Η Ελλάδα θα διατηρηθεί σε κατάσταση αστάθειας το 2016 αλλά διατρέχει σημαντικά μικρότερο κίνδυνο χρεοκοπίας ή και εξόδου από την ευρωζώνη σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, εκτιμά στην ετήσια πρόβλεψή του για την Ευρώπη το αμερικανικό ινστιτούτο γεωπολιτικών ερευνών Stratfor.
Μεταξύ άλλων, προβλέπει ότι οι συνθήκες σε Πορτογαλία και Ισπανία δεν πρόκειται να επιδεινωθούν, για την Αγγλία εκτιμά ότι το σημαντικότερο θέμα που θα αντιμετωπίσει το 2016 αφορά το δημοψήφισμα για την παραμονή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ τέλος εξετάζει τις διαστάσεις που θα πάρει για την Ευρώπη το μεταναστευτικό.
Δεν αποκλείεται κατάρρευση της ελληνικής κυβέρνησης
Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα, σύμφωνα με το ινστιτούτο, αντιμετωπίζει δύο βασικά προβλήματα: πολιτική αβεβαιότητα και κοινωνική αναταραχή. «Η ελληνική οικονομία έχει μπροστά της μία ακόμα χρονιά αμελητέας ανάπτυξης και εξαιρετικά υψηλής ανεργίας. Αυτό θα οδηγήσει σε διαμαρτυρίες και συχνές αντιπαραθέσεις στο εσωτερικό της κυβέρνησης, κάτι που με τη σειρά του θα την οδηγήσει να μειώσει την ταχύτητα εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων», αναφέρει η μελέτη-πρόβλεψη του ινστιτούτου που απηχεί σε μεγάλο βαθμό τις απόψεις της Ουάσιγκτον.
Όπως επισημαίνει, ενδεχόμενη κατάρρευση της κυβέρνησης δεν μπορεί να αποκλειστεί καθώς ο Αλ. Τσίπρας κυβερνάει με μία πολύ εύθραυστη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Ωστόσο, αναφέρει πως η πλειοψηφία της κοινής γνώμης θέλει να αποφύγει πρόωρες εκλογές εάν η κυβέρνηση πέσει και, ως εκ τούτου, σε μια τέτοια περίπτωση θα υπάρξει πιθανότατα είτε μια κυβέρνηση τεχνοκρατών, είτε μία κυβέρνηση συνεργασίας που να μπορεί να ψηφίσει τα αναγκαία νομοσχέδια.
«Για το 2016 η σοβαρότερη απειλή για την Ελλάδα δεν είναι η αποπληρωμή του χρέους αλλά η κοινωνική αναταραχή. Δεν θεωρείται πιθανή μία κρίση, όπως εκείνη του 2015 καθώς η χώρα δεν αντιμετωπίζει ιδιαίτερα πιεστικό χρονοδιάγραμμα αποπληρωμής του χρέους, κάτι που σημαίνει ότι ο κίνδυνος χρεοκοπίας ή Grexit είναι χαμηλότερος από ότι το 2015», αναφέρεται σχετικά, αν και προβλέπει ότι η ένταση μεταξύ Αθήνας και Βερολίνου θα συνεχιστεί και πιθανώς να οδηγήσει σε καθυστέρηση των συζητήσεων για την ελάφρυνση του χρέους προς τα τέλη του 2016.
«Δεν περιμένουμε να βρεθεί εκτός ευρωζώνης η Ελλάδα το επόμενο έτος, ωστόσο η επίλυση των ελληνικών προβλημάτων είναι ακόμα μακριά. Η αυξανόμενη αντίσταση στις μεταρρυθμίσεις, αρχικά από την κοινωνία αλλά στη συνέχεια και στην πολιτική σφαίρα εξίσου, θα φέρει τη χώρα μπροστά σε ακόμα έναν αναπόφευκτο συμβιβασμό με τους δανειστές της», επισημαίνει η έκθεση.
