Photo by Mark Schiefelbein-Pool/Getty Images/Ideal Image
Της Θεανούς Δαμιάνας Αγαλόγλου*
H 11η Σύνοδος των G20 στην πόλη Χανγκτζόου της ανατολικής Κίνας με θέμα: «Πορεία προς μια καινοτόμο, ενισχυμένη, διασυνδεδεμένη και χωρίς αποκλεισμούς παγκόσμια οικονομία», ήταν ίσως η πιο σημαντική μετά την πρώτη της Ουάσιγκτον πριν από οκτώ χρόνια. H Προεδρία της Kίνας παρουσιάστηκε ως -θεωρητικά- η κατάλληλη ευκαιρία για το Πεκίνο, το οποίο θέλει να διαδραματίσει έναν πιο κεντρικό ρόλο στην παγκόσμια διακυβέρνηση. Για αυτό τα κινεζικά μέσα ενημέρωσης απέδωσαν τόση έμφαση στο γεγονός.
Χάρη στην οικονομική της ανάπτυξη τις τελευταίες δεκαετίες η Κίνα έχει ενισχύσει τη θέση της στην παγκόσμια σκηνή. Ακολούθως, επιδιώκει να ενισχύσει τη φωνή της σε διεθνείς οργανισμούς. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο όπου η Κίνα συμμετέχει ολοένα και πιο ενεργά. Τον περασμένο Δεκέμβριο μάλιστα το Ταμείο αποφάσισε να συμπεριλάβει το γιουάν στα «Ειδικά Τραβηκτικά Δικαιώματα» (SDR) αναγνωρίζοντας την πορεία που διαδραματίζει η Κίνα και το εθνικό της νόμισμα, αν και ακόμα είναι νωρίς να γίνεται λόγος για διεθνοποίησή του. Επιπροσθέτως, η χώρα όχι μόνο συμμετέχει στους διεθνείς οργανισμούς αλλά πρωτοστατεί στη δημιουργία νέων οργάνων, όπως η Ασιατική Τράπεζα Υποδομών και Επενδύσεων και η πρόσφατα ιδρυθείσα -Αναπτυξιακή Τράπεζα των BRICS.
Μέσα στο πλαίσιο αυτό, η Κίνα θεωρεί ότι η Σύνοδος G20 όχι μόνο συνδυάζεται με τις γενικότερες φιλοδοξίες της αλλά λαμβάνει χώρα σε μία δύσκολη περίοδο κατά τη διάρκεια της οποίας προσπαθεί να αλλάξει το μοντέλο ανάπτυξής της. H χώρα επιδιώκει να δώσει πλέον μεγαλύτερη έμφαση στην εσωτερική κατανάλωση και τις επενδύσεις αντί των εξαγωγών. Καθώς λοιπόν βρίσκεται σε μεταβατική περίοδο, σημειώνονται έντονοι εσωτερικοί κραδασμοί οι οποίοι επηρεάζουν τόσο την εθνική της όσο και την παγκόσμια οικονομία. Η ανησυχία που έχει προκαλέσει στην ΕΕ και την Αμερική η σχετική πτώση του ρυθμού ανάπτυξης της Κίνας αντικατοπτρίζει από τη μία το ενδιαφέρον τους για τις εξελίξεις στην ασιατική χώρα και, από την άλλη, τη σημασία της κινεζικής οικονομίας για τις παγκόσμιες ισορροπίες.
Από τη δική τους πλευρά, οι ΗΠΑ και η ΕΕ παρακολουθούν στενά τη διαδικασία σχετικής φιλελευθεροποίησης της κινεζικής οικονομίας. Είναι αλήθεια ότι η Κίνα έχει πράγματι πραγματοποιήσει σημαντικές μεταρρυθμίσεις τα τελευταία χρόνια, ωστόσο όχι στο βαθμό που απαιτείται για να είναι ικανοποιημένη η Δύση. Μεταξύ άλλων, Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες θεωρούν πως οι εταιρείες τους δεν έχουν τις ίδιες δυνατότητες δραστηριοποίησης στην Κίνα με αυτές που έχουν οι κινεζικές εταιρείες, είτε στην Αμερική ή την Ευρώπη. Η συγκεκριμένη διαφορά προσέγγισης είναι ενδεικτική των συγκρουόμενων απόψεων Κίνας και Δύσης και κάνει την εμφάνιση της στην πόλη Χανγκτζόου.
