Την ανάγκη να υψώσουμε μέχρι και τον Απρίλιο ένα πρώτο «τείχος ανοσίας» εμβολιάζοντας 1,5 εκατομμύριο πολίτες υψηλού κινδύνου, προκειμένου να μην νοσήσουν βαριά και γεμίσουν τις ήδη κουρασμένες Μονάδες Covid-19, τονίζει στο liberal.gr ο Καθηγητής Φαρμακολογίας Αχιλλέας Γραβάνης.
Κατονομάζει τρεις ομάδες όπου επείγει να επιταχυνθούν οι εμβολιασμοί, δηλαδή ηλικιωμένους άνω των 80 ετών, 45άρηδες-50άρηδες με σοβαρά προβλήματα υγείας και φυσικά τους υγειονομικούς πρώτης γραμμής, καλώντας την πολιτεία, να αποσύρει άμεσα από την «μάχη» όλους όσους αρνούνται να εμβολιαστούν, μετατοπίζοντάς τους στα μετόπισθεν.
«Συνάδελφοί μου εκφράζουν άποψη δημοσίως για θέματα που δεν ανήκουν στο επιστημονικό τους πεδίο», λέει για επιστήμονες που δημιουργούν με δηλώσεις τους σύγχυση στο δημόσιο λόγο, ενώ εξηγεί γιατί όλα τα εμβόλια, τόσο αυτά που έχουν πάρει άδεια, όσο και τα υπόλοιπα, δείχνουν να είναι αποτελεσματικά και απέναντι στα μεταλλαγμένα στελέχη του ιού.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Πέρα από τα όποια προβλήματα σε ευρωπαϊκό επίπεδο γύρω από τις παραδόσεις των εμβολίων, είστε αισιόδοξος ότι ένα σημαντικό μερίδιο πληθυσμού θα έχει εμβολιαστεί ως το καλοκαίρι;
Καταρχήν, ο αρχικός προγραμματισμός μετατίθεται εκ των πραγμάτων προς τα πίσω λόγω του τεράστιου προβλήματος διαθεσιμότητας των εμβολίων. Ο προγραμματισμός επομένως χρειάζεται νέες προτεραιότητες.
Κατά τη γνώμη μου, είναι πολύ σημαντικό ο εμβολιασμός να εστιάσει στο 1,5 εκατομμύριο του πληθυσμού που κινδυνεύει το επόμενο χρονικό διάστημα να νοσήσει βαριά και να πλημμυρίσει τις ήδη κουρασμένες μονάδες Covid19 και τις ΜΕΘ. Ποιοι είναι αυτοί; Οι υγειονομικοί όλων των ειδικοτήτων, δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που εκτίθενται καθημερινά σε μεγάλο ιικό φορτίο, οι μεγάλης ηλικίας άνθρωποι οι οποίοι κινδυνεύουν πάρα πολύ από τον ιό όχι μόνο να νοσήσουν, αλλά και να χάσουν τη ζωή τους και οι μέσης ηλικίας άνθρωποι με συνοδά προβλήματα υγείας οι οποίοι αν μολυνθούν κινδυνεύουν να νοσήσουν βαριά και να χρειαστούν νοσηλεία.
Αν καταφέρουμε να σηκώσουμε αυτό το «χαμηλό τείχος ανοσίας», τότε ο ιός θα πάψει να μας δημιουργεί τόσο μεγάλα προβλήματα στο σύστημα δημόσιας υγείας. Τα νοσοκομεία και οι ΜΕΘ θα αποφύγουν να πλημμυρίσουν με ασθενείς που χρειάζονται νοσηλεία, που είναι και το κεντρικό μας πρόβλημα αυτή τη στιγμή. Αν μπορούσαμε να περάσουμε την ίωση στο σπίτι, η πανδημία δεν θα είχε την ίδια ένταση.