Νότια Ευρώπη
Στην Πορτογαλία, ο εύθραυστος συνασπισμός των αριστερών κομμάτων θα δυσκολευτεί να παραμείνει στην εξουσία και οι πρόωρες εκλογές φαντάζουν το πιθανότερο, εκτιμά το ινστιτούτο. Για την Ισπανία θεωρεί ότι θα ξοδέψει τις πρώτες εβδομάδες του χρόνου προσπαθώντας να σχηματίσει μια βιώσιμη κυβέρνηση, εκτιμά ότι θα επιτευχθεί συμφωνία αλλά η περιορισμένη εμπειρία της χώρας σε κυβερνήσεις συνεργασίας θα καταστήσει τη λήψη αποφάσεων αργή και δυσκίνητη διαδικασία.
Ωστόσο, η εκτίμηση είναι πως ούτε η Πορτογαλία ούτε η Ισπανία θα επιστρέψουν στην οικονομική αστάθεια που χαρακτήρισε τα πρώτα χρόνια της ευρωπαϊκής κρίσης. «Τα περισσότερα κεντρικά κόμματα τάσσονται υπέρ των αγορών και της παραμονής των χωρών τους στην ευρωζώνη, οπότε οι πολιτικές τριβές δε θα οδηγήσουν σε ιδιαίτερες αλλαγές κατεύθυνσης τη Μαδρίτη ή τη Λισσαβόνα. Επιπλέον, ο συνδυασμός των εξαιρετικά χαμηλών τιμών πετρελαίου και της παρέμβασης της ΕΚΤ στην αγορά εθνικού χρέους θα αποτρέψει κλιμάκωση της οικονομικής κρίσης στην Ιβηρική Χερσόνησο», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Παρόλα αυτά, σύμφωνα με το Ινστιτούτο, «και οι δύο χώρες θα χρειαστεί όμως να ανακαλέσουν ορισμένες μεταρρυθμίσεις που είχαν εφαρμοστεί από τις προηγούμενες κυβερνήσεις, κάτι που μακροπρόθεσμα θα δημιουργήσει ξανά τις συνθήκες που οδήγησαν στην κρίση την πρώτη φορά». Ενώ εκτιμά ότι η συμπεριφορά των Μεσογειακών χωρών θα καταστήσει αυξανόμενα αναποτελεσματική την Κομισιόν.
Στην Ιταλία, η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Matteo Renzi θα προσπαθήσει να βρει μια ισορροπία ανάμεσα στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις και την αύξηση των δημοσίων δαπανών. Μία από τις κύριες προκλήσεις για τη Ρώμη θα είναι οι μεταρρυθμίσεις στο συνταξιοδοτικό σύστημα ώστε να καταστεί περισσότερο βιώσιμο. Ακόμη, η Ιταλία θα διεξάγει δημοψήφισμα κατά το δεύτερο εξάμηνο του έτους για τις συνταγματικές μεταρρυθμίσεις που εγκρίθηκαν το 2015. Η οικονομική κατάσταση της Ιταλίας θα συνεχίσει να επιδεινώνεται, καθώς η ιταλική κυβέρνηση θα συνεχίσει τις δαπάνες, χωρίς ωστόσο να λύνει τα προβλήματα χρέους της. Ακόμη, παρότι πολλοί δείκτες ίσως ανέβουν επικίνδυνα – όπως οι υποβαθμίσεις οίκων αξιολόγησης ή γενικότερα προβλήματα στον τραπεζικό τομέα – δεν αναμένεται καμία συστημική κρίση το 2016, κυρίως λόγω του προγράμματος αγοράς ομολόγων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, σύμφωνα με την ανάλυση.
Brexit
Για τη Βρετανία, ένα από τα κεντρικά ζητήματα για το 2016 αποτελεί το δημοψήφισμα για την παραμονή της χώρας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, που αναμένεται να πραγματοποιηθεί στα τέλη του 2016 ή τις αρχές του 2017. Μερικές από τις προτάσεις του Λονδίνου προς την ΕΕ για μεταρρυθμίσεις, όπως η μείωση της γραφειοκρατίας και η αύξηση της ανταγωνιστικότητας, είναι αδιαμφισβήτητες και, όπως εκτιμά η μελέτη, το πιθανότερο είναι ότι θα καταλήξουν σε συμφωνία με τα κράτη μέλη. Το Ηνωμένο Βασίλειο, πιθανότατα, θα λάβει την υπόσχεση προστασίας της Ένωσης για τα μη-μέλη της ευρωζώνης, σχετικά με θέματα που αφορούν την πολιτική νομισματικής ισοτιμίας, καθώς και τη δυνατότητα να εξαιρεθεί από την προοπτική «μεγαλύτερης» ενοποίησης. Η επιθυμία του Ηνωμένου Βασιλείου για μείωση των εργασιακών παροχών σε μετανάστες εκτιμάται ότι θα αποδειχθεί προβληματική και θα απαιτήσει από το Λονδίνου να δεχθεί κάποιο συμβιβασμό.
