Αν και η απόφαση Ερντογάν να συναινέσει στην ένταξη της Σουηδίας, δρομολογεί αναμφίβολα εξελίξεις γύρω από το διακαή πόθο της Άγκυρας, δηλαδή την αναβάθμιση 79 παλαιών και την πώληση 40 νέων F-16 -Viper, εντούτοις ακόμη δεν έχει κριθεί τίποτα.
Ο ίδιος μπορεί να εμφανίζει εαυτόν ως νικητή που αποκομίζει κέρδη με τον συναλλακτικό τρόπο που πολιτεύεται στα μεγάλα διεθνή φόρα, η πραγματικότητα όμως είναι διαφορετική.
Είναι σαφές ότι η συμφωνία για τα μαχητικά θα συνοδεύεται από όρους και προϋποθέσεις, τους οποίους δεν καθορίζει ο Τούρκος πρόεδρος. Ο Μενέντεζ έχει δηλώσει ότι βρίσκεται σε συνεννόηση με τον Λευκό Οίκο, ότι θα αποφασίσει την επόμενη εβδομάδα αν θα άρει ή όχι το βέτο του και ότι το Κογκρέσο θα διασφαλίσει πως σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ, όπως η Ελλάδα, θα είναι ισχυροί ανεξαρτήτως των εξελίξεων. Ένα είδος εγγύησης της ασφάλειας της Ελλάδας. Αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Άραγε θα συμπεριληφθούν οι όροι Μενέντεζ σε τυχόν συμφωνία πώλησης των μαχητικών στην Άγκυρα; Και αν το Κογκρέσο επιμείνει, ο Ερντογάν θα δεχθεί τις προϋποθέσεις αυτές; Και αν δεν τις δεχθεί, τότε θα χρειαστεί να παρέμβει εκ νέου ο Μπάιντεν στο Κογκρέσο, ασκώντας εκ νέου πιέσεις στους Αμερικανούς γερουσιαστές, ώστε να λειάνουν τις προϋποθέσεις που βάζουν για να εγκρίνουν τη σύμβαση;
Αυτά είναι τα δεδομένα πάνω στο τραπέζι. Ο Ερντογάν δεν φαίνεται να φεύγει με κάτι το χειροπιαστό από τη Σύνοδο Κορυφής, παρά με υποσχετικές για να σώσει τα προσχήματα από το αδιέξοδο που ο ίδιος είχε προκαλέσει επί 14 μήνες, θέτοντας σε αμφισβήτηση το ρόλο του ως πραγματικός σύμμαχος, καθώς συχνά εμφανιζόταν ως ο «Δούρειος Ίππος» του Πούτιν.
Αυτό που πήρε ο Τούρκος ηγέτης από το παζάρι στο Βίλνιους για να το παρουσιάσει στο εσωτερικό της Τουρκίας ως νίκη της διαπραγματευτικής του τακτικής, είναι οι υποσχέσεις, αφενός της Σουηδίας ότι θα αντιμετωπίσει αυστηρότερα την τρομοκρατία - και κατ' επέκταση η Άγκυρα θα φέρει σε σύντομο χρονικό διάστημα το πρωτόκολλο ένταξής της στο τουρκικό Κοινοβούλιο - αφετέρου της ΕΕ ότι θα ξεπαγώσει η διαδικασία ένταξης της Άγκυρας στην ΕΕ.
Καταρχήν, το σύντομο χρονικό διάστημα μπορεί να κρατήσει μήνες, προκειμένου ο Ερντογάν να κερδίσει χρόνο ώστε να συνεχίσει να διαπραγματεύεται με τις ΗΠΑ για τα F16.
Και μην ξεχνάμε ότι κάθε δρόμος της Τουρκίας προς τη Δύση περνά αναγκαστικά από την Ελλάδα και την Κύπρο. Είναι έτοιμη η Άγκυρα να αποδεχθεί τον σεβασμό του κράτους δικαίου, να αναγνωρίσει την Κύπρο, να κάνει εκείνες τις κινήσεις που θα εξασφαλίζουν την ομοφωνία των κρατών – μελών της Ένωσης, συνεπώς και της Λευκωσίας; Έχει μεταλλαχθεί η Τουρκία σε ένα δυτικόστροφο έθνος; Και μπορεί η Τουρκία να άναψε το πράσινο φως για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, έχουν όμως ξεπερασθεί όλα τα εμπόδια;
Σε ό,τι αφορά τη «συμφωνία» Μισέλ - Ερντογάν να «ενεργοποιηθούν εκ νέου» οι σχέσεις Τουρκίας – Ε.Ε, δεν είναι παρά μια υποσχετική την οποία ο Τούρκος πρόεδρος θα μπορεί να παρουσιάσει στους συμπατριώτες τους στη βάση ότι εξασφάλισε κάτι σημαντικό, χωρίς στην πραγματικότητα να είναι. Απέσπασε δηλαδή κάτι, όχι το χειροπιαστό, απλά μια προφορική δέσμευση, που δεν έχει καμία αξία όσο η Τουρκία δεν συγκλίνει στο κατ' ελάχιστον με την ΕΕ.