- Πότε βλέπετε να επιτυγχάνουμε αυτό το «τείχος ανοσίας»;
Από την αρχή είχα προβληματισθεί με τα υπεραισιόδοξα στοιχεία που έδινε η Πολιτεία για 2 εκατομμύρια εμβολιασμούς το μήνα και ότι έως τις αρχές καλοκαιριού θα έχει επιτευχθεί η ανοσία της κοινότητας. Δεν αλλάζει τίποτα στην εκτίμησή μου. «Τείχος ανοσίας», δηλαδή εμβολιασμός του 60%-70% του πληθυσμού, δεν πρόκειται να επιτευχθεί πριν από το φθινόπωρο, ίσως και πριν από τα τέλη του έτους. Και ακόμη και αυτή η εκτίμηση εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα των εμβολίων και από τα προβλήματα που βλέπω στο χώρο της φαρμακευτικής βιομηχανίας, στην παραγωγή και ανάπτυξη δηλαδή μεγάλων ποσοτήτων εμβολίων μέσα στους επόμενους μήνες. Ο πλανήτης χρειάζεται περίπου 14 δισεκατομμύρια δόσεις εμβολίων για τον ταχύτατο εμβολιασμό του
Και εν πάσει περιπτώσει αυτό είναι δευτερεύον. Το πρωτεύων είναι να χτίσουμε ένα πρώτο τείχος άμυνας μέχρι τον Απρίλιο. Αν το χαμηλό αυτό «τείχος ανοσίας» σηκωθεί μέχρι τον Απρίλιο, θα έχουμε μεγαλύτερους βαθμούς ελευθερίας. Η επιτροπή θα μπορεί να χειρίζεται πιο άνετα και τους εμβολιασμούς και το «άνοιξε-κλείσε» της κοινωνίας και της οικονομίας. Δεν θα κινδυνεύουμε να πλημμυρίζουμε τα νοσοκομεία και τις ΜΕΘ με να χάνουμε ασθενείς γιατί δεν μπορούν να νοσηλευτούν.
Γι' αυτό και πρέπει να επιταχυνθεί ο εμβολιασμός στους πληθυσμούς του "χαμηλού τείχους ανοσίας" και συγκεκριμένα στους υγειονομικούς, στους ηλικιωμένους άνω των 80 ετών - κάτι που έχει ήδη γίνει- και στους 45-50 ετών με σοβαρά προβλήματα υγείας. Αυτό αφορά συνολικά 1,5 -2 εκατομμύρια πολίτες. Εκτιμώ, ότι παρά τα όποια προβλήματα στις παραδόσεις, τελικά θα υπάρξουν τα εμβόλια γι΄ αυτούς.
- Για να χτιστεί αυτό το «χαμηλό τείχος ανοσίας», όπως λέτε, πρέπει να υπάρχει και διάθεση εμβολιασμού από τις παραπάνω ομάδες. Μερίδα ωστόσο υγειονομικών αρνείται να εμβολιαστεί. Τι πρέπει να κάνει η πολιτεία;
Είτε να βρει ένα τρόπο να καταστήσει τους εμβολιασμούς στους υγειονομικούς υποχρεωτικούς, είτε όσοι αρνούνται να εμβολιαστούν να τους αποσύρει άμεσα από την πρώτη γραμμή και να τους μετατοπίσει στα μετόπισθεν. Δηλαδή να πάψουν το συντομότερο να έχουν αρμοδιότητες μέσω των οποίων θα έρχονται σε επαφή με ασθενείς και με άτομα που έχουν μεγάλη πιθανότητα να μολυνθούν από τον ιό.
Αν ο υγειονομικός έχει τη δυνατότητα να εμβολιαστεί και να προστατεύσει τον εαυτό του συγχρόνως και τους ασθενείς του -γιατί έρχονται πλέον δεδομένα που υπονούν ότι με τον εμβολιασμό δεν μεταδίδεις τον ιό (το εμβόλιο της Οξφόρδης μάλλον αναστέλλει την μετάδοση κατά 67%)- αλλά εκείνος δεν εμβολιάζεται, τότε εκθέτει τους ασθενείς σου στον ιό, πολλώ δε μάλλον αν ο ίδιος είναι ασυμπτωματικός. Αν εσύ με δική σου απόφαση δεν εμβολιαστείς και μεταφέρεις τον ιό γύρω σου, παραβιάζεις τον όρκο του Ιπποκράτη και βλάπτεις τον ασθενή σου. Σας θυμίζω ότι ο Ιπποκράτειος όρκος ορίζει ότι "αν δεν μπορείς να οφελήσεις τον ασθενή σου, δεν πρέπει να τον βλάψεις".
Οπότε η πολιτεία πρέπει είτε να επιβάλει τον υγειονομικό να εμβολιαστεί, είτε να τον στείλει στα μετόπισθεν. Μπορεί κάλλιστα η πολιτεία να τους απομακρύνει από τους ασθενείς τους, είτε πρόκειται για γιατρούς, νοσηλευτές ή για οποιαδήποτε άλλη ειδικότητα.