Στο προσκήνιο έρχονται φυσιολογικά και άλλα θέματα, παρόλο που βρίσκονται εκτός επίσημης ατζέντας, όπως αυτό της Νότιας Κινεζικής Θάλασσας. Η πρόσφατη απόφαση του Δικαστηρίου της Χάγης έδειξε ότι οι κινεζικές αξιώσεις στη Νότια Σινική Θάλασσα παραβιάζουν τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας, την οποία έχουν υπογράψει Κίνα και Φιλιππίνες, με την πρώτη πλέον να απειλεί με αναθεώρηση. Τα θέματα ασφάλειας σπάνια αποτελούν μέρος της ατζέντας στις συνόδους της ομάδας των G20. Ωστόσο, η συζήτηση για την αντιμετώπιση της κρίσης στη Συρία κατά τη σύνοδο της Αγίας Πετρούπολης το 2013 αποτελεί χαρακτηριστική εξαίρεση. Αν και δεν είναι εύκολο να συμβεί, ΗΠΑ και Κίνα καλούνται να δεσμευθούν μεσοπρόθεσμα για την αποφυγή οποιασδήποτε στρατιωτικής σύγκρουσης στην Νότια Κινεζική Θάλασσα. Βάση για την συνεργασία τους μπορεί ίσως να αποτελέσει το προηγούμενο της Διεθνούς Διάσκεψης του Παρισιού, όπου συμφώνησαν για την κλιματική αλλαγή.
Υπό τη σκιά της πολιτικής αντιπαράθεσης, η ατζέντα της φετινής Συνόδου των G20 ήταν εξαιρετικά φιλόδοξη, με θέματα που σχετίζονται με την καινοτομία, την αειφόρο ανάπτυξη, τις πολιτικές κατά της διαφθοράς, τις πολυμερείς εμπορικές δραστηριότητες, τη μείωση της φτώχειας και τις μεταρρυθμίσεις στον χρηματοπιστωτικό τομέα. Με δεδομένο ότι ο χαρακτήρας της Συνόδου είναι συμβουλευτικός, τo ζητούμενο είναι πως τα κράτη της G20 θα χειριστούν τους στόχους που τέθηκαν. Η Προεδρία της Κίνας, λοιπόν, έχει σημασία καθώς για πρώτη φορά η χώρα προήδρευσε αυτού του σώματος, αλλά η G20 έχει διακυβερνητική δομή και χαρακτηρίζεται από έλλειψη λειτουργικής ανεξαρτησίας.
Το Πεκίνο γνωρίζει πολύ καλά ότι δεν μπορεί να προχωρήσει μόνο του, πόσω μάλιστα στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης. Έτσι, αναζητεί εταίρους, ιδίως για ανάπτυξη της οικονομικής τους συνεργασίας. Η μεγάλη διαφορά, όμως, σε σχέση με το παρελθόν είναι ότι η αναζήτηση τέτοιων εταίρων γίνεται πλέον πιο εύκολη λόγω της ρευστότητας που διαθέτει, της συνεχιζόμενης κρίσης που πλήττει την ευρωζώνη και της αναιμικής ανάπτυξης στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο κόσμος πλέον γίνεται πολυπολικός και η Σύνοδος των G20 στην πόλη Χανγκτζόου το πιστοποίησε. Η Ουάσιγκτον αναγνωρίζει σαφώς τη νέα κατάσταση αλλά προσπαθεί να διατηρήσει το πάνω χέρι έστω και στον πολυπολικό κόσμο που δημιουργείται.
*Η κ. Θεανώ Δαμιάνα Αγαλόγλου είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Διπλώματος Διεθνών Σχέσεων από το London School of Economics and Political Science.
