Του Δρος Σπύρου Πλακούδα
Τα τύμπανα του πολέμου ηχούν εκ νέου στη Συρία. Ο Ερντογάν προανήγγειλε, προ ημερών, την τρίτη κατά σειρά επιχείρηση εντός της Συρίας, ενώ έχει ήδη προωθηθεί στο Akcakale η 20ή Μηχανοκίνητη Ταξιαρχία, ως αιχμή του δόρατος της επικείμενης εισβολής. Παράλληλα, ο Συριακός Εθνικός Στρατός (που ύστερα από μια ιστορική απόφαση, περιλαμβάνει υπό την σκέπη του τους αντάρτες σε Ιντλίμπ, Αζάζ και Αφρίν[1]) έχει απευθύνει ανοιχτό προσκλητήριο για την συγκέντρωση εθελοντών προς αντιμετώπιση της τουρκικής εισβολής. Το ερώτημα όμως παραμένει: Θα υλοποιήσει εν τέλει ο Ερντογάν την απειλή του;
Ο Τούρκος πρόεδρος διαμηνύει πως η «υπομονή μας έχει πλέον εξαντληθεί». Τον Αύγουστο, η Άγκυρα και η Ουάσιγκτον συμφώνησαν, κατ' αρχάς, στη δημιουργία μιας «ζώνης ασφαλείας» στη βορειο-ανατολική Συρία ύστερα από «τελεσίγραφο» του Ερντογάν προς τον Τραμπ– διαφώνησαν, παρά ταύτα,σε κρίσιμες λεπτομέρειες (π.χ. εύρος και βάθος της ζώνης). Η Τουρκία, από την πλευρά της, αντιλαμβάνεται την εν λόγω ζώνη ως το πρώτο στάδιο για την αποδυνάμωση -εάν όχι εξάλειψη- της αναδυόμενης Κουρδικής οντότητας (ή Ροτζάβα) – εξ ου η και η εμμονή της Άγκυρας ως προς την μετεγκατάσταση των φιλότουρκων προσφύγων εκ Συρίας στην προαναφερθείσα ζώνη (υπό τον έλεγχο των ΤΕΔ φυσικά). Η Αμερική, αυτοεγκλωβισμένη αφενός, στην επιθυμία του Τραμπ για ΑΜΕΣΗ απεμπλοκή από το χρόνιο τέλμα της Συρίας και αφετέρου, στην αναγκαιότητα της αναχαίτισης του εκκολαπτόμενου αντάρτικου του ISIS στην ανατολική Συρία, εκλαμβάνει την εν λόγω ζώνη ως έναν μηχανισμό εκτόνωσης της έντασης μεταξύ Τουρκίας και Ροτζάβα. Ο μηχανισμός αυτός όμως,είναι αμφίβολο εάν θα ευδοκιμήσει εξ αιτίας μιας εγγενούς αδυναμίας: οι ΗΠΑ δεν έχουν αντιληφθεί πλέον πως η στοχοθεσία μεταξύ Άγκυρας και Ουάσινγκτον στον Συριακό Πόλεμο έχει αρχίσει να αποκλίνει, καθώς η Άγκυρα αντιμετωπίζει τη Ροτζάβα ως υπαρξιακή απειλή.
Ο Ερντογάν έχει ψυχολογήσει θαυμάσια τον Τραμπ και … τον χορεύει στο ταψί ! Μέσω εκβιασμών και απειλών, ο Ερντογάν ενεργοποιεί κατά βούληση τις τάσεις «φυγής» του Αμερικανού Προέδρου[2] και τον εξωθεί σε νέο γύρο διαπραγματεύσεων επιβάλλοντας τους όρους του. Άλλωστε, ο Τραμπ έχει καταστήσει πλέον σαφές, πως δεν προτίθεται να υπερασπιστεί δια των όπλων τους συμμάχους του (ήτοι Κούρδους)· και ο Ερντογάν το γνωρίζει. Ως εκ τούτου, η Άγκυρα δια της τακτικής του «ανατολίτικου παζαριού» αποσπά από την Ουάσιγκτον τις ήσσονες, πλην όμως σωρευμένες, παραχωρήσεις εις βάρος των Κούρδων δίχως (απτά) ανταλλάγματα εκ μέρους της. Εφόσον, λοιπόν, ήδη η Ουάσιγκτον συμφώνησε κατ' αρχάς στη δημιουργία της «ζώνης ασφαλείας», η Άγκυρα προσμένει από την πρώτη να συμμορφωθεί προς τους όρους της. Ειδάλλως…