Οι προτάσεις του Λονδίνου για μεταρρυθμίσεις θα δημιουργήσουν νέες συμμαχίες γύρω από διαφορετικά θέματα, εκτιμάται. Μερικές χώρες, όπως η Ολλανδία και η Πολωνία, θα υποστηρίξουν τις απαιτήσεις να δοθεί δικαίωμα βέτο στα εθνικά κοινοβούλια σχετικά με την κοινοτική νομοθεσία. Άλλες χώρες, κυρίως στη βόρεια Ευρώπη, θα υποστηρίξουν τις απαιτήσεις για περιορισμένη πρόσβαση των μεταναστών στην κοινωνική πρόνοια, αλλά χώρες της κεντρικής και ανατολικής θα αντισταθούν. Χώρες, τέλος, της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης (συγκεκριμένα η Πολωνία, η Ουγγαρία και η Ρουμανία) θα υπερασπιστούν την πολιτική προστασία των μη-μελών της ευρωζώνης από τις αποφάσεις που αφορούν τη νομισματική ένωση.
Το ινστιτούτο καταλήγει ότι σαν αποτέλεσμα ο Ντέηβιντ Κάμερον είναι πιθανότερο να προβεί σε συμβιβασμούς τους οποίους θα παρουσιάσει στη χώρα ως πολιτικές νίκες. Παρόλο που οι δημοσκοπήσεις εμφανίζουν διαφορετική θέση των πολιτών για τη συμμετοχή της χώρας στη Ευρωπαϊκή Ένωση, το Λονδίνο θα προσπαθήσει να διατηρήσει το Ηνωμένο Βασίλειο εντός αυτής. Αν πραγματοποιηθεί το δημοψήφισμα εντός του 2016, η μελέτη εκτιμά ότι νικήτρια θα αναδειχθεί η πλευρά που υποστηρίζει την παραμονή.
Προσφυγική κρίση
Για τη μεταναστευτική κρίση, η εκτίμηση είναι ότι θα συνεχίσει μια κυκλική συμπεριφορά: Στις αρχές του έτους οι χαμηλές θερμοκρασίας και ο χειμώνας θα οδηγήσουν πιθανότατα σα μείωση των ροών προς την Ευρώπη, κάτι που θα αντιστραφεί όταν θα πλησιάζει το καλοκαίρι. Ωστόσο, όσοι αναζητούν άσυλο θα συναντήσουν μια διαφορετική Ευρώπη το 2016, στην οποία οι συνοριακοί έλεγχοι θα είναι αυξημένοι και οι Βαλκανικές χώρες θα είναι λιγότερο ανεκτικές στους μετανάστες που διασχίζουν τα σύνορά τους, αναφέρει η μελέτη. Για πρώτα φορά από την εφαρμογή της, η συνθήκη Σένγκεν είτε θα περιορίσει κατά κάποιον τρόπο την ελευθερία κίνησης είτε θα περιλαμβάνει λιγότερα κράτη-μέλη, μέχρι το τέλος του έτους.
Το αποτέλεσμα θα είναι ότι όσοι αναζητούν άσυλο θα το βρουν δυσκολότερο να πλησιάσουν την Βόρεια Ευρώπη. Μερικοί θα οδηγηθούν να αναζητήσουν διαφορετικές διαδρομές ενώ άλλοι θα εγκλωβιστούν στα Δυτικά Βαλκάνια, προβλέπει η έκθεση. Αυτό θα αυξήσει κατά συνέπεια την πιθανότητα βίαιων καταστάσεων σε περιοχές όπου θα καταλήξουν μετανάστες παρά τη θέλησή τους και όπου ήδη παρουσιάζουν υψηλή ανεργία, εθνικές εντάσεις και ασταθή πολιτικό κλίμα.