Το μείζον φυσικά ερώτημα είναι κατά πόσο με την αγορά των F-16 αλλάζουν οι ισορροπίες στο Αιγαίο. Εδώ, πρέπει να επισημάνουμε τα εξής: Εφόσον όλα πάνε καλά, μπορεί αυτή η σύμβαση - πακέτο των 20 δισ., δηλαδή για 40 καινούργια αεροσκάφη F16 Viper και για 79 αεροσκάφη που θα αναβαθμισθούν, να «σπάσει» στα δύο: Και πρώτα να δοθεί στην Άγκυρα το κιτ εκσυγχρονισμού για τα 79 και έπειτα, ανάλογα με το πώς θα συμπεριφερθεί η Τουρκία, να πάρει και τα 40 καινούργια.
Ακόμη όμως και αν προχωρήσει η συμφωνία, μέχρι τελικά να εγκριθεί από το Κογκρέσο, θα περάσουν 8,10 ή και 12 μήνες, επομένως τίποτα δεν πρόκειται να έχει κλείσει πριν τα μέσα του 2024. Από εκεί και πέρα, προκειμένου να υλοποιήσει αυτό το πρόγραμμα η Τουρκία θα χρειαστεί τουλάχιστον μια πενταετία, δηλαδή μέχρι το 2029.
Στο μεταξύ θα βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη το πρόγραμμα της Ελλάδας για εκσυγχρονισμό των δικών της F-16 Viper και παραλαβή των γαλλικών Rafale. Έως τότε η Αθήνα θα έχει υλοποιήσει το πρόγραμμα αναβάθμισης των αμερικανικών μαχητικών, θα έχει παραλάβει 24 Rafale, 3 + 1 φρεγάτες Belhara, ενώ θα έχει αρχίσει να παραλαμβάνει τα πρώτα F35, αεροσκάφη 5ης γενιάς, ό,τι πιο εξελιγμένο υπάρχει στον κόσμο.
Σημειωτέον ότι η Τουρκία που είχε εισέλθει στο πρόγραμμα F35 τέθηκε και επισήμως εκτός τον Απρίλιο του 2021, επειδή στο μεταξύ απέκτησε τα ρωσικά πυραυλικά συστήματα S-400.
Συμπερασματικά, ακόμη και αν η Τουρκία ολοκληρώσει μέχρι το 2029 την απόκτηση των αμερικανικών μαχητικών, η ισορροπία στο Αιγαίο δεν πρόκειται να ανατραπεί. Η Ελλάδα θα βρίσκεται πάντα ένα βήμα μπροστά. Η στρατηγική της κατά την τελευταία τετραετία, οι διεθνείς συμμαχίες που έχει συνάψει και η γενικότερη κατεύθυνση της εξωτερικής πολιτικής της χώρας να διεθνοποιεί το πρόβλημα, συνέβαλε, μαζί με τα λάθη του Ερντογάν, να τον φέρει αντιμέτωπο με τη Δύση.
Και στο Βίλνιους η Τουρκία εμφανίστηκε με μια απολύτως συναλλακτική λογική. Η επιδίωξή της ήταν να εξαρτήσει κάτω από το τραπέζι τη συναίνεσή της με την προμήθεια των F-16, πέρα βεβαίως από μία σειρά από παραχωρήσεις που απαίτησε από τη Στοκχόλμη πάνω στο τραπέζι. Έδειξε σε όλο τον κόσμο ότι το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ είναι ο ίδιος ο Ερντογάν. Μπορεί κατά καιρούς να ισχυρίζεται ότι η ένταξη παραμένει στόχος, ωστόσο η συμπεριφορά και οι πολιτικές του έχουν απομακρύνει τη χώρα από την είσοδο στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
* Ο Κωνσταντίνος Ιατρίδης είναι Αντιπτέραρχος (Ι) εα. Επίτιμος Διοικητής ΔΑΥ, Επίτιμος Πρόεδρος Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Αεροπορίας και Αμυντικός Αναλυτής
