Της Θεανούς Δαμιάνα Αγαλόγλου*
Το ζήτημα της Βορείου Κορέας βρίσκεται ξανά στην ατζέντα των διεθνών συζητήσεων. Η εκτόξευση πυραύλου μεγάλου βεληνεκούς από την Πιονγιάνγκ προκάλεσε ιδιαίτερη ανησυχία στη παγκόσμια κοινότητα. Πόσω μάλλον που πριν από περίπου ένα μήνα είχε προχωρήσει σε αμφιλεγόμενη δοκιμή βόμβας υδρογόνου.
Συγκεκριμένα, για τα δεδομένα της Δύσης, η Βόρειος Κορέα, όχι μόνο, έχει παρουσιάσει σημαντική πρόοδο στο πυρηνικό της πρόγραμμα αλλά δείχνει σε κάθε ευκαιρία ότι δεν διστάζει να αγνοεί τις υπάρχουσες διεθνείς συμφωνίες για να υλοποιεί τους σκοπούς της. Υπενθυμίζεται πως η Βόρειος Κορέα έχει αποσυρθεί επίσημα από τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων και νομιμοποιεί τη χρησιμοποίηση των πυρηνικών όπλων στο Σύνταγμά της.
Το πραγματικό πρόβλημα όμως δεν είναι οι πρόσφατες πράξεις του καθεστώτος της Βορείου Κορέας αυτές καθεαυτές αλλά ο απρόβλεπτος χαρακτήρας του ηγέτη της Κιμ Γιονγκ Ουν. Πρόκειται για έναν δικτάτορα, οι δράσεις του οποίου δεν είναι εύκολα κατανοητές στη Δύση. Αλλά ούτε η Κίνα που βρίσκεται κοντά στη Βόρειο Κορέα είναι σε θέση να καταλάβει απόλυτα τον τρόπο σκέψης του Κιμ Γιονγκ Ουν.
Αξίζει να αναφερθεί ότι το Πεκίνο προσπάθησε να τον προσεγγίσει και να κατανοήσει το σκεπτικό του προσκαλώντας τον στη μεγάλη στρατιωτική παρέλαση που πραγματοποιήθηκε τον Σεπτέμβριο για τα 70 χρόνια από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Ο Κιμ Γιονγκ Ουν όμως απέφυγε την πρόσκληση στέλνοντας κάποιον εκπρόσωπό του. Έτσι, οι επαφές των δύο πλευρών δεν γίνονται μέχρι στιγμής σε ανώτατο επίπεδο.
Σε κάθε περίπτωση, το ερώτημα που τίθεται είναι τι μπορεί να γίνει από εδώ και στο εξής για να βρεθεί λύση σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα της Βορείου Κορέας. Ενώ θεωρητικά το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών μπορεί να προχωρήσει άμεσα σε επέκταση των κυρώσεων, μία τέτοια εξέλιξη δεν θεωρείται δεδομένη.
Αυτό οφείλεται στη διαφωνία της Αμερικής με την Κίνα. Ενώ η Ουάσιγκτον πιέζει προς αυτή την κατεύθυνση, το Πεκίνο -έχοντας στο πλευρό του και τη Ρωσία- είναι περισσότερο επιφυλακτικό. Μεγάλες κινεζικές τράπεζες, για παράδειγμα, δεν θέλουν να υποστούν κυρώσεις για τις δραστηριότητές τους στη Βόρεια Κορέα και θα πρέπει να αποφασίσουν αν θα συνεχίσουν να παρέχουν τη στήριξή τους στη χώρα αυτή ακόμη κι αν αυτό επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τα συμφέροντά τους στο διεθνές τραπεζικό σύστημα.
Η προαναφερθείσα σινοαμερικανική διαφωνία δεν εξηγεί μόνο το λόγο της καθυστέρησης αλλά δείχνει πού ακριβώς βρίσκεται το κλειδί μίας μελλοντικής συμφωνίας. Παρόλο που η αρθρογραφία στα κινεζικά μέσα ενημέρωσης είναι αρκετά επικριτική για το Kιμ Γιονγκ Ουν και υπάρχει πράγματι ένα χάσμα επικοινωνίας μεταξύ των δύο χωρών, η Κίνα είναι ακόμη σε θέση να επηρεάσει τις εξελίξεις, ασκώντας πίεση στο Βορειοκορεάτη δικτάτορα. Αυτό συμβαίνει διότι η Βόρειος Κορέα είναι εξαρτημένη οικονομικά από την Κίνα. Με δεδομένο λοιπόν ότι το Πεκίνο διαδραματίζει καταλυτικό ρόλο για την οικονομική επιβίωση της Πιονγιάνγκ, έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να πείσει τον Κιμ Γιονγκ Ουν να συνεργαστεί με τη διεθνή κοινότητα σε σχέση με τις άλλες τέσσερις χώρες που συμμετέχουν στις πολυμερείς διαπραγματεύσεις, δηλαδή την Ιαπωνία, την Νότιο Κορέα, την Αμερική και την Ρωσία.