- Τελευταίως αναπτύσσεται μια μεγάλη συζήτηση για το πόσο αποτελεσματικά είναι τα εμβόλια απέναντι στα μεταλλαγμένα στελέχη του ιού τα οποία και απ’ ό,τι φαίνεται θα κυριαρχήσουν από εδώ και πέρα. Είναι λοιπόν αποτελεσματικά τα εμβόλια;
Ας ξεκινήσουμε από το εμβόλιο της Pfizer που είναι και το πιο διαδεδομένο παγκοσμίως και το οποίο αφορά και στην Ελλάδα. Σας απαντώ, επικαλούμενος την μεγαλύτερη πηγή δεδομένων παγκοσμίως αυτή την στιγμή, που είναι το Ισραήλ, όπου μέχρι στιγμής έχουν εμβολιαστεί 3,5 εκατομμύρια πολίτες με την πρώτη δόση και 1,25 εκατ. με τη δεύτερη.
Η προ ημερών ανακοίνωση μίας από τις μεγαλύτερες ασφαλιστικές εταιρίες που λειτουργούν εκεί (το ισραηλινό σύστημα υγείας καλύπτεται κυρίως από 4 δημόσιες ασφαλιστικές) αναφέρει ότι τα ποσοστά αποτελεσματικότητας των εμβολιασμών στην χώρα απέναντι στον ιό, είτε πρόκειται για το αρχικό στέλεχος, είτε για την βρετανική μετάλλαξη Β117 δεν διαφέρουν. Τα ποσοστά των εμβολιασμένων με το συγκεκριμένο εμβόλιο που μολύνθηκαν από τα δυο στελέχη του ιού δεν διαφέρουν σημαντικά. Τα αποτελέσματα αυτά υποστηρίζουν την αρχική εργαστηριακή αξιολόγηση της εταιρείας που έδειξε ότι το αγγλικό στέλεχος όπως και αυτό της Ν. Αφρικής δεν επηρεάσουν σημαντικά την αποτελεσματικότητα του εμβολίου.
- Ισχύει όμως αυτό για όλα τα εμβόλια τόσο αυτά που έχουν ήδη εγκριθεί, όσο και τα υπόλοιπα;
Ας πάρουμε για παράδειγμα το ρωσικό Sputnik. Τα δεδομένα από 15.000 εθελοντές που έλαβαν το εμβόλιο και τα οποία δημοσιεύθηκαν στη βρετανική ιατρική επιθεώρηση ‘The Lancet’ έδειξαν ότι :
- Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου ήταν 91,8% και στους συμμετέχοντες ηλικίας άνω των 60 ετών.
- Από τη 15η έως την 21η ημέρα μετά την πρώτη δόση, η αποτελεσματικότητά του ήταν 73,6%, και μετά από την 21η ημέρα, η αποτελεσματικότητα πλησίαζε το 100%.
Το ρωσικό μάλιστα εμβόλιο χρησιμοποιεί 2 ιικούς φορείς: Αρχικά για την πρώτη δόση τον αδενοϊό 26 (Ad26) και μετά τον αδενοϊό 5 (Ad5). Η χρήση δύο διαφορετικών «εμβολίων», με μεσοδιάστημα 21 ημερών, αποσκοπεί στην υπέρβαση πιθανής προϋπάρχουσας ανοσίας στον αδενοϊό-φορέα στον πληθυσμό.
Ας πάμε στο εμβόλιο της αμερικανικής εταιρείας βιοτεχνολογίας Novavax. Είναι σκεύασμα με αντίγονο την καθαρή πρωτεΐνη ακιδα του ιού και τα στοιχεία δείχνουν ότι είναι κατά περίπου 89% αποτελεσματικό, λειτουργεί δε αποτελεσματικά και ενάντια στα νέα στελέχη του ιού, σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύθηκαν από κλινικές δοκιμές στο Ηνωμένο Βασίλειο και στη Νότια Αφρική. Επίσης, η εταιρεία έχει δηλώσει ότι η κλινική της δοκιμή σε συνεργασία με την επιτροπή εμβολίων της βρετανικής κυβέρνησης έδειξε αποτελεσματικότητα 95,6% έναντι του αρχικού στελέχους και 85,6% έναντι του νέου βρετανικού στελέχους B.1.1.7.
Τέλος ας πάμε στην AstraZeneca. Γνωρίζουμε ότι η πρώτη δόση του εμβολίου προστατεύει κατά 76% για 3 μήνες και μέχρι να γίνει η δεύτερη δόση. Μάλιστα, οι ερευνητές του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης αναφέρουν ότι το εμβόλιο τους εμποδίζει τη μετάδοση της νόσου κατά 67% ! Η αποτελεσματικότητα αυξάνεται μάλιστα στο 85% όταν η δεύτερη δόση χορηγείται 12 βδομάδες μετά την πρώτη.
