Για την πρόσφατη κρίση των 20 ημερών μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας ειπώθηκαν και γράφτηκαν πάρα πολλά και αναπόδραστη φυσικά ήταν η ανησυχία της Διεθνούς και ιδιαίτερα της Ευρώ-ατλαντικής Κοινότητας.
Αν και δεν μπήκαμε στο «μυαλό του Πούτιν, αναλύσαμε την 13 Απριλίου εδώ στο Liberal, το «πόσο κοντά-πόσο μακριά» ήταν μία πολεμική σύγκρουση σε άρθρο-ανάλυση μας στο αποκορύφωμα της κρίσης, https://www.liberal.gr/diplomacy/poso-konta-poso-makria-einai-o-polemos-metaxu-rosias-kai-oukranias/370163 με την εκτίμηση μας να συνοψίζεται στο ότι με τις παρούσες γεωπολιτικές συνθήκες οι πιθανότητες μία Ρωσικής επίθεσης είναι ελάχιστες.
Η αποκλιμάκωση άρχισε δέκα ημέρες μετά, την 23 Απριλίου με την έναρξη της απόσυρσης των Ρωσικών Στρατιωτικών Δυνάμεων που είχαν αναπτυχθεί με το πρόσχημα στρατιωτικών ασκήσεων κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία, στην Κριμαία, στη Νότια Ρωσία και στη Μαύρη Θάλασσα.
Σημειώνεται ότι είχε προηγηθεί λίγες ημέρες πριν τηλεφωνική επικοινωνία Μπάιντεν-Πούτιν.
Χωρίς αμφιβολία πολλά είναι τα μαθήματα (lessons indentified) που εντοπίζονται από αυτήν την με διεθνείς προεκτάσεις Κρίση Ασφαλείας και είναι βέβαιο ότι θα αξιολογηθούν κατάλληλα για εκμετάλλευση (lessons learned) από τις Ομάδες Χειρισμού Κρίσεων (Crisis Management) τόσο στη Δύση όσο και στη Ρωσία ακόμα και στην… Κίνα. Όμως με έναν τέτοιο γείτονα όπως η Τουρκία η οποία ασκεί εξαναγκαστική πολιτική, εκτιμάται ότι αξίζουν της μελέτης μας και εδώ στην Ελλάδα.
Πρώτα απ’ όλα κρίνεται σκόπιμο να επισημανθεί ότι η σύγκρουση χαμηλής εντάσεως Ρωσίας - Ουκρανίας με τις γνωστές αυξομειώσεις υφίσταται ήδη από το 2014 με την προσάρτηση της Κριμαίας, και τις συγκρούσεις που ακολούθησαν στην περιοχή του Ντόνμπας στην Ανατολική Ουκρανία με την αδιαμφισβήτητη εμπλοκή Ρωσικών Στρατιωτικών Τμημάτων που δεν έφεραν διακριτικά στις στολές τους.
Η πρόσφατη κρίση αποτελεί μία ακόμα φάση του υβριδικού πολέμου που διεξάγει εδώ και επτά χρόνια η Ρωσία απέναντι στην Ουκρανία για να μην «δυτικοποιηθεί» (ένταξη στο ΝΑΤΟ και στην ΕΕ) και να τεθεί υπό την επιρροή της και να κατανοήσει το Κίεβο ότι… γεωγραφικά είναι πολύ πιο κοντά στη Μόσχα από την… Ουάσιγκτον, ακόμα και από τις Βρυξέλλες.
Διαπιστώνουμε για μία ακόμα φορά ότι η «Στρατιωτική Ισχύς» μίας χώρας συνιστά «βασικό εργαλείο» επίτευξης πολιτικών αντικειμενικών σκοπών (ΑΝΣΚ) προς υποστήριξη αυτών που αναφέρονται ως εθνικά συμφέροντα.
Παρενθετικά, σε αυτό το σημείο αισθάνομαι υποχρεωμένος να επισημάνω ότι όλες οι σοβαρές χώρες ασχέτως το πώς το ονομάζουν έχουν ένα θεσμικό καθοδηγητικό έγγραφο στο οποίο προσδιορίζονται και κατηγοριοποιούνται αυτά τα εθνικά συμφέροντα και καθορίζονται ΑΝΣΚ που τα υποστηρίζουν και τα προωθούν.
Αυτό λοιπόν έκανε η Ρωσία και πέτυχε σε πολύ μεγάλο βαθμό τους τεθέντες ΑΝΣΚ που συνοψίζονται στην αποτροπή οποιαδήποτε ουκρανικής στρατιωτικής ενέργειας στην περιοχή του Ντόνμπας, αποφυγής εμπλοκής της Δύσης και στην εγκατάλειψη κάθε φιλοδοξίας του Κιέβου για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Η Ρωσία μπορεί να είναι αναθεωρητική αλλά μαθαίνουμε ότι ουδόλως είναι ανορθολογική με τις πολιτικές αποφάσεις της να καθορίζονται από την σχέση κόστους - οφέλους.
