Της Δρ. Μαρίας Χρ. Αλβανού*
Το Daesh λίγες ημέρες μετά την επίθεση στο Λονδίνο επέλεξε να χτυπήσει στην Τεχεράνη. Στην πρώτη περίπτωση το τρομοκρατικό χτύπημα έγινε με χρήση οχήματος κατά πεζών (“vehicle ramming”) και στη συνέχεια το δολοφονικό σχέδιο ολοκληρώθηκε με τη χρήση μαχαιριών. Αντίθετα στην Τεχεράνη είχαμε την επιλογή της χρήσης επιθέσεων αυτοκτονίας. Με βάση τα ανωτέρω και τις πληροφορίες που έχουμε ήδη στη διάθεση μας υπάρχουν ήδη κάποιες επισημάνσεις που μπορούν να γίνουν σχετικά με τις επιχειρησιακές αυτές επιλογές και τη διαφορά τους:
Ι. Η επίθεση που έλαβε χώρα στο Λονδίνο είναι ιδιαίτερη, με την έννοια ότι είναι ένας συνδυασμός τρομοκρατικής ενέργειας που στοχεύει να επιφέρει θάνατο αδιάκριτα (“indiscriminate attack”) με τρόπο όμως πραγμάτωσης της επιθετικότητας του δράστη προς καθένα θύμα χωριστά. Δεν είναι μόνο η ευελιξία και η δυνατότητα να μην εντοπίζεται εύκολα από τις αρχές ως όπλο τα βασικά χαρακτηριστικά που κάνουν το μαχαίρι επικίνδυνο και ιδανικό για απλής οργάνωσης επιθέσεις. Φυσικά τα ανωτέρω παίζουν σημαντικό ρόλο για την τακτική επιλογή τους από το ισλαμιστικό τρομοκρατικό δίκτυο. Επιπλέον όμως το μαχαίρι δίδει τη δυνατότητα στον δράστη να εκφράσει όλη την επιθετική συμπεριφορά του και το μίσος του προς το θύμα.
Και ναι μεν στις επιθέσεις αυτές έχουμε ως θύματα πρόσωπα άγνωστα στον δράστη, πλην όμως αυτός έχει ήδη μειώσει την ανθρώπινη αξία τους μέσω της “απανθρωποποίησης” (“dehumanization”) και βλέπει στο πρόσωπο του καθένα τον “μισητό εχθρό”. Στη συνέχεια δημιουργείται μια “προσωπική διάσταση” της εγκληματικής ενέργειας. Ο δράστης βλέπει το θύμα στα μάτια, μπήγει τη λεπίδα στη σάρκα του, κόβει το λαρύγγι του, το ξεκοιλιάζει, καταφέρει εναντίον του πολλαπλά χτυπήματα, ακούει τις κραυγές φόβου και εκκλήσεων του για έλεος, βλέπει το αίμα του ενόσω σφάζει. Ο τρομοκράτης που μαχαιρώνει ζει τον τρόμο που σπέρνει λεπτό με λεπτό και τον απολαμβάνει. Δεδομένης της ισλαμιστικής ρητορικής που σπέρνει μίσος ή δίδει τον δίαυλο έκφρασης ήδη συσσωρευμένου μίσους (εδώ οι απόψεις όσων ασχολούνται με το φαινόμενο διίστανται σχετικά με τη λειτουργία της ισλαμιστικής εργαλειοθήκης), καθίσταται σαφές ότι το μαχαίρι και η τακτική της σφαγής ταιριάζουν απόλυτα στο επιχειρησιακό και ιδεολογικό προφίλ του Daesh.
