Το πρόβλημα της Ελλάδας σε σύγκριση με τους ευρωεταίρους δεν είναι η διεθνής συγκυρία, αλλά το "story" που δεν έχει. Το μοναδικό που προσφέρουμε ως χώρα στις αγορές είναι οι επιδόσεις μας στα πρωτογενή πλεονάσματα, μια δηλαδή εντελώς «μονοθεματική» οικονομική πολιτική, ό,τι πιο αντιαναπτυξιακό!
Στο γεγονός ότι συνεχίζουμε να μην έχουμε να πουλήσουμε κάποιο "αφήγημα", εντοπίζει μιλώντας στο liberal.gr ο σύμβουλος επιχειρήσεων Γιώργος Προκοπάκης, την αντιστρόφως ανάλογη πορεία που ακολουθούν το τελευταίο χρόνο, οι επιδόσεις της Ελλάδας στις αγορές σε σύγκριση τόσο με τη καρδιά, όσο και με την περιφέρεια της Ευρωζώνης.
Σαν παράδειγμα συγκρίνει τα πορτογαλικά και ελληνικά ομόλογα, όπου στα μεν πρώτα οι αποδόσεις έχουν βελτιωθεί θεαματικά από τις αρχές του έτους (από 1,92% στο 1,63%), όταν στα δεύτερα υπάρχει σαφής επιδείνωση (από 3,67% στο 4,30%).
Εκτιμά ότι μετά τις Ευρωεκλογές του Μαΐου, η εποπτεία της Ελλάδας θα γίνει και πάλι ασφυκτική, ενώ χαρακτηρίζει υποχρεωτική την έξοδο του χρόνου στις αγορές και την άντληση από αυτές περίπου 7 δισ ευρώ, εφόσον θέλουμε να κρατήσουμε ζωντανή την "υπόθεση μαξιλάρι". Διότι μαξιλάρι, όπως λέει, που αναλίσκεται χωρίς προοπτική αναπλήρωσης, χάνει την ασφαλιστική του αξία.
Τέσσερις σχεδόν μήνες μετά την έξοδο από το 3ο μνημόνιο, τι προκύπτει, κάνοντας μια σύγκριση μεταξύ των αποδόσεων των ομολόγων της ευρωπεριφέρειας και εκείνων της Ελλάδας;
Ας πάρουμε την περίπτωση της Πορτογαλίας. Τον Ιανουάριο 2018 έγινε έκδοση 10ετούς ομολόγου με επιτόκιο 1,92%. Αρχές Φεβρουαρίου 2018 έγινε η έκδοση του ελληνικού επταετούς – τότε το δεκαετές ήταν 3,67%. Στις 19 Δεκεμβρίου οι αποδόσεις των δύο δεκαετών εμφανίζονταν στο ταμπλό στο 4,30% και 1,63%, για το ελληνικό και πορτογαλικό, αντίστοιχα.
Στο μεσοδιάστημα είχαμε τις εξελίξεις με Ιταλία και Brexit, αλλά και την «καθαρή έξοδο». Η θέση της Ελλάδας χειροτέρευσε σημαντικά ενώ της Πορτογαλίας βελτιώθηκε σημαντικά. Στη ρηχή ελληνική αγορά ομολόγων, ήλθε να προστεθεί η προβληματική έκδοση του προβληματικού 7ετούς ομολόγου και η όλη κυβερνητική πολιτική, με την «καθαρή έξοδο χωρίς δίχτυ ασφαλείας», επανέφερε τον κίνδυνο χώρας, country risk.
Συνέντευξη στον Γιώργο Φιντικάκη
- Συνεχίζει επομένως να απουσιάζει το θετικό “αφήγημα”;
Ας συγκρίνουμε τις σημερινές τιμές με αυτές της 7/2 και της 22/8 (έκδοση 7ετούς ομολόγου και λήξη προγράμματος στήριξης). Το ελληνικό 10ετές ομόλογο πέρασε από 3,67% τον Φεβρουάριο σε 4,20% τον Αύγουστο και 4,30% σήμερα. Αντίστοιχα το γερμανικό δεκαετές πέρασε από 0,74% σε 0,35% και 0,24% σήμερα.
Το spread ακολουθεί αυξητική πορεία από τις 290 μονάδες βάσεις, στις 385 μονάδες, και στις 406 μονάδες σήμερα. Η πορεία των επιδόσεων των ομολόγων των δύο χωρών είναι ακριβώς αντίθετη. Η Γερμανία προσφέρει ένα ασφαλές λιμάνι. Η Ελλάδα δεν έχει κατορθώσει να προσφέρει κάποιο «story» στις αγορές.