Η ανάπτυξη ή συσσώρευση δυνάμεων σε κάποια περιοχή δεν σημαίνει κατ' ανάγκη και τελική χρήση αυτών όπως πολλοί θεώρησαν ότι ήταν επικείμενη μία ρωσική επίθεση. Μια συμβατική ρωσική εισβολή και κατοχή θα είχε σημαντικό κόστος σε ζωές, χρήματα και θα επέφερε πλήρη κατάρρευση των σχέσεων με την Δύση.
Από την ανάλυση των διαδοχικών δορυφορικών εικόνων από την πρόσφατη κινητοποίηση προέκυψε το συμπέρασμα αφ' ενός για τις τεράστιες δυνατότητες ταχείας ανάπτυξης σημαντικών Ρωσικών Ενόπλων αφ’ ετέρου όμως ότι ουδέποτε αυτές έλαβαν επιθετική διάταξη.
Τα όσα ειπώθηκαν από τα… τρεμάμενα χείλη του Ύπατου Εκπρόσωπου της Εξωτερικής της ΕΕ κ. Μπορέλ που μίλησε για ανάπτυξη 150 χιλ Ρώσων Στρατιωτικών ήταν εξωπραγματικά!
H EE αναγκάστηκε μετά να μιλήσει διορθωτικά για 100 χιλ, κάνοντας σημαντική …έκπτωση στον αρχικό αριθμό. Αυτό που μετράμε στην επεξεργασία πληροφοριών για τον εν δυνάμει αντίπαλο για να μπορέσουμε καταληκτικά να εκτιμήσουμε τι και πως τελικά δύναται να ενεργήσει είναι οι Μονάδες και Σχηματισμοί.
Εκτιμήθηκε λοιπόν ότι η Ρωσία ανέπτυξε 12-15 Μηχανοκίνητες – Τεθωρακισμένες Ταξιαρχίες από διάφορες διοικήσεις με σύγχρονο εξοπλισμό, αρκετές Αντιαεροπορικές Μονάδες και Πυραυλικά Συστήματα. Με τον Στόλο της Μαύρης Θάλασσας και τα πλοία από την Διοίκηση της Βαλτικής που περιέπλευσαν την Ευρώπη και με άλλα 3 πλοία από την Κασπία που εισήλθαν στην θάλασσα του Αζόφ μέσω του διαύλου Βόλγα – Ντον η ρεαλιστικές εκτιμήσεις αναφέρουν για μία συνολική δύναμη 80-90 χιλ.
Η Ρωσία κυριαρχεί στην περιοχή και με τον τρόπο αυτό στέλνει στις ελληνικές καλένδες την πορεία της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ. Έχει πετύχει αυτά που θέλει και παγιώνει μία κατάσταση, απλά και μόνο με την απειλή χρήσεως στρατιωτικής ισχύος.
Αφού κινητοποιήθηκε στρατιωτικά τώρα χρησιμοποιεί την απόσυρση των Δυνάμεων από την περιοχή για να προβάλει «ειρηνόφιλη» εικόνα. Μήπως μας θυμίζει στην Ελλάδα κάποια άλλη χώρα;
Με το πρόσχημα της αποφυγής «τυχαίων συγκρούσεων» από τις διεξαγόμενες ναυτικές ασκήσεις η Ρωσία ανακοίνωσε το κλείσιμο των στενών του Κερτς σε μη ρωσικά πλοία από τις 24 Απριλίου έως τις 31 Οκτωβρίου μετατρέποντας την Θάλασσα του Αζόφ ουσιαστικά σε μια «ρωσική λίμνη».
Αυτό όμως που δεν έχουμε ακόμα μάθει είναι πόσα στρατεύματα και τι εξοπλισμό παρέμειναν στην περιοχή που κατά πάσα πιθανότητα θα χρησιμοποιηθούν στην μεγάλη άσκηση ZAPAD 2021 τον Αύγουστο.
Διαπιστώθηκε επίσης ότι η στρατηγική αναδιάταξη των Χερσαίων Δυνάμεων στις περιοχές εγγύς της Ουκρανίας και στην Κριμαία ανέστειλαν όλες τις σιδηροδρομικές εμπορευματικές μεταφορές.
Εμπεδώσαμε πλέον ότι η Δύση, δηλαδή οι χώρες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ δεν έχουν την ίδια αντίληψη περί της Ρωσίας. Η ΕΕ προέτρεψε τόσο τη Ρωσία όσο και την Ουκρανία να απέχουν από στρατιωτικές κλιμακώσεις βάζοντας και τις δύο στο ίδιο επίπεδο.
