Του Νίκου Μελέτη
Σε παγίδα ώστε είτε να υποχρεωθεί να δεχθεί την τουρκική θέση για τις θαλάσσιες ζώνες, όπως αυτή επιβλήθηκε στην απόφαση του αλβανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου, είτε να ρισκάρει να βρεθεί απέναντι σε μια νέα ακύρωση συμφωνίας από το αλβανικό Συνταγματικό Δικαστήριο -αφού όμως πρώτα έχει δώσει το πράσινο φως στην ευρωπαϊκή πορεία της Αλβανίας- βρίσκεται η Αθήνα.
Και η παγίδα αυτή αποκαλύπτεται από την κόντρα του προέδρου Ilir Meta με τον Ditmir Bushati και την κυβέρνηση Rama, όπου πλέον η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου έχει αναγορευθεί σε «κόκκινη γραμμή» για την αλβανική πλευρά.
Με την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου αμφισβητείται όχι μόνο η επήρεια βράχων, όπως η Μπαρκέτα και μικρών νησιών όπως οι Οθωνοί και Ερεικούσσα, αλλά ακόμη και αυτή της... Κέρκυρας, ενώ γίνεται επίκληση των γνωστών θέσεων από το «οπλοστάσιο» της τουρκικής επιχειρηματολογίας, για «ειδικές συνθήκες» και εφαρμογή όχι της αρχής της «μέσης γραμμής» αλλά της αρχής της ευθυδικίας στην οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών για επίτευξη «δίκαιης και έντιμης» λύσης σε αντιδιαστολή με λύση στην βάση των προβλέψεων της Σύμβασης του Δίκαιου της Θάλασσας.
Ο κ. Meta αρνήθηκε να προσφέρει την αναγκαία από το Σύνταγμα εξουσιοδότηση στο υπουργείο Εξωτερικών ώστε να διαπραγματευθεί τη συμφωνία για την οριοθέτηση των θαλασσίων συνόρων με την Ελλάδα, απαιτώντας να του δοθούν πρόσθετες πληροφορίες και στοιχεία, δηλώνοντας ότι η «κόκκινη γραμμή» είναι το Σύνταγμα και η απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου, η οποία είχε ακυρώσει την προηγούμενη Συμφωνία, απόφαση την οποία είχε προκαλέσει ο κ. Rama ως αρχηγός τότε της αντιπολίτευσης.
Αποκαλύφθηκε επίσης ότι το ΥΠΕΞ και ο κ. Bushati είχαν αρχίσει τις διαπραγματεύσεις με την ελληνική αντιπροσωπεία, χωρίς να έχουν εξουσιοδότηση του προέδρου, κάτι που συνιστά λόγο ακυρότητας της συμφωνίας (εφόσον δεν υπάρχει η επιθυμητή έκβαση και αφού φυσικά η Ελλάδα θα έχει συναινέσει στην έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων).
Όμως πέραν του ότι πλήττεται έτσι η αξιοπιστία του κ. Bushati ως συνομιλητή, δημιουργούνται μια σειρά κρίσιμα ερωτήματα, καθώς εάν γίνει αποδεκτή η προϋπόθεση που έχει θέσει ο κ. Meta (για συμμόρφωση με την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου) τότε για να καταλήξουν οι δυο πλευρές σε Συμφωνία θα πρέπει να ενσωματωθούν ορισμένες απαράδεκτες και επικίνδυνες για την Ελλάδα προβλέψεις της απόφασης του αλβανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου.
Μια απόφαση που επανειλημμένα έχει καταγγελθεί και από Αλβανούς πολιτικούς όπως ο Sali Berisha, ότι ήταν αποτέλεσμα της ευθείας παρέμβασης της Τουρκίας, που θέλει μέσω μιας ελληνοαλβανικής συμφωνίας να δημιουργήσει ευνοϊκό για τα τουρκικά συμφέροντα δεδικασμένο, που θα βρει στο μέλλον εφαρμογή και στο Αιγαίο.
Παρουσιάζουμε αναλυτικά μια σειρά από τα προβληματικά σημεία της απόφασης του αλβανικού Συνταγματικού Δικαστηρίου:
Η συγκεκριμένη απόφαση, αιτιολογώντας συνοπτικά την ετυμηγορία αντισυνταγματικότητας της συμφωνίας, ανέφερε: «α) την αποτυχία της αλβανικής αντιπροσωπείας να έχει τακτικές πλήρεις εξουσίες από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για τη διεξαγωγή των διαπραγματεύσεων και τη σύναψη της συμφωνίας, β) σοβαρές ελλείψεις στο περιεχόμενο της συμφωνίας, γ) την μη εφαρμογή των βασικών αρχών του διεθνούς δικαίου για την κατανομή των θαλάσσιων περιοχών μεταξύ των δύο χωρών με σκοπό την επίτευξη ενός δίκαιου και έντιμου αποτελέσματος, δ) και μη λαμβάνοντας υπόψη τα νησιά ως ειδικές περιστάσεις στην οριοθέτηση της θαλάσσιας περιοχής» (παρ.113)
- Η διαπραγματευτική ομάδα είχε διορισθεί με απόφαση του πρωθυπουργού (4.2)
- Ο τίτλος και το περιεχόμενο της Συμφωνίας ήταν «ασυνήθης». Ο «τίτλος θα έπρεπε να αντανακλά μια συμφωνία για καθορισμό των ορίων χωρικών υδάτων, της υφαλοκρηπίδας, της ΑΟΖ η κάποιων εξ αυτών. Η διεθνής πρακτική δεν αναγνωρίζει περιπτώσεις όταν ο τίτλος της Συμφωνίας είναι τόσο ευρύς» (4.3). Ο τίτλος της προηγούμενης Συμφωνίας έκανε λόγο για οριοθέτηση και για «κάθε μελλοντική χρήση».
