Του Γιάννη Νικήτα*
Ένας από τους βασικούς συντελεστές της Μαχητικής Ισχύος ενός στρατεύματος είναι το προσωπικό του και το επίπεδο εκπαιδεύσεως αυτού. Να υπενθυμίσουμε ότι εκτός από τον αριθμό των διαθέσιμων-χρηστικών (και όχι απλά των υπαρχόντων) οπλικών συστημάτων και τις επιχειρησιακές δυνατότητες αυτών (τεχνολογία), άλλοι συντελεστές είναι το δόγμα, το φρόνημα-ηθικό, η πειθαρχία, η εμπειρία καθώς και οι τακτικές που εφαρμόζονται στο πεδίο!
Τις τελευταίες εβδομάδες έχουν δει το φως τις δημοσιότητας αρκετές αναφορές περί νέας μείωσης της θητείας, δηλαδή από τους εννιά στους έξι μήνες. Πρόκειται για άλλη μια λαϊκίστικη ενέργεια που είναι ξεκάθαρα σε βάρος της Εθνικής Άμυνας αφού αποδυναμώνει περαιτέρω τις οροφές προσωπικού ιδιαίτερα των Σχηματισμών του Ελληνικού Στρατού! Δυστυχώς οι οροφές προσωπικού του Ελληνικού Στρατού βρίσκονται σε εξαιρετικά οριακό επίπεδο από πλευράς επάνδρωσης και στελέχωσης κάτι που επιδρά αρνητικά στην επιχειρησιακή ετοιμότητα των Μονάδων του Έβρου (Δ'ΣΣ) και Νήσων (ΑΣΔΕΝ).
Πρώτα απ' όλα οφείλουμε να τονίσουμε πως θητεία των εννιά μηνών συνεπάγεται πρακτικά θητεία των περίπου 7 μηνών εάν αφαιρέσουμε τη χρονική περίοδο που ο στρατεύσιμος βρίσκεται στο Κέντρο Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων καθώς και το διάστημα που θα λάβει τις απαραίτητες άδειες. Συνεπώς, ο στρατεύσιμος σε 6-7 μήνες δεν προλαβαίνει να ολοκληρώσει καν ένα βασικό κύκλο εκπαίδευσεως που χωρίζεται σε δύο εκπαιδευτικά εξάμηνα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να δίνεται το κύριο βάρος στο επαγγελματικό προσωπικό (ΕΜΘ-ΕΠΟΠ) και οι στρατεύσιμοι οπλίτες οι οποί οι μετά την απόλυση τους θα αποτελέσουν τον κορμό της Εφεδρείας να καλύπτουν πρωτίστως λειτουργικές ανάγκες Μονάδων, που σε κάποιο βαθμό φαίνεται… «πάρεργο» και να μην κάνουν ουσιαστική και εντατική εκπαίδευση που θα οδηγήσει και σε εκπαιδευμένη εφεδρεία. Αν λάβουμε υπόψη ότι αυτό που λείπει σήμερα από την εκπαίδευση είναι η ένταση και ο ρεαλισμός το πρόβλημα μεγαλώνει.
Η διάρκεια της στρατιωτικής θητείας δεν είναι δυνατόν να μειωθεί και άλλο δεδομένης της απειλής από την Τουρκία και της συνεχιζόμενης αναθεωρητικής της πολιτικής! Η επάνδρωση των Μονάδων του ΕΣ αλλά και των λοιπών Κλάδων των ΕΔ ποτέ δεν «συνήλθε» μετά την χωρίς καμία σχετική μελέτη τον Αύγουστο 2009 με Υπουργό τον κ. Μειμαράκη. Φαίνεται δυστυχώς ότι οι εκάστοτε στρατιωτικές ηγεσίες συνηγορούν στις αποφάσεις της πολιτικής ηγεσίας περί μειώσεων της θητείας ενώ γνωρίζουν ποια είναι η πραγματική κατάσταση. Η γνωστή κλισέ έκφραση των Γενικών Επιτελείων έπειτα από κάθε μείωση θητείας πως «δεν επηρεάζεται το αξιόμαχο» προφανώς και δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Έχουμε πολλά στοιχεία για να αποδείξουμε αυτό αλλά δεν μπορούν να δημοσιευτούν. Το αξιόμαχο προφανώς και επηρεάζεται αλλά επειδή πραγματικές επιχειρήσεις δεν γίνονται αυτό δεν μπορεί να αποδειχθεί πως είναι λάθος. Βέβαια, όλες οι αδυναμίες κάποια στιγμή βγαίνουν στην επιφάνεια όσο και εάν προσπαθούμε να τις κρύψουμε. Εκτός και εάν είσαι τόσο σίγουροι οι πολιτικοί ταγοί και ιθύνοντας ευελπιστώντας πως μια «σημειακή κρίση» σε συγκεκριμένο τόπο και χρόνο δεν μπορεί να επεκταθεί σε ευρύτερη σύρραξη υψηλής έντασης και ειδικά σήμερα σε συνθήκες περιφερειακής και διεθνούς αστάθειας.
Η Νέα Δομή Δυνάμεων που τόσο ευαγγελίζονται ορισμένοι προκειμένου να εξοικονομηθεί προσωπικό και πόροι προς τους κύριους σχηματισμούς του Ε.Σ όπως αυτοί που αναφέραμε λίγο έχει αλλάξει τα πράγματα. Ελάχιστα στρατόπεδα έχουν κλείσει ενώ εξακολουθούν να υφίστανται Κέντρα Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων σε περιοχές της Πελοποννήσου ή της Δυτικής Μακεδονίας αντί οι στρατεύσιμοι να παρουσιάζονται κατευθείαν στον σχηματισμό που θα υπηρετήσουν και αμέσως μετά να τοποθετούνται ανάλογα με το Όπλο και Σώμα σε Μονάδα Εκστρατείας.