- Κατά πόσο ευθύνεται η ίδια η Ελλάδα για αυτό, και για τον παρατεταμένο αποκλεισμό της από τις αγορές ; Το ρωτώ γιατί σύμφωνα με πληροφορίες στο συνέδριο της Capital Link στη Ν.Υόρκη, ο ΟΔΔΗΧ απέφυγε να “δεσμευτεί” στο χρονοδιάγραμμα εκδόσεων για το 2019, επικαλούμενος κινδύνους όπως Ιταλία, ευρωεκλογές, Brexit…
Ίσως θυμάστε πως σε παρουσίαση σε δημοσιογράφους την 28η Μαρτίου 2018, είχα υποστηρίξει πως όσον αφορά τις επιδόσεις στις αγορές, η Ελλάδα κινείται αντίθετα τόσο από την καρδιά όσο και την περιφέρεια της Ευρωζώνης. Ως χώρα, το μόνο που προσφέρουμε στις αγορές είναι οι επιδόσεις στο πρωτογενές πλεόνασμα.
Όμως, ενώ αυτό καθησυχάζει τους θεσμούς-δανειστές, οι αγορές το εκλαμβάνουν ως αντιαναπτυξιακή πολιτική – όπως είναι, δηλαδή. Η γραφειοκρατία που επιμένει, η αμφίσημη στάση στις ιδιωτικοποιήσεις, το αντιεπενδυτικό κλίμα, η καθυστέρηση απόδοσης δικαιοσύνης, η παροχολογία – εν ολίγοις όλες οι δομικές αγκυλώσεις – συνθέτουν μια προοπτική στασιμότητας.
Επιπροσθέτως, όλοι προβλέπουν προσεχώς δύσκολα χρόνια, κρίσεις μικρές ή μεγάλες να εκκολάπτονται, και η Ελλάδα βρίσκεται χωρίς δίχτυ ασφαλείας, χωρίς αναπτυξιακό πλάνο και προοπτικές. Σε τι να δεσμευτεί ο ΟΔΔΗΧ; Αν δεν υπάρξει ριζική αλλαγή πολιτικής, μόνο επικοινωνιακές εξόδους στις αγορές θα έχουμε. Ας σημειώσουμε, ως κερασάκι, πως οι μεθοδεύσεις κατά την τελευταία προσπάθεια εξόδου στις αγορές – Φεβρουάριος 2018, 7ετές ομόλογο – έχουν μεταστρέψει τις διαθέσεις μεγάλου μέρος της αγοράς.
- Κορυφαία πάντως στελέχη ξένων οίκων όπως της Moody's, θεωρούν ότι Ιταλία και Brexit δεν συνιστούν απειλή για την Ελλάδα, ενώ όταν ερωτώνται τι πρέπει να κάνει η χώρα για να αναβαθμισθεί επενδυτικά, παραπέμπουν στα παραδείγματα της Ιρλανδίας και της Κύπρου...
Αυτό ακριβώς που είπαμε πριν λίγο. Το πρόβλημα της Ελλάδας (σε σχέση και σύγκριση με τους ευρωεταίρους) δεν είναι η διεθνής συγκυρία, αλλά το «story» που δεν έχει. Είναι μια θετική εξέλιξη η διαπίστωση να γίνεται από τους Οίκους για να μην είμαστε εμείς σαν τους γκρινιάρηδες γέρους του Μάπετ Σώου.
- Σύμφωνα με τη Moodys τυχόν επενδυτική αναβάθμιση της Ελλάδας θα κριθεί από την επόμενη έκθεση ενισχυμένης εποπτείας της Κομισιόν το Φεβρουάριο. Πιστευετε ότι αυτή θα είναι θετική, και αν ναι, τι θα αλλάξει ως προς το πως βλέπουν την Ελλάδα οι αγορές;
Δεν μπορώ να ξέρω εάν θα είναι θετική η έκθεση της Κομισιόν – και πόσο. Από την γενικότερη στάση της «Κομισιόν Γιούνκερ», υποθέτω πως θα είναι και πάλι μια έκθεση «πολιτικής διαχείρισης» ώστε να μην υπάρξουν δευτερεύουσες αναταραχές μέχρι τις Ευρωεκλογές. Μετά τον Ιούνιο πιστεύω πως η εποπτεία θα είναι ασφυκτική, οι δε κρίσεις αυστηρότατες.
- Εφόσον είναι έτσι τα πράγματα, συμφωνείτε ότι το 2019 θα δούμε μια προσπάθεια άντλησης έως 7 δισ, μέσω εκδόσεων μικρής διάρκειας, ενός 3ετούς ή 5ετούς;
Η άντληση περίπου 7 δισ ευρώ εντός του 2019 είναι πρακτικώς υποχρεωτική εάν θέλουμε να κρατήσουμε ζωντανή την «υπόθεση μαξιλάρι». Μαξιλάρι που αναλίσκεται χωρίς προοπτική αναπλήρωσης, χάνει την ασφαλιστική του αξία.
Έχω επιχειρηματολογήσει πολλές φορές τον τελευταίο χρόνο πως η «μεγάλη ιδέα» της έκδοσης 10ετούς ομολόγου (που «αρέσει στους αμερικάνους»!!!) ήταν μια αντιπαραγωγική πολιτική.
Η Ελλάδα χρειαζόταν να «γεμίσει» την καμπύλη αποδόσεων των ομολόγων και να εκμεταλλευτεί την ασφάλεια που θα παρείχε σε επενδυτές μέχρι το 2022. Δηλαδή, έπρεπε να ακολουθηθεί η διεθνώς «πεπατημένη» διαδικασία σταδιακής συμπλήρωσης της καμπύλης αποδόσεων, και εάν αυτά που ακούγονται είναι όντως η νέα στρατηγική του ΟΔΔΗΧ είναι μια ευχάριστη εξέλιξη.
