Του Σάκη Μουμτζή
«Η Ευρώπη δεν θα ενωθεί ποτέ, αν δεν μπορέσει να καταλήξει σε κοινή θεώρηση της Ιστορίας της. Δηλαδή, αν δεν αναγνωρίσει ως κοινή κληρονομιά τον ναζισμό και τον σταλινισμό -τα φασιστικά και τα κομμουνιστικά καθεστώτα- αν δεν διεξαγάγει έντιμο και ουσιαστικό διάλογο για τα εγκλήματα αυτών των ανθρώπων». Αυτά ανέφερε το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με τον τίτλο «Ευρωπαϊκή συνείδηση και ολοκληρωτισμός». Ψηφίστηκε στις αρχές Απριλίου 2009, από 553 ευρωβουλευτές. 44 το καταψήφισαν και 33 απείχαν. Ως γνωστόν ουδείς Έλληνας ευρωβουλευτής το ψήφισε. Οι δε ευρωβουλευτές της Νέας Δημοκρατίας απείχαν, φοβούμενοι μήπως κατηγορηθούν στο εγχώριο ακροατήριο από την Αριστερά για αντικομμουνισμό.
Όλοι μιλούμε για την ιδεολογική ηγεμονία της Αριστεράς από την Μεταπολίτευση και μετά, αλλά νομίζω πως μάλλον χρησιμοποιούμε λάθος έκφραση. Γιατί η ηγεμονία προϋποθέτει μια μάχη στον χώρο των ιδεών και την επικράτηση της ιδεολογίας με τις ισχυρότερες θέσεις, με τους πιο συγκροτημένους διανοούμενους και με τα ισχυρότερα και πιο αξιόπιστα κανάλια επικοινωνίας. Στην Ελλάδα η φιλελεύθερη παράταξη δεν προσήλθε ποτέ σε αυτόν τον αγώνα. Έχασε άνευ αγώνος. Αυτό δεν λέγεται ιδεολογική ηγεμονία της Αριστεράς, αλλά ιδεολογική υποτέλεια του φιλελευθερισμού.
Σε όλες τις πολιτισμένες χώρες του κόσμου, ακόμα και σε συλλογικότητες και κοινότητες όπου επικρατούσε η μαρξιστική ιδεολογία, οι αστοί-φιλελεύθεροι διανοούμενοι έδιναν την δική τους μάχη, με τα επιχειρήματα τους που στηριζόταν στην ιστορική εμπειρία και στην φιλοσοφική θέαση του καθενός. Πουθενά και σε κανένα μέρος δεν παρατηρήθηκε αυτό το φαινόμενο της παραίτησης από την διαπάλη των ιδεών, όπως συνέβη στην πατρίδα μας. Η στάση των ευρωβουλευτών της Νέας Δημοκρατίας ήταν χαρακτηριστική αυτής της κατάστασης. Αλλά οι 553 Ευρωπαίοι συνάδελφοι τους τι είδαν στο παραπάνω ψήφισμα που δεν θέλησαν να δουν αυτοί;
Επί της ουσίας είναι γεγονός πως ο ναζισμός με τον κομμουνισμό έχουν πολλά κοινά στοιχεία. Και οι δύο κοσμοθεωρίες αναγνωρίζουν ως ιστορικά υποκείμενα συλλογικότητες. Το προλεταριάτο ο κομμουνισμός, την Αρία φυλή ο ναζισμός. Μέσω αυτών των ιστορικών υποκειμένων θα πραγματωθούν οι τελικοί στόχοι των δύο κοσμοθεωριών, που είναι η αταξική κομμουνιστική κοινωνία και η επικράτηση του παγγερμανισμού. Από την άλλη πλευρά η φιλελεύθερη σκέψη αναγνωρίζει το μοναδικό και ανεπανάληπτο άτομο ως το ιστορικό υποκείμενο που αγωνίζεται για την ηθική, την πνευματική και την κοινωνική ανύψωση του.
Τόσο ο ναζισμός όσο και ο κομμουνισμός είναι επιθετικές και επεκτατικές ιδεολογίες. Δεν επιτρέπουν σε καμία άλλη ιδεολογία να συνυπάρξει, σε κανένα άλλο συλλογικό υποκείμενο, πλην του Κόμματος, να λειτουργήσει. Ως εκ τούτου, αφετηριακά, παράγουν εχθρούς. Τους Εβραίους ο ναζισμός, τους αστούς στην αρχή, κάθε αντιφρονούντα στην συνέχεια, ο κομμουνισμός. Και τους εξοντώνουν. Η επικράτηση του ενός κόμματος και η εξαφάνιση όλων των υπολοίπων σε αυτά τα καθεστώτα, δημιούργησε μια άλλου τύπου πολιτική κοινωνία*, στην οποία οι τεχνικές της απόλυτης εξουσίας ήταν ταυτόσημες (μυστική αστυνομία, στρατόπεδα συγκέντρωσης, κλπ).
Στον αντίποδα, ο φιλελευθερισμός με την προάσπιση των ατομικών δικαιωμάτων εγκαθίδρυσε την κοινωνία της πολυφωνίας και του πλουραλισμού, της συνύπαρξης μέσα στο πολιτικό πλαίσιο του δημοκρατικού πολιτεύματος διαφορετικών ομάδων και πολλές φορές και εθνοτήτων. Ο φιλελευθερισμός μέσα από την πάλη των πολλαπλών απόψεων, μέσα από την διαρκή αναθεώρηση του και αυτοκριτική του έδωσε αυτό που ονομάζουμε, ζούμε και απολαμβάνουμε δυτικό τρόπο ζωής. Φυσικά και ο ολοκληρωτισμός είναι μέρος της Ευρωπαϊκής Ιστορίας, η γκρίζα και σκοτεινή περιοχή της. Που την προσέγγισε όμως δειλά στην αρχή, πιο θαρραλέα και αυτοκριτικά στην συνέχεια.
Τελειώνοντας θέλω να υπενθυμίσω στους ιδεολογικά υποτελείς στην Αριστερά, πως το Γκούλαγκ προϋπήρξε του Αουσβιτς, η Κολύμα του Μαουντχάουζεν.
*Για το παρόν άρθρο ανέτρεξα στο κείμενο του Δημήτρη Μαργαρίτη «Οι εκλεκτικές συγγένειες των ολοκληρωτισμών» που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό The books΄journal τεύχος 59, Οκτώβριος 2015, σελ 62-67.