Για την Κίνα, η επιβίωση του καθεστώτος της Βορείου Κορέας, με δεδομένο ότι αυτό θα συνεργάζεται με την διεθνή κοινότητα για το πυρηνικό του πρόγραμμα, εντάσσεται στη στρατηγική της. Γι' αυτό, άλλωστε, αποδίδεται διεθνώς ιδιαίτερη σημασία στη διπλωματία που μπορεί να ασκήσει. Δεν είναι τυχαίο ότι η Ουάσιγκτον καλεί το Πεκίνο να αξιοποιήσει τη δυναμική του, πιέζοντας τη Πιονγιάνγκ. Αυτό προκύπτει για παράδειγμα από δηλώσεις του Αμερικανού Υφυπουργού Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, Άντονι Μπλίνκεν, αλλά και από ερευνητικά κείμενα σε αμερικανικές δεξαμενές σκέψης. Στο ίδιο μήκος κύματος, κινήθηκε η πρόσφατε επίσκεψη του Αμερικανού Υπουργού Εξωτερικών Τζον Κέρι στο Πεκίνο.
Μετά τη νέα εκτόξευση, πάντως, το Πεκίνο είναι ακόμη περισσότερο επιφυλακτικό απέναντι στην Ουάσιγκτον και την Σεούλ, καθώς οι τελευταίες φαίνεται ότι συζητούν σοβαρά την τοποθέτηση συστήματος αντιπυραυλικής ασπίδας στη Νότιο Κορέα. Αν αυτό συμβεί, η Κίνα εκτιμά ότι ο στόχος της ασπίδας δεν θα είναι μόνο οι βορειοκορεατικοί αλλά και οι κινεζικοί πύραυλοι. Δεν είναι τυχαίο ότι ανήμερα της Κινεζικής Πρωτοχρονιάς -που πραγματοποιήθηκε και η εκτόξευση πυραύλου από τη Πιονγιάνγκ- η κινεζική εφημερίδα Global Times έσπευσε να κατακρίνει την προαναφερθείσα συζήτηση. Μέσα στο πλαίσιο αυτό, γίνεται ακόμη πιο φανερό γιατί το Πεκίνο μπορεί ανά πάσα στιγμή να συμβάλει στην επίτευξη διεθνούς συμφωνίας για τη Βόρειο Κορέα.
Βέβαια, ανεξάρτητα από την μελλοντική πιθανή μεσολαβητική προσπάθεια της Κίνας, δεν μπορεί να υπάρχει ιδιαίτερη αισιοδοξία για κάποιο αποφασιστικό βήμα, εφόσον η ίδια η Βόρειος Κορέα αδιαφορεί για συνεργασία. Σε τελική ανάλυση, η ίδια η Πιονγιάνγκ είναι αυτή που αποφασίζει. Η πολιτική του Ιράν εδώ και περίπου δύο χρόνια μπορεί να δείξει το δρόμο. Λαμβάνοντας υπόψη πως η Τεχεράνη αναγκάστηκε τελικά να συνεργαστεί με τη διεθνή κοινότητα για να ξεπεράσει τα εσωτερικά της προβλήματα και τις διαμαρτυρίες των ανέργων νέων λόγω του εμπάργκο, δεν αποκλείεται να ακολουθήσει παρόμοια συλλογιστική και η Βόρειος Κορέα. Διότι, ναι μεν μπορεί να κερδίσει χρόνο με εκτοξεύσεις πυραύλων και πυρηνικές δοκιμές αλλά το μοντέλο αυτό δεν είναι βιώσιμο για τη χώρα και τους πολίτες της. Αν μάλιστα, ο αντίκτυπος της συμφωνίας για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν εξακολουθήσει να είναι τόσο επιτυχής όσο σήμερα, το καθεστώς της Πιονγιάνγκ, θα βρεθεί σε ακόμη μεγαλύτερη πίεση.
*Η κ. Θεανώ Δαμιάνα Αγαλόγλου είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Διεθνών Σχέσεων από το London School of Economics and Political Science και μέλος του Συλλόγου Ελλήνων Αποφοίτων.