Θα πραγματοποιήσει, λοιπόν, την ανακοινωθείσα εισβολή; Ή μπλοφάρει; Στο παρελθόν η Άγκυρα είχε εξαπολύσει δύο διασυνοριακές επιχειρήσεις (Επιχείρηση «Ασπίδα του Ευφράτη» και Επιχείρηση «Κλάδος Ελαίας») σε περιοχές ήσσονος σημασίας για τις ΗΠΑ και μηδενικής φυσικής παρουσίας τους. Στη Ροτζάβα όμως σταθμεύουν άνω των 2,000 συμβούλων και στρατιωτών της Γαλλίας και της Αμερικής – δύο πυρηνικών δυνάμεων – που θα απαντήσουν δυναμικά σε τυχόν προκλήσεις εις βάρος του προσωπικού τους· συν τοις άλλοις, ο εναέριος χώρος της Ροτζάβα περιπολείται κατ' αποκλειστικότητα από την αεροπορία των ΗΠΑ (και όχι της Ρωσίας όπως στις προηγούμενες δύο επιχειρήσεις), γεγονός το οποίο δυσχεραίνει εξαιρετικά τη διεξαγωγή χερσαίων επιχειρήσεων εκ μέρους της Τουρκίας. Τέλος, επικρέμαται ως Δαμόκλειος Σπάθη η απειλή (βαριών κυρώσεων) εκ μέρους των ΗΠΑ εις βάρος της Τουρκίας για την προμήθεια των S-400 και την παραβίαση του εμπάργκο κατά του Ιράν, παρά τον δισταγμό που επιδεικνύει ο Αμερικανός πρόεδρος στην επιβολή αυτών των κυρώσεων.
Ο Ερντογάν βασίζεται στον Τραμπ να μην υπογράψει τα δύο διατάγματα και, ως εκ τούτου, μάλλον, δεν θα ριψοκινδυνεύσει μια εισβολή δίχως την πρότερη ρητή συγκατάθεση του Τραμπ. Ειδάλλως η Τουρκία είναι πολύ πιθανό να κλυδωνιστεί υπό το βάρος των διπλωματικών και οικονομικών κυρώσεων. Ο Ερντογάν υπολόγιζε να εξασφαλίσει τη συναίνεση του Τραμπ στο περιθώριο των εργασιών του ΟΗΕ, φευ όμως, η συνάντησή τους ακυρώθηκε στο παρά πέντε λόγω των πολιτικών ραδιουργιών που λαμβάνουν χώρα στην Ουάσιγκτον.Μολαταύτα, είναι εμφανές πως ο Τούρκος πρόεδρος «ποντάρει» στην προσωπική του σχέση με τον Τραμπ και περιμένει διακαώς μια τηλεφωνική κλήση μαζί του.
Εάν δεν πραγματοποιηθεί η κλήση αυτή, τότε η Τουρκία θα εκβιάσει ετσιθελικά τη δημιουργία ορισμένων παρατηρητηρίων (κατ' αντιστοιχία αυτών στην Ιντλίμπ),εφόσον είναι πεπεισμένη πως η Αμερική δεν θα τους εκδιώξει δια της βίας και θα αποθαρρύνει τους Κούρδους να αντιδράσουν δια των όπλων. Κατ' αυτόν τον τρόπο, η Άγκυρα θα εξασφαλίσει αβρόχοις ποσίν μια φυσική παρουσία στη βορειο-ανατολική Συρία και, ως εκ τούτου, έναν άσσο για την επόμενη «παρτίδα πόκερ» με την Ουάσιγκτον. Εμείς, εδώ στην Αθήνα, πρέπει να προβληματιστούμε από την ικανότητα, ή μη, της αποτρεπτικής ισχύος της Ουάσιγκτον έναντι της Άγκυρας αλλά και για τις διαφαινόμενες προτεραιότητες της Προεδρίας Τραμπ, ώστε να μην βρεθούμε προ δυσάρεστων εκπλήξεων στο μέλλον.
[1] Στο νέο μόρφωμα ουσιαστικά μετέχουν όλες οι ανταρτοομάδες υπό τον έλεγχο ή την επιρροή της Τουρκίας πλην του παρακλαδιού της Αλ Κάιντα στην Ιντλίμπ (ΗΤS).
[2] Flight or Fight Response.
* * *
Ο Δρ Σπύρος Πλακούδας είναι Επίκουρος Καθηγητής Εθνικής Ασφάλειας στο Rabdan Academy και Αντιπρόεδρος του ΚΕΔΙΣΑ.
Το βιβλίο του περί Τουρκίας και Κούρδων κυκλοφορεί από το PalgraveMacmillan και θα μεταφραστεί στα Ελληνικά από τις Εκδόσεις Επίκεντρο (δείτε εδώ).
Φωτογραφία: AP
