Τα έωλα λόγια του κατά κανόνα υπερφίαλου και αγχωτικού Γενικού Γραμματέα του ΝΑΤΟ, κ. Γενς Στόλτενμπεργκ, περί συμφωνίας των συμμάχων να ενταχθεί η Ουκρανία στο ΝΑΤΟ κατά την αιφνιδιαστική και καθόλου σκόπιμη επίσκεψη του στο Κίεβο την 20 Απριλίου, ζωήρεψαν και πάλι την συζήτηση που γίνεται στην Βορειοατλαντική Συμμαχία για το θέμα αυτό.
Όπως είναι γνωστό η ουκρανική πολιτική ηγεσία θέτει κάθε τόσο επιτακτικά το ζήτημα της ένταξης της χώρας στο ΝΑΤΟ, υποστηριζόμενη από το μπλοκ της Πολωνίας, της Τσεχίας και των Βαλτικών χωρών, ιδιαίτερα όμως αυτήν την περίοδο ενόψει της Συνόδου Κορυφής (Summit) του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους της Λιθουανίας την 11η Ιουλίου.
Από τις αρχές Οκτωβρίου 2022, όταν ο Ζελένσκι με έναν θεατρικό τρόπο, σε ένα ολιγόλεπτο μήνυμα στο δημοφιλές για τους Ουκρανούς Telegram, έχοντας δίπλα του τον πρόεδρο της ουκρανικής Βουλής και τον πρωθυπουργό του, υπέβαλε επίσημα αίτημα (letter of intend) ένταξης της χώρας του στο ΝΑΤΟ, είχαμε εξηγήσει με άρθρο μας εδώ στο Liberal, για ποιους λόγους είναι ανέφικτη η ένταξη της Ουκρανίας αυτήν την περίοδο.
Με την αναγκαιότητα της συνέχισης της νατοϊκής υποστήριξης όμως να είναι κάτι διαφορετικό. Η επαναφορά του ζητήματος τις 2-3 τελευταίες εβδομάδες μετά τις απρόσεκτες δηλώσεις Στόλτενμπεργκ οι οποίες προκάλεσαν την αντίδραση κάποιων μελών και τη νέα επικοινωνιακή περί αυτού εκστρατεία του Κιέβου, έφερε αναπόφευκτα στο προσκήνιο τις σοβαρές διαφωνίες που υπάρχουν εντός τη Συμμαχίας, κάτι βέβαια για το οποίο η Μόσχα «τρίβει τα χέρια της».
Σύμφωνα με τους Financial Times, μετά από επικοινωνία με διπλωμάτες χωρών-μελών του ΝΑΤΟ, τα 31 μέλη της συμμαχίας συμφώνησαν στην υπουργική σύνοδο του Βορειοατλαντικού Συμβουλίου (NAC-Ministerial) πριν από έναν μήνα, ότι βραχυπρόθεσμα η ένταξη της Ουκρανίας δεν είναι ρεαλιστική επιλογή. Μολαταύτα, το ζήτημα επανήλθε όπως προαναφέραμε τις προηγούμενες ημέρες και πλέον το ΝΑΤΟ προσπαθεί να γεφυρώσει τις διαφορές που υπάρχουν μετά από τις πιέσεις του μπλοκ του οποίου ηγείται η Πολωνία, και της οποίας το πολιτικό κατεστημένο βλέπει την χώρα ως την αναδυόμενη μεγάλη δύναμη στην Ανατολική Ευρώπη για να υπάρξει στην επικείμενη Σύνοδο Κορυφής, αν όχι πρόσκληση ένταξης προς το Κίεβο, μία τουλάχιστον χρονική δέσμευση.
Δεν είναι μόνον η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία και άλλες χώρες της Δυτικής Ευρώπης που αντιτίθενται σε αυτήν την προοπτική (σημ. Η Ελλάδα επισήμως δεν έχει τοποθετηθεί). Είναι και οι ίδιες οι ΗΠΑ, οι οποίες σημειωτέον πρωτοστάτησαν το 2008 στο Βουκουρέστι για να μπει η Ουκρανία σε μία πορεία ένταξης, αλλά σήμερα παρά την τεράστια υποστήριξη της στην πολεμική προσπάθεια του Κιέβου, είναι αρνητική.
Η Αμερική και κάποια άλλα κράτη-μέλη (έθνη κατά την νατοϊκή ορολογία) προκειμένου να αποφευχθούν περαιτέρω τριβές με τις χώρες που είναι «στην πρώτη γραμμή» απέναντι στην Ρωσία εξετάζουν μία ακόμα γραφειοκρατική αναβάθμιση, θα λέγαμε της …παρηγοριάς, στην συνεργασία ΝΑΤΟ-Ουκρανίας και επέκταση της τεχνικής υποστήριξης της Συμμαχίας σύμφωνα με άρθρο των Μίσσυ Ράϊαν και Έμιλυ Ραουχάλα στην Washington Post.
Ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας, Ντμίτρο Κουλέμπα, σε ένα πρόσφατο άρθρο του στο γνωστό μας Foreign Affairs ζήτησε και πάλι επιτακτικά την ταχεία ένταξη της χώρας του στο ΝΑΤΟ. Η επικεφαλής της αποστολής της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ κ. Ναταλία Γκαλιμπαρένκο επιχειρηματολογώντας υπέρ της ένταξης δήλωσε ότι «αυτή είναι προς το συμφέρον της συμμαχίας και ότι διασφαλίζεται με αυτόν τον τρόπο η ισχύς της ανατολικής πλευράς της και ενισχύει την ασφάλεια στην Μαύρη Θάλασσα».
Ο ίδιος ο Ζελένσκι στα πρόσφατα ταξίδια του σε Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Ιταλία και Γερμανία, ζήτησε από τους ηγέτες των χωρών αυτών εκτός από ενίσχυση της στρατιωτικής βοήθειας, να δεσμευτούν τουλάχιστον για έναν οδικό χάρτη ταχείας ένταξης στο Βίλνιους με το επιχείρημα ότι «κανείς δεν συνεισφέρει περισσότερο στην Ευρωατλαντική Ασφάλεια από τους Ουκρανούς στρατιώτες».
Εκτιμάται ότι και το Σάββατο, στο περιθώριο της διάσκεψης G7 στην Χιροσίμα όπου έχει προσκληθεί, όταν θα έχει ιδιαίτερη συνομιλία με τον πρόεδρο Μπάιντεν εκτός από το ζήτημα της εντατικοποίησης της υποστήριξης, θα επαναφέρει το αίτημά του για ένταξη στο ΝΑΤΟ. Σημειώνεται ότι οι 6 από τις 7 χώρες του G7 είναι και χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ.
Για να λέμε όμως τα πράγματα όπως είναι, θεωρούμε αδύνατον να ξεκινήσει μία τέτοια διαδικασία την συγκεκριμένη περίοδο με τον πόλεμο να είναι σε εξέλιξη και μέρος της επικράτειας της Ουκρανίας υπό ρωσική κατοχή, κάτι που θα ενεργοποιούσε αυτόματα το άρθρο 5 του Βορειοατλαντικού Συμφώνου όπως είχαμε επισημάνει και σε πρόσφατο σχετικό άρθρο μας.
Τα βήματα προς την ένταξη ίσως ανάγκαζαν τον Πούτιν να κλιμακώσει την εκστρατεία του στην Ουκρανία, κάτι που κανείς από τους εμπλεκόμενους επιθυμεί. Άλλωστε ΗΠΑ και ΝΑΤΟ έχουν ξεκαθαρίσει «απεριόριστη υποστήριξη για όσο χρειαστεί, χωρίς όμως εμπλοκή του ΝΑΤΟ».
Επίσης, να πούμε για μία ακόμα φορά ότι δεν υπάρχει καταστατική διαδικασία στο ΝΑΤΟ που να προβλέπει ταχεία ένταξη όπως για δικούς τους λόγους αναφέρουν οι Ουκρανοί αξιωματούχοι κάθε τόσο, ούτε υπάρχει «de facto ιδιότητα μέλους» όπως διακηρύσσουν οι Ουκρανοί Αξιωματούχοι.
Κύκλοι του ΝΑΤΟ έχουν επισημάνει ότι μία ενταξιακή πορεία για την Ουκρανία θα μπορούσε να ξεκινήσει μόνον μετά τον πόλεμο και με νίκη του Κιέβου κάτι που δεν θα μετατρέψει τα άλλα έθνη της Συμμαχίας αυτομάτως σε εμπολέμους.
Πάνω απ’ όλα απαιτείται η επιβίωση της Ουκρανίας ως κυρίαρχο και ανεξάρτητο κράτος και αυτό ας το έχουμε υπόψη μας. Ο σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, Τζέικ Σάλιβαν, έχει τουλάχιστον δύο φορές αποσαφηνίσει την στάση της διοίκησης Μπάιντεν, δηλαδή ότι «αίτημα της Ουκρανίας να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ θα πρέπει να εξεταστεί σε διαφορετική στιγμή και ο καλύτερος τρόπος για να υποστηρίξουμε την Ουκρανία είναι μέσω πρακτικής, επιτόπιας υποστήριξης».
Μετά από όλα τα παραπάνω, εκτιμάται ότι παρά τις πιέσεις του Κιέβου, στην Σύνοδο Κορυφής της 11ης Ιουλίου στην Λιθουανία, δεν θα δοθεί πρόσκληση ένταξης στην Ουκρανία. Οι διαβουλεύσεις όμως οι οποίες έχουν ενταθεί τις τελευταίες ημέρες αποσκοπούν, παρά την άρνηση της συμμαχίας για ένταξη, στο να επιτευχθεί συναίνεση στο να υπάρξει μία πολιτική δήλωση, που χωρίς να εμπεριέχει δεσμεύσεις, θα επιδείξει ωστόσο ενότητα, συνοχή και την συνέχιση της υποστήριξης της Ουκρανίας με αναφορές «στην πολιτική των ανοικτών θυρών».
Στην καλύτερη περίπτωση θα έχουμε ακόμα μία «αναβάθμιση» της εταιρικής σχέσης ΝΑΤΟ-Ουκρανίας και οπωσδήποτε ένα νέο πακέτο συμμαχικής υποστήριξης.
*Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής
