Του Μιχάλη Τουτζιάρη*
19 Οκτωβρίου του 1987, η Γουόλ Στριτ έμοιαζε με πεδίο μάχης. Μέσα σε μια ημέρα ο δείκτης έχασε 22%. Ήταν η μεγαλύτερη πτώση που σημειώθηκε ποτέ στην αγορά μετοχών Δύο παράγοντες ενοχοποιούνται για τη ραγδαία πτώση: η κερδοσκοπία και τα αυτοματοποιημένα προγράμματα των ηλεκτρονικών υπολογιστών. Μετά τις πτωτικές τάσεις της προηγούμενης εβδομάδας οι κερδοσκόποι στοιχημάτισαν σε νέα πτώση, η οποία και πραγματοποιήθηκε. Όταν όμως η πτώση των τίτλων ξεπέρασε το 4% οι ηλεκτρονικοί υπολογιστές άρχισαν να πωλούν αυτομάτως στην αγορά τεράστιες ποσότητες μετοχών (έτσι είχαν προγραμματιστεί να κάνουν στην περίπτωση που οι απώλειες ξεπερνούσαν το μέγιστο αποδεκτό επίπεδο). Το αποτέλεσμα οι δείκτες να υποχρεωθούν στη μεγαλύτερη ημερήσια πτώση όλων των εποχών. Καθοριστική υπήρξε η επέμβαση της κυβέρνησης και της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ, οι οποίες διέθεσαν στην αγορά μεγάλες ποσότητες ρευστού.
1997 – 1998,οι αγορές συναλλάγματος και κεφαλαίου είχαν καταρρεύσει και οι οικονομίες των χωρών της Ν.Α. Ασίας ,της Ν. Αμερικής και της Ρωσίας βυθίστηκαν σε μία σοβαρή ύφεση. Η Ρωσία εξαναγκάστηκε να κηρύξει παύση πληρωμών στο εσωτερικό της χρέος βυθίζοντας σε απώλειες δισεκατομμυρίων δολαρίων τους διάφορους κερδοσκόπους. Το αμερικανικό κερδοσκοπικό hedge fund, Long-Term Capital Management, ήταν το μεγαλύτερο θύμα της κρίσης στον κόσμο. Mέσα σε μια νύχτα ο Άλαν Γκρίνσπαν απέτρεψε την κατάρρευσή του, χορηγώντας αμέσως κεφάλαια ύψους 3,75 δισ. δολαρίων, καθώς είχε κλυδωνιστεί το τραπεζικό σύστημα της Aμερικής και η Wall Street. Oι πλούσιοι ιδρυτές του LTCM, μεταξύ των οποίων δύο Aμερικανοί καθηγητές τιμηθέντες με Nόμπελ Oικονομίας, οι Myron Scholes και Robert Merton, και ένας πρώην τραπεζίτης, ο αντιπρόεδρος της Fed, David Mullins, χρεοκόπησαν. Ο διαβόητος Αμερικανός κερδοσκόπος Tζορτζ Σόρος συγκαταλέγεται στον μακρύ κατάλογο των θυμάτων, καθώς έχασε 2 δισ. δολάρια.
Δευτέρα 15 Σεπτέμβριου 2008… η κατάρρευση, …οι εφτά ημέρες που συγκλόνισαν τις αγορές και οδήγησαν στην μεγαλύτερη κρατική παρέμβαση στην ιστορία. Χαρακτηρίστηκε από τους αναλυτές της αγοράς, μεταξύ των οποίων ο πρώην κεντρικός τραπεζίτης Άλαν Γκρίνσπαν, ως η χειρότερη κρίση της εκατονταετίας. Εξαιτίας της σχεδόν 18 τρισ. δολάρια «εξατμίστηκαν» από τους «ναούς του χρήματος».
Αυτό που παρατηρούμε στις πρόσφατες οικονομικές κρίσεις είναι τις μεγάλες παρεμβάσεις των κεντρικών τραπεζιτών για να αποτρέψουν την καταστροφή. Είχα γράψει παλαιότερα ότι, «Η αυξανόμενη ρευστότητα προκαλεί ανεξέλεγκτες αγορές, καθώς η αίσθηση ότι θα υπάρχει πάντοτε ο «από μηχανής θεός»(κεντρικές τράπεζες) που θα σώζει τα κερδοσκόπους τραπεζίτες,(γιατί διαφορετικά θα έρθει το ΧΑΟΣ),λειτουργεί υποστηρικτικά στην πυραμίδα των αγορών-ΚΑΖΙΝΟ! (Bernanki (FED) «Γενικώς, η Fed διαθέτει πολλά αποτελεσματικά εργαλεία για να καταστήσει πιο αυστηρή τη νομισματική πολιτική της όταν οι οικονομικές συνθήκες το απαιτήσουν.»(Σεπτέμβριος 2009), Draghi (EKT) «θα κάνω τα πάντα να στηρίξω το ευρώ»(Ιούλιος 2012), Kuroda (BoJ) «Είμαστε δίπλα σας, θα κάνουμε τα πάντα για να στηρίξουμε τις αγορές»(Ιούλιος 2014)). Οι «φούσκες» είναι αποτέλεσμα μαζικής ψυχολογικής κατάστασης κατά τη διάρκεια της οποίας οι κερδοσκόποι δεν αγοράζουν μετοχές ή άλλες επενδύσεις γιατί πιστεύουν ότι θα έχουν υψηλές αποδόσεις, τις αγοράζουν γιατί θεωρούν ότι μπορεί να τις πουλήσουν σε κάποιον άλλο ακριβότερα». Ποιος άραγε θα αγοράσει σήμερα την APPLE στα 200 δολ.( 1400 δολ. από 25 το 2003 και έπειτα από reverse split) για επένδυση; Ποιος δε θυμάται τις άλλοτε κραταιές worldcom, enron κ.α. που μέσα σε μια νύχτα από κολοσσοί κατάντησαν κουρέλια! (Ποιος είναι τελικά ο «ανόητος» που θα μείνει με τον μουτζούρη στο χέρι).
Ωστόσο, διαχρονικά αυτό που καταφέρνουν οι κεντρικοί τραπεζίτες είναι να δημιουργούν μια νέα μεγαλύτερη κρίση, καθώς οι πρακτικές δεν αλλάζουν απλά γίνονται περισσότερο καταστροφικές. Τα αυτοματοποιημένα συστήματα του 87 αποτελούν έναν απλό «κόκκο άμμου» στην αχανή έρημο των υπερυπολογιστών. Ο «κοπανιστός αέρας» της ρευστότητας των κεντρικών τραπεζών στην τελευταία κρίση υπερέβη περίπου το μισό ΑΕΠ του πλανήτη! Οι περισσότερες εταιρείες της Wall Street έχουν υπερβεί τα όρια και των πιο αισιόδοξων αναλυτών. Τα στοιχήματα παίζονται και τα οφέλη της παρέμβασης θα εξανεμιστούν σε λίγο, καθώς το πάζλ έχει ήδη ολοκληρωθεί. Οι αγορές πλέον δεν απέχουν πολύ από μια κρίση, όπως θα έλεγε και ο Άλαν Γκρίνσπαν, οι αγορές εισέρχονται στην επόμενη κρίση, εξάλλου οι γύπες περίμεναν αρκετά….«εάν παρέμβεις στο σύστημα,οι γύπες μένουν μακριά. Και μερικές φορές οι γύπες είναι πολύ χρήσιμοι..». Απομνημονεύματα Άλαν Γκρίνσπαν.
*Ο Μιχάλης Τουτζιάρης είναι χρηματιστηριακός αναλυτής.