- Η αρχή της αυστηρής ίσης απόστασης δεν θα έπρεπε να είχε εφαρμοσθεί για τον καθορισμό των θαλασσίων συνόρων που επέφερε ανεπιθύμητες συνέπειες για το αλβανικό κράτος, που λανθασμένα έχασε μια σημαντική θαλάσσια περιοχή, «επειδή οι δυο ακτές έχουν διαφορετικές γεωγραφικές συνθήκες» (θα έπρεπε να ίσχυε η ευθυδικία equity για δίκαιο και έντιμο αποτέλεσμα) (4.4)
- Εκφράζεται διαφωνία για τις γραμμές βάσης μέτρησης της οριοθέτησης. Όπου διατυπώνονται πρωτοφανείς ισχυρισμοί ότι υπάρχουν νησιά που αλλοιώνουν την εικόνα και επηρεάζουν τα αλβανικά συμφέροντα: «Η Κέρκυρα δημιουργεί κατάλληλες γεωγραφικές συνθήκες για την ελληνική πλευρά γιατί... εισέρχεται στη θαλάσσια περιοχή που θα έπρεπε να ανήκει στο αλβανικό κράτος. Επιπροσθέτως το νησί των Οθωνών δημιουργεί μια ακόμη βόρεια επέκταση του ελληνικού θαλάσσιου χώρου εις βάρος της αλβανικής πλευράς». (4.5)
- Η Αλβανική αντιπροσωπεία «δεν έδειξε το αναγκαίο ενδιαφέρον για τον καθορισμό του καθεστώτος και την επέκταση του κόλπου των Αγ. Σαράντα ώστε να έχει το ίδιο καθεστώς με εκείνο του Κόλπου της Κέρκυρας. (4.6)
- Ο βράχος Μπαρκέτα δεν θα έπρεπε να έχει υπολογισθεί ως βάση και σημείο μέτρησης για τον καθορισμό της γραμμής ίσης απόστασης από την απέναντι αλβανική ακτή, καθώς είναι βράχος που άλλοτε βρίσκεται εκτός και άλλοτε εντός των υδάτων. (4.7)
- Διατυπώνεται ο ισχυρισμός ότι δεν υπάρχει λόγος καθορισμού των θαλασσίων συνόρων μεταξύ των δυο χωρών καθώς αυτό συμβαίνει με το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας (1913). (4.8)
- Η Συμφωνία «δεν συμπεριλάμβανε χάρτη, παρά μόνο κατάλογο συντεταγμένων» κάτι που δημιουργεί όπως αναφέρεται, «ασάφεια στον καθορισμό της μέσης γραμμής». (4.9)
- Η «διαπραγμάτευση και διαμόρφωση της συμφωνίας έγινε σε μυστικότητα και με έλλειψη διαφάνειας», καθώς η κυβέρνηση έχει υποχρέωση να δημοσιοποιεί όλα τα θέματα που αφορούν τα σύνορα της χώρας και την επικράτεια της χώρας, βάσει του άρθρου 23 του Συντάγματος. (4.10)
- Οι ευθείες γραμμές βάσης και ο τρόπος καθορισμού τους. Το κλείσιμο του Κόλπου της Κέρκυρας (με περιοχή μεγαλύτερη των 8 δισεκατομμύρια m2) και επίσης στο βορειότερο μέρος του στενού της Κέρκυρας, όπου η «γραμμή βάσης ελήφθη βάσει όλων των εξωτερικών ακτών, όλων των νησιών και βράχων της ελληνικής πλευράς χωρίς καμιά εξαίρεση, δίνοντας τους πλήρη επήρεια, άσχετα με τη θέση τους, το μέγεθος τους, ούτε εάν είναι κατοικημένα η όχι…». (82.4)
- Η «αυστηρή εφαρμογή της αρχής της μέσης γραμμής,... σε ορισμένες περιπτώσεις δεν οδηγούν σε δίκαιη και έντιμη λύση». (87)
- Κάνοντας λόγο για τις «ειδικές συνθήκες» η απόφαση προβάλλει πρωτοφανείς ισχυρισμούς που παραπέμπουν στις τουρκικές θέσεις: «Όχι μόνο η επήρεια των κατοικημένων νησιών Λαζαρέτο Ερεικούσσα, και Οθωνοί έχουν υπολογισθεί ξεχωριστά αλλά ακόμη και αυτό το πρωτεύον νησί της Κέρκυρας. Η Συμφωνία (λανθασμένα) δίνει σε όλα από αυτά πλήρη επήρεια στον καθορισμό της συνοριακής γραμμής, καθιστώντας τα εντελώς ισότιμα με τα ηπειρωτικά εδάφη της χώρας μας». (107)
Με τα συγκεκριμένα δεδομένα είναι επιβεβλημένη η επανεξέταση όλων των μέχρι τώρα συνομιλιών για το ζήτημα αυτό με την αλβανική πλευρά και βεβαίως η πλήρης ενημέρωση της ελληνικής κοινής γνώμης για το περιεχόμενο της Συμφωνίας η οποία εκκολάπτεται παρασκηνιακά και υπό αυτές τις συνθήκες στα Ελληνοαλβανικά.
