Του Βασίλη Κοψαχείλη*
Η Αμερικανική Γερουσία αποφάσισε, σε νόμο που αφορά τον προϋπολογισμό του Πενταγώνου, να περάσει τροπολογία που δυνητικά μπλοκάρει προσωρινά την εξαγωγή της τεχνολογίας του μαχητικού F-35 στην Τουρκία, μέχρι να υποβληθεί εντός 60 ημερών έκθεση προς ενημέρωση του Σώματος για το επίπεδο των σχέσεων ΗΠΑ – Τουρκίας.
Επειδή ο νόμος αφορά τον προϋπολογισμό του Πενταγώνου, είναι απίθανο να μην τον υπογράψει ο Αμερικανός Πρόεδρος.
Το ερώτημα που γεννάται είναι γιατί πέρασε αυτή η τροπολογία, την ώρα που ο πρόεδρος Τράμπ έχει δώσει εντολή σε όλες τις πρεσβείες του «πουλήστε Αμερικανικά όπλα παντού».
Προειδοποίηση;
Η Τουρκία σε μεγάλο βαθμό έχει αυτονομηθεί. Ήδη, πολύ πριν το 2016, η σχέση της με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ ήταν προβληματική. Επίσης, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον του Ερντογάν το καλοκαίρι του 2016, η Ρωσία έσπευσε να εκμεταλλευτεί την ρήξη της Τουρκίας με τις ΗΠΑ, αγκαλιάζοντας τον Ερντογάν και σφραγίζοντας τη σχέση τους με συμφωνίες αμοιβαίων γεω-στρατηγικών διευκολύνσεων γύρω από τον Turkish Stream και τους S-400. Το ρωσικό αέριο προς την Ευρώπη και η ρωσική αντιαεροπορική-αντιβαλλιστική ομπρέλα στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο αποτελούν κόκκινο πανί για την Ουάσιγκτον.
Ακόμη πιο δύσκολη αλλά και σύνθετη είναι η κατάσταση στις Αμερικανο-Τουρκικές σχέσεις σε ότι αφορά το Κουρδικό και το βόρειο τμήμα της Συρίας. Στην πρόσφατη συνάντηση Πομπέο-Τσαβούσογλου, οι Αμερικανοί έκαναν μια κίνηση καλής θέλησης προς την Τουρκία, συμφωνώντας μαζί της σε ένα σχέδιο κοινού ελέγχου της Manbij και παράλληλης αποχώρησης των Κούρδων από την περιοχή. Αυτή η ενέργεια ήταν μια Αμερικανική υποχώρηση προς την Τουρκία προκειμένου να της δείξουν ότι η επιστροφή στη Δυτική σφαίρα επιρροής θα της φέρει γεωπολιτικά κέρδη.
Λίγες μέρες πριν τις διπλές τουρκικές εκλογές, η Άγκυρα δείχνει να μην καταλαβαίνει από κινήσεις καλής θέλησης.
Οπότε, η απόφαση της Αμερικανικής Γερουσίας δίνει ένα παράθυρο ευκαιρίας 60 ημερών στην Τουρκία, χωρίς το άγχος των εκλογών, να ξανασκεφτεί τη στάση της σε ότι αφορά τις σχέσεις της με τις ΗΠΑ.
Αφορμή;
Υπάρχει όμως και μία άλλη ανάγνωση της κατάστασης.
Ένα μπλοκάρισμα της πώλησης των F-35 στην Τουρκία θα βόλευε πολύ ευρύτερους γεω-στρατηγικούς ανασχεδιασμούς και ανατροπή της μεταπολεμικής/μετα-ψυχροπολεμικής παγκόσμιας τάξης, με σκοπό την αναζήτηση μιας νέας ισορροπίας μέσα από μία υβριδική διπολική μοιρασιά μεταξύ ΗΠΑ – Ρωσίας.
Για τον πρόεδρο Τράμπ, το ΝΑΤΟ έχει αξία ως μηχανισμός διάλυσης της Ευρω-Ατλαντικής γεω-στρατηγικής συνεννόησης, άρα ένα μπλοκάρισμα των F-35 προς την Τουρκία ενδεχομένως να την οδηγούσε ακόμη και σε επίσημη ρήξη των σχέσεών της με τη Συμμαχία, κάτι το οποίο θα ήταν βούτυρο στο ψωμί του Κρεμλίνου, ενώ παράλληλα θα ικανοποιούσε τη στρατηγική Τράμπ χωρίς να τον φορτώνει με την ευθύνη της εξέλιξης!
Στους φόβους ότι τότε η Τουρκία θα περάσει en bloc στη σφαίρα επιρροής της Μόσχας, η απάντηση βρίσκεται στο Λονδίνο. Brexit και πραξικόπημα έφεραν πιο κοντά το Λονδίνο με την Άγκυρα. Το Λονδίνο ανησυχεί για τη Γαλλική υπέρ-εξάπλωση στην Ανατολική Μεσόγειο και στον Ινδικό Ωκεανό, και ακουμπά πλέον στρατηγικά στην Τουρκία, όπως κάνει η Γαλλία με την Αίγυπτο. Στα σχέδιά τους είναι η ανάπτυξη από κοινού ενός μαχητικού 5ης γενιάς, και μην θεωρηθεί απίθανο να μπει σε ένα τέτοιο πρόγραμμα και η Ινδία.
Ανατέλλει μια νέα Παγκόσμια Αρχιτεκτονική…
Οι εξελίξεις που θα έχουμε με την Τουρκία, θα είναι μόνο μέρος μιας ευρύτερης νέας τάξης πραγμάτων που φαίνεται πλέον ότι παίρνει σάρκα και οστά.
Αυτή η νέα παγκόσμια αρχιτεκτονική δεν θα έχει χώρο για όλους, παρά μόνο για όσους είναι ικανοί και «παίκτες». Η Τουρκία, θα έχει πιθανότατα ρόλο…
*Ο Βασίλης Κοψαχείλης είναι Διεθνολόγος