ΙΙ. Οι επιθέσεις αυτοκτονίας, που χρησιμοποιήθηκαν όπως είδαμε στην Τεχεράνη, θεωρούνται από πολλούς το χτύπημα “σφραγίδα” των ισλαμιστικών οργανώσεων (μολονότι γα την ακρίβεια και οργανώσεις που καμία σχέση δεν έχουν με την ισλαμιστική ιδεολογία και στόχο, όπως οι Tamil Tigers, το PKK, το SSNP- μεταξύ άλλων- τις έχουν χρησιμοποιήσει με επιτυχία). Πρόκειται για μια διττή πράξη, κυρίως δολοφονική, όπου η αυτοκτονία του αυτουργού είναι το αναγκαίο μέσο για την επίτευξη του τρομοκρατικού αποτελέσματος. Χωρίς αμφιβολία χρειάζεται ο δράστης να είναι αφοσιωμένος στον σκοπό της οργάνωσης, αποφασισμένος και αποφασιστικός. Και η αλήθεια είναι βέβαια ότι η ισλαμιστική ρητορική με τις διαστρεβλωμένες υποσχέσεις για το επέκεινα φανατίζει και παρέχει “μεταφυσικό άλλοθι” που είναι ιδανικό για τη στρατολόγηση του βομβιστή αυτοκτονίας.
Όμως η πραγματικότητα είναι ότι το καταστροφικό αποτέλεσμα είναι και μένει μέχρι και τη στιγμή που πυροδοτεί ο τρομοκράτης τον εκρηκτικό μηχανισμό μια ιδέα και εικόνα στο μυαλό του. Το λεγόμενο “χαμόγελο του μάρτυρα” (“ibtisamat al-shahid”), μια ψυχολογική-συναισθηματική κατάσταση που έχει παρατηρηθεί πριν ο δράστης γίνει αυτόχειρας, υποδηλώνει την “πρόγευση παραδείσου” από τούτον ακόμη τον κόσμο. Φυσικά γνωρίζει ο τρομοκράτης ότι θα σκορπίσει τον θάνατο, αλλά λίγο-πολύ απρόσωπα, με το πάτημα ενός κουμπιού. Δεν θα ζήσει λεπτό προς λεπτό τον θάνατο και το αίμα που θα προκληθεί στη συνέχεια. Ο τρομοκράτης δεν θα είναι ζωντανός για να δει την εξέλιξη των πράξεων του, μολονότι συχνά σχεδιάζει τρόπους, ώστε το δολοφονικό χτύπημα να προκαλέσει έξτρα πόνο (για παράδειγμα με καρφιά ή γυαλιά στον εκρηκτικό μηχανισμό).
Και οι δύο επιχειρησιακές τακτικές αποτελούν έκφραση αποκρουστικής δολοφονικής βίας. Η αλήθεια είναι ότι οι επιθέσεις αυτοκτονίας, ειδικά αυτές με τη χρήση εκρηκτικού μηχανισμού (γιατί στην κατηγορία τέτοιων επιθέσεων εντάσσονται και οι τύπου 11ης Σεπτεμβρίου) μπορούν να συνδυάζουν και απλότητα (υπάρχει δυνατότητα κατασκευής εκρηκτικού γιλέκου με απλά υλικά και σχετικά ανέξοδα) και αποτελεσματικότητα. Κάποιος που επιλέγει να ανατιναχτεί ακόμη και αν δεν μπορέσει να προσεγγίσει τον στόχο του, μπορεί πάντα να προκαλέσει ζημία με έκρηξη κάπου αλλού.
Θέλει ιδιαίτερη εκπαίδευση, προετοιμασία, πληροφορίες, επιχειρησιακή ετοιμότητα σε συγκεκριμένο χώρο, ακόμη και τον παράγοντα “τύχη” για να μπορέσει ένοπλος των αρχών ασφαλείας να μπορέσει να πυροβολήσει τον τρομοκράτη-αυτόχειρα προτού ανατιναχτεί. Στις επιθέσεις με μαχαίρι πάλι είναι δεδομένα στοιχεία η απλότητα και ο παράγοντας έκπληξης, παρόλα αυτά οι αρχές έχουν μεγαλύτερη δυνατότητα να εξουδετερώσουν τον δράστη πριν αρχίσει τη δολοφονική δράση, ή πάντως προτού την επεκτείνει. Το ουσιώδες είναι ότι το Daesh θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί όποια από τις δύο (και πιθανόν και καινούργια) συμφέρει επιχειρησιακά κάθε φορά και εξυπηρετεί τους λειτουργικούς και συμβολικούς σκοπούς του.
* Η Δρ. Μαρία Χρ. Αλβανού είναι Εγκληματολόγος-Ειδική σε θέματα τρομοκρατίας.