Ένας από τους μεγαλύτερους μύθους που καλλιεργήθηκε τα προηγούμενα έτη είναι πως οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις μπορούν να στηριχθούν σε έναν αμιγώς επαγγελματικό Στρατό. Μύθος που βασίστηκε σε μοντέλα Στρατών κρατών της Κεντρικής Ευρώπης που δεν αντιμετωπίζουν συμβατικής φύσεως απειλή λόγω πτώσης του Συμφώνου της Βαρσοβίας αλλά καλούνται να επιχειρήσουν σε αποστολές ειρηνευτικής δύναμης του ΝΑΤΟ ή ακόμα και σε αστυνομικά καθήκοντα.
Επομένως, φθάνοντας στο 2017 βλέπουμε έναν «γερασμένο» Στρατό όπου ο μέσος όρος ηλικίας είναι τα 40+ χρόνια. Έναν στρατό που «τίναξε στον αέρα» τους προϋπολογισμούς του ΥΕΘΑ με τόσους επαγγελματίες οπλίτες τους οποίους μάλιστα ενώ τους είχε ως συμβασιούχους πενταετούς υποχρέωσης, τους μονιμοποίησε για ψηφοθηρικούς λόγους. Ένας πλήρως επαγγελματικός στρατός δεν μπορεί να υλοποιηθεί κυρίως για δύο λόγους, αφενός επειδή είναι πολύ δαπανηρός και αφετέρου διότι ούτε και αποδοτικό από επιχειρησιακής απόψεως είναι. Με εξαίρεση πολύ τεχνικά αντικείμενα στα σύγχρονα οπλικά συστήματα που απαιτούν μεγάλο βαθμό εξειδίκευση είναι απαράδεκτο να συναντάμε επαγγελματίες οπλίτες ως καμαρότους σε πλοία του Στόλου ή σε μονάδες Πεζικού όντας απλοί τυφεκιοφόροι. Και για να τεκμηριώσουμε την παραπάνω άποψη μας περί μη αποδοτικότητας όταν ένας επαγγελματίας οπλίτης μονιμοποιείται και ηλικιακά μεγαλώνει μαθηματικά φθίνει και η απόδοση του ως «μαχητή». Έχει τις ίδιες φυσικές αντοχές ένας επαγγελματίας οπλίτης των 35 ή 40 ετών και τις ίδιες ένας εικοσάχρονος;
Ανακεφαλαιώνοντας, άποψη μας είναι πως η θητεία δεν μπορεί να μειωθεί περαιτέρω, εφόσον λόγω της τουρκικής απειλής δεν μπορεί και να …. Αυξηθεί! Δεν αποτελούν λύση οι μεγάλες ιδέες περί «αξιοποίησης» της Εθνοφυλακής ενώ και ο θεσμός των Οπλιτών Βραχείας Ανακατάταξης (ΟΒΑ) παρά την ενεργεία δεν αποδίδει. Εδώ θα λέγαμε ότι θα μπορούσαν να δίνονται ουσιαστικά ίνητρα όπως μια αμοιβή και μοριοδότηση για θέσεις στα Σώματα Ασφαλείας. Ομοίως, μια από τις μεγαλύτερες παθογένειες του Ε.Σ είναι η έλλειψη ηγητόρων μικρών κλιμακίων. Η λύση είναι η επέκταση του θεσμού των Δόκιμων Εφέδρων Αξιωματικών και των εφέδρων λοχιών με μεγαλύτερη διάρκεια τουλάχιστον 18 μηνών καθώς και η ποιοτικότερη παρεχόμενη εκπαίδευση.
Κρίνεται σκόπιμο τέλος με την ευκαιρία της δημοσίευσης αυτού του άρθρου είναι η αξιοποίηση της εφεδρείας στην οποία βασίζεται ο ΕΣ. Δυστυχώς, οι στρατεύσιμοι μετά την απόλυση τους «χάνουν τις δεξιότητες» τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα οι ασκήσεις ΠΑΡΜΕΝΙΩΝ στις οποίες η κλήση εφέδρων δεν ξεπερνά τις μερικές εκατοντάδες άτομα. Εκτιμάται ότι το σύστημα επιστράτευσης χρήζει αναθεώρησης, ενώ η εκπαίδευση της εφεδρείας φαντάζει ως κάτι το ιδιαίτερο ενώ είναι κάτι το απολύτως αυτονόητο και αναγκαίο. Ο Ε.Σ όπως προ ειπώθηκε είναι ένας Στρατός που βασίζεται στην επιστράτευση του. Πρακτικά αυτό συνεπάγεται πως οι σχηματισμοί του (Μεραρχίες, Ταξιαρχίες) συμπληρώσουν την πολεμική τους σύνθεση μέσω της επιστράτευσης.
Φυσικά όλα ξεκινούν από το σύνολο της πολιτικής ηγεσίας και του πολιτικού κόσμου γενικότερα που αντιμετωπίζουν με έλλειψη υπευθυνότητας τα θέματα Εθνικής Άμυνας και Ασφάλειας. Εξάλλου όπως είχε πει κατά το πρόσφατο παρελθόν κυβερνητικός αξιωματούχος σε ανώτατο επιτελικό αξιωματικό του Π.Ν: «Τι ανησυχείτε κύριε Ναύαρχε; Μήπως θα γίνει πόλεμος;»
*Ο κ. Γιάννης Νικήτας είναι διαπιστευμένος στρατιωτικός συντάκτης του ΥΠΕΘΑ και ιδιοκτήτης της νεοσύστατης ιστοσελίδας για θέματα άμυνας και ασφάλειας www.defencereview.gr