- Κάποιες όμως χώρες της ΕΕ, όπως και η Ελλάδα, συστήνουν την αποφυγή της χρήσης του εμβολίου της AstraZeneca σε άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω. Τι σημαίνει στην πράξη αυτό;
Αυτή η απόφαση βασίζεται περισσότερο στο γεγονός ότι δεν έχουμε επαρκή δεδομένα καθώς στις κλινικές δοκιμές φάσης του εμβολίου της AstaZeneca 3 συμμετείχε μικρός αριθμός ατόμων άνω των 65 ετών. Στις δοκιμές αυτές, το 88% των εθελοντών ήταν ηλικίας 18 έως 55 ετών. Μόνο 668 άτομα άνω των 65 ετών έλαβαν δύο δόσεις. Σε κάθε περίπτωση, για να απαντηθεί το ερώτημα, πρέπει οι συνάδελφοί μας στην Βρετανία να μας δώσουν τα στοιχεία του εμβολιασμού πλέον δεκάδων χιλιάδων πολιτών ηλικίας άνω των 65 ετών στη Βρετανία. Είναι το εμβόλιο που χρησιμοποιήθηκε περισσότερο από κάθε άλλο στη Βρετανία για τον εμβολιασμό του πληθυσμού τους.
- Κάποιοι συνάδελφοί σας εκτιμούν ότι υπάρχει περίπτωση κάποιος που έχει ήδη νοσήσει από το αρχικό στέλεχος του ιού να ξανανοσήσει από κάποια μετάλλαξη, δηλαδή ο ιός να παρακάμψει την προηγούμενη ανοσία, λέγοντας μάλιστα ότι σε μια τέτοια περίπτωση θα είναι σαν να «ξαναγυρνάμε πίσω στην εποχή της Γουχάν». Ποια η γνώμη σας;
Πράγματι, υπάρχει μια συζήτηση από υγειονομικούς ότι τελικά το νέο στέλεχος θα επικρατήσει και ότι σε μια τέτοια περίπτωση, εφόσον δεν έχουμε εμβόλια αποτελεσματικά στα νέα στελέχη του ιού, προφανώς θα επιστρέψουμε πίσω στην εποχή της Γουχάν. Αφενός όμως είναι πρόωρο ως θέμα συζήτησης, αφετέρου φαίνεται πως τα βασικά εμβόλια είναι αποτελεσματικά και για τις μεταλλάξεις αυτές. Άρα για ποια Γουχάν μιλάμε;
Κάνουμε μια πολύ μεγάλη προσπάθεια να πείσουμε υγειονομικούς και πολίτες να εμβολιαστούν και με τέτοιες συζητήσεις τους βάζουμε ερωτηματικά όπως «γιατί να κάνω το εμβόλιο;», «μήπως πρέπει να περιμένω να βρεθεί κάτι πιο αποτελεσματικό;», κ.ο.κ. Όλα αυτά δημιουργούν σοβαρό πρόβλημα στο πρόγραμμα εμβολιασμών. Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στο τι λέμε για τα καινούρια στελέχη.
- Εννοείτε ότι κάποιοι συνάδελφοί σας δεν ζυγίζουν τα λόγια τους;
Παρατηρώ πολλούς συναδέλφους μου να εκφράζουν άποψη δημοσίως για θέματα τα οποία δεν ανήκουν στο επιστημονικό τους πεδίο. Και αυτό πρέπει να περιοριστεί γιατί δημιουργεί σύγχυση τόσο στον υγειονομικό χώρο, όσο και στους πολίτες. Είναι σκόπιμο ο καθένας μας, όταν πρόκειται να εκφράσει δημόσια άποψη, να μιλά μόνο για το δικό του επιστημονικό του επιστητό. Οι επιδημιολόγοι για τα επιδημιολογικά, οι φαρμακολόγοι για θέματα εμβολίων και φαρμάκων, οι κλινικοί λοιμωξιολόγοι για τις λοιμώξεις, οι ειδικοί της δημόσιας υγείας για τη διασπορά του ιού, κ.ο.κ..
Ναι, υπάρχει μια σύγχυση στον δημόσιο λόγο. Αν ο καθένας λέει την άποψή του δεν θα βγάλουμε άκρη, θα προκαλέσουμε σύγχυση στους πολίτες και μετά οι τελευταίοι δεν θα μας φταίνε γιατί δεν ακολουθούν τις συστάσεις της πολιτείας.