Πάντως φοβάμαι πως η πολιτική που θα εφαρμοσθεί θα υπακούει περισσότερο στις ανάγκες επικοινωνιακής διαχείρισης της κυβέρνησης. Θα κάνω μια πρόβλεψη: θα επιχειρηθεί “ρολλάρισμα” των ομολόγων (κυρίως υπόλοιπα 5ετούς Στουρνάρα) που λήγουν στα μέσα Απριλίου. Η κίνηση αυτή “εξοικονομεί” μέχρι 2.6 δισ ευρώ από το μαξιλάρι και είναι εφικτό να γίνει, δεδομένου ότι το επιτόκιό τους είναι στο 4,70%.
Ένας άλλος λόγος που συνηγορεί στις βραχυμεσοπρόθεσμες εκδόσεις είναι οι λήξεις ομολόγων της ΕΚΤ. Συνολικά το 2019 λήγουν ομόλογα που διακρατεί το Ευρωσύστημα συνολικού ύψους 5.7 δισ ευρώ με επιτόκιο 6,0% έως 6,5%. Εύκολα μπορεί να αντικατασταθεί το υψηλό επιτόκιο με κάτι φθηνότερο, λήξεως μέχρι 2022. Μετά το 2022, ποιος ζη και ποιος πεθαίνει!
- Ακούγονται πολλά ως προς τη χρήση του μαξιλαριού των 34 δισ (με τη προσθήκη των ρέπος). Πόσες τελικά είναι οι ανάγκες πληρωμών του 2019, και τι ποσό από το μαξιλάρι θα χρησιμοποιηθεί, προκειμένου αυτές να καλυφθούν;
Κατ' αρχάς δεν είμαι καθόλου σίγουρος εάν μπορούμε να μιλάμε για μαξιλάρι αυτού του μεγέθους. Τα διαθέσιμα (Σεπτέμβριος 2018 – έχουν δημοσιοποιηθεί πλήρη στοιχεία) είναι περίπου 25, 6 δισ ευρω. Για αύξηση αυτού του ποσού πρέπει να αντληθούν πρόσθετα ποσά από τις καταθέσεις φορέων του δημοσίου – ενδεχομένως και των υπουργείων.
Οι συνολικές ανάγκες από χρεολύσια που λήγουν εντός του 2019 είναι περίπου 10,5 διε ευρώ, με τα 7,1 δισ να λήγουν εντός το β' τριμήνου και τα 2,5 δισ εντός του δ' τριμήνου.
Είναι προφανές πως οι πιέσεις θα είναι έντονες μέχρι τον Ιούνιο, δηλαδή τις Ευρωεκλογές. Μια λεπτομέρεια στη διαχείριση των δημοσιονομικών είναι οι αυξημένες ανάγκες πληρωμής τόκων τον Ιανουάριο.
Για τα 25 δισ ευρώ της ανταλλαγής των ομολόγων PSI του Δεκεμβρίου 2017, το κουπόνι (τόκος) πληρώνεται κάθε Ιανουάριο. Ελαφρύνθηκε το 2018 από τόκους και εντός του Ιανουαρίου 2018 πρέπει να καταβληθούν περίπου 1,3 δισ ευρω περισσότεροι τόκοι από το προηγούμενο έτος.
- Έχετε συχνά μιλήσει για τα αδιέξοδο που αυτή η κυβέρνηση κληρονομεί στην επόμενη. Ποια είναι τα κυριότερα;
Σχετική με την κουβέντα μας είναι η αδυναμία πρόσβασης στις αγορές – κατάσταση η οποία επιτείνεται με τον χρόνο. Επίσης είναι το «μονοθεματικό» της πολιτικής – τα πάντα βασίζονται στα θηριώδη πλεονάσματα και μαξιλάρι.
Αυτά με τη σειρά τους, δημιουργούν συνθήκες ασφυξίας στην οικονομία – τόσο από τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις του δημοσίου (τα φέσια), όσο και από τη σάρωση διαθεσίμων των οργανισμών. Πριν λίγο μιλήσατε για μαξιλάρι 34 δισ ευρώ.
Διαρροές το θέλουν να φθάνει, μετά από τις υπουργικές αποφάσεις σχετικά με το Άρθρο 80 του Μεσοπρόθεσμου (συγκέντρωση διαθεσίμων οργανισμών), τα 40 δισ ευρώ. Αυτό σημαίνει, πως από την οικονομία θα έχουν αφαιρεθεί κάπου 24 δισ ευρώ (θυμίζω ότι 15,7 δισ ευρώ είναι χρήματα ESM και δανεισμός από τις αγορές). Ας το μεταφράσουμε: για να υπάρχει στοιχειώδης ασφάλεια έναντι κρατικής χρεοκοπίας, το σύνολο της οικονομίας καταδικάζεται σε ασφυξία ρευστότητας.