Μαζί με την ρητορική στήριξης του Κιέβου, τόσο οι ΗΠΑ όσοι και οι Σύμμαχοι και Εταίροι τους στην Ευρώπη ζήτησαν από την ουκρανική πολιτική ηγεσία να εξευρεθεί διπλωματική λύση εφόσον ο Πούτιν είναι ανοικτός σε συνομιλίες.
Ακόμα και το ΝΑΤΟ έδειξε ουσιαστικά ότι δεν θα εμπλεκόταν στρατιωτικά ποτέ με την Ρωσία για την Ουκρανία. Κάποιες χώρες όπως η Γερμανία είναι ενεργειακοί αλλά και εμπορικοί εταίροι με την Ρωσία.
Ακόμα και η Αμερική ήταν πολύ προσεκτική απέναντι στην κρίση αυτή. Μπορεί η Γερουσία των ΗΠΑ με κατεπείγον Νομοσχέδιο να ενέκρινε έκτακτη στρατιωτική βοήθεια ύψους 64 εκ δολαρίων αλλά από την άλλη μετά την συνομιλία Μπάιντεν-Πούτιν δεν εστάλησαν τα αμερικανικά πλοία στην Μαύρη Θάλασσα.
Πάντως, το ΝΑΤΟ θα πρέπει να σταθεί έντιμα απέναντι στην Ουκρανία και στην μάλλον απεγνωσμένη της προσπάθεια να ενταχθεί σε αυτό όπως είχα αναλύσει σε άρθρο μου την 20 Απριλίου στο Liberal και να εξηγήσει για ποιον λόγο δεν μπορεί να γίνει μέλος πέρα από τις κορώνες του διαρκώς αγχωμένου κ. Στόλτενμπεργκ https://www.liberal.gr/diplomacy/krisi-stin-oukrania-kai-to-nato/371895
Ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Ζελένσκι και η πολιτική ελίτ της χώρας συνειδητοποιούν την ανισότητα ισχύος και ότι σε μία σύγκρουση με την Ρωσία θα είναι μόνοι τους.
Αν και οι στρατιωτικές δυνατότητες της Ουκρανίας βελτιώθηκαν πάρα πολύ από το 2014, εντούτοις θα ήταν εξαιρετικά δυσχερής η στρατιωτική αντιπαράθεση με την Ρωσία χωρίς την ουσιαστική εμπλοκή των δυτικών «συμμάχων.
Απογοητευμένος ο Ζελένσκι, βλέπει πλέον θετικά μία συνάντηση με τον Πρόεδρο της Ρωσίας για μία πολιτική διευθέτηση Πούτιν του προβλήματος του Ντόνμπας όπου έχουν ήδη δοθεί μέχρι τώρα ρωσικά διαβατήρια σε 500.000 από τα 2,5 εκατομμύρια ρωσόφωνους κατοίκους που ζητούν την ένωση τους με την μητέρα Ρωσία.
Ο Ζελένσκι θα προσεγγίζει την Δύση τόσο, όσο να μην δημιουργεί συνθήκες «ασφυξίας» στην Μόσχα. Βέβαια διαφαίνεται ότι η πλειονότητα του ουκρανικού λαού επιθυμεί την πορεία προς την Δύση παρά το γεγονός ότι άλλα περίμενε.
Μπορεί οι κάτοικοι στο Ντόνμπας να θέλουν να ενωθούν με την Ρωσία κατά το πρότυπο της Κριμαίας αλλά ο Πούτιν που δεν του λείπει η στρατηγική ενόραση δεν βλέπει ότι συμφέρει κάτι τέτοιο και για αυτό δεν το έκανε ούτε το 2014.
Η Κριμαία ήταν κάτι άλλο και ήταν το θέμα της Ναυτικής Βάσης της Σεβαστούπολης. Μιλούσε για Ρώσους υπηκόους.
Κλείνοντας θα λέγαμε ότι στο τέλος της ημέρας είναι όλοι… ευχαριστημένοι.
Το Κίεβο γιατί απέφυγε τα χειρότερα όπως μία επανάληψη του τι συνέβη στη Γεωργία το 2008 λέγοντας ότι η σταθερή στάση του και η Δύση… απέτρεψαν την εισβολή, η Δύση γιατί δεν ενεπλάκη σε μία άκρως ανεπιθύμητη σύγκρουση και φυσικά με το δίκιο της η Μόσχα η οποία όμως είναι αυτή που πέτυχε σχεδόν όλους τους Στρατηγικούς ΑΝΣΚ που είχε θέσει με αυτή την τεράστια στρατιωτική κινητοποίηση που θα την «πουλήσει» κατάλληλα και στις εκλογές του Σεπτεμβρίου για την Δούμα.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»
