσει μια σημαντική ανάσα για αυτήν αν ένας σημαντικός αριθμός Γερμανών, που τα προηγούμενα χρόνια ταξίδευε στο εξωτερικό, φέτος επιλέξει να κάνει διακοπές εντός συνόρων. Κάθε χώρα άλλωστε θέλει φέτος να στηρίξει το δικό της τουριστικό προϊόν
Ουδείς επομένως είναι σε θέση να προβλέψει πόσοι από τα 4 εκατομμύρια των Γερμανών που ταξιδεύουν κάθε καλοκαίρι στην Ελλάδα, φέτος θα την επισκεφτούν. Εκείνοι που δεν φοβούνται, θα έρθουν, εκείνοι που φοβούνται, ότι θα αποκλειστούν στις χώρες όπου θα βρίσκονται, δεν θα έρθουν. Εκτιμώ πάντως ότι οι μισοί τουρίστες να έρθουν στην Ελλάδα απ’ όσους έρχονται παραδοσιακά - και δεν αναφέρομαι μόνο στους Γερμανούς αλλά σε όλους από την Ευρώπη - θα πρόκειται για επιτυχία.
- Σε αυτή την περίπτωση μπορεί η ύφεση στην Ελλάδα να διαμορφωθεί γύρω στο 6% όπως οι εκτιμήσεις της ελληνικής πλευράς;
Σίγουρα στο καλό σενάριο όπου ο τουρισμός δουλέψει έστω και κατά 50%, η Ελλάδα θα γνωρίσει μια ύφεση γύρω στο 6%. Κρίσιμο ωστόσο είναι και να ξεκινήσει αυτούς τους μήνες σταδιακά η στροφή της οικονομίας προς ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο, μαζί φυσικά με τις απαραίτητες μεταρρυθμίσεις.
Ένα νέο πρότυπο μπορεί να θέλει χρόνια για να αποδώσει, ωστόσο οι βάσεις πρέπει να μπουν άμεσα και οι μεταρρυθμίσεις που τόσο πολύ ανάγκη έχει η χώρα δεν πρέπει να περιμένουν για το 2021 όταν θα αρχίσουν να εκταμιεύονται τα κονδύλια του ΕU Next Generation. Εν αναμονή των ευρωπαϊκών πόρων δεν πρέπει να χαθεί το δεύτερο εξάμηνο του 2020, αλλά η μηχανή των μεταρρυθμίσεων πρέπει να ξαναπάρει μπροστά. Ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης, εξάλειψη κάθε γραφειοκρατίας από το επιχειρείν, μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού, όλα αυτά πρέπει να δρομολογηθούν άμεσα.
Επενδυτές και αγορές έχουν το βλέμμα στραμμένο και στην Ελλάδα, επομένως περιμένουν ένα σήμα. Η ώρα πρέπει να εκμεταλλευτεί την πετυχημένη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης και να βγει μπροστά, γι’ αυτό και είναι σημαντικό οι εξαγγελίες για πράσινη ανάπτυξη, ηλεκτροκίνηση και ψηφιακό μετασχηματισμό να γίνουν πράξη και να ενταθούν. Το μήνυμα είναι να ξεκινήσουν άμεσα οι μεταρρυθμίσεις, να αρχίσει να ξεδιπλώνεται το συντομότερο το πλάνο της επόμενης ημέρας, να μην περιμένει η Ελλάδα να το κάνει από το 2021 και μετά.
*Ο Αλέξανδρος Κρητικός είναι διευθυντής ερευνών του ινστιτούτου DIW
