Η συνάντηση Δένδια-Τσαβούσογλου στις Βρυξέλλες την 20 Μαρτίου πριν από τη Διάσκεψη των Δωρητών για την Τουρκία και την Συρία δεν μας εξέπληξε λόγω του επίπλαστου (κατά την γνώμη του γράφοντος) κλίματος ηρεμίας στα λεγόμενα «ελληνοτουρκικά» που δημιουργήθηκε μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία!
Μας εξέπληξε όμως η ανακοίνωση της «συμφωνίας» των δύο Υπουργών Εξωτερικών για την υποστήριξη της Τουρκίας στην προσπάθεια της Ελλάδας να γίνει μη μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (2025-2026) και την στήριξη της Ελλάδας στον Διεθνή Οργανισμό Ναυτιλίας (International Maritime Organization- ΙΜΟ) για την θέση του Γενικού Γραμματέα του Οργανισμού που διεκδικεί η Τουρκία.
Δημιουργήθηκαν όμως αναπόφευκτα σοβαρά ερωτήματα που όσο περνούν οι ημέρες γίνονται εντονότερα για την εσπευσμένη αυτή συμφωνία σχετικά με το κατά πόσο υπάρχει όντως αμοιβαίο όφελος (win-win ή kazan-kazan όπως θα έλεγε ο Ερντογάν) ενώ υπάρχει και ο «φόβος» να καταλήξει σε ένα «παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος» (zero sum game) δηλαδή το κέρδος της Τουρκίας, ζημιά για εμάς!
Δεν γνωρίζουμε ποια ανάλυση και ποια εκτίμηση κινδύνου έγινε από τον Υπουργό Εξωτερικών κ. Νίκο Δένδια και την επιτελική του ομάδα και πως τοποθετήθηκαν οι αρμόδιοι διπλωμάτες πάνω σε αυτό το θέμα. Σύμφωνα με πληροφορίες υπήρξαν σημαντικές επιφυλάξεις από την διπλωματική υπηρεσία ενώ με όσα γνωρίζουμε δεν τέθηκε αυτό το ζήτημα στο Υπουργικό Συμβούλιο αλλά ούτε και στο ΚΥΣΕΑ από την στιγμή που υπεισέρχονται και ευρύτερα θέματα ασφαλείας που επηρεάζουν τα εθνικά μας συμφέροντα.
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Υπάρχουν κάποια σημαντικά στοιχεία που δημιουργούν προβληματισμό για αυτήν την απόφαση που θα έχουν πολύ μεγαλύτερη διάρκεια από το πρόσκαιρο αλλά αδικαιολόγητο κλίμα εφορίας που δημιουργείται από την εγκατάλειψη της επιθετικής ρητορικής της Άγκυρας προς την Αθήνα.
Πρώτα απ’ όλα ας δούμε τις θέσεις της Τουρκίας στο θέμα της περιοχής «Έρευνας και Διάσωσης» (Search and Rescue-SAR), που σχετίζεται με τον ΙΜΟ και χρησιμοποιείται για να «αλώσει» το Αιγαίο από την πίσω πόρτα, με επιχειρηματολογία βασιζόμενη σε ανθρωπιστικούς λόγους κάτι που θα αναλύσουμε στην συνέχεια του άρθρου αυτού.
Το πρώτο σημαντικό στοιχείο είναι η αντιφατικότητα να υποστηριχθεί η Τουρκία για να καταλάβει την κορυφαία θέση του ΓΓ/ΙΜΟ, όταν αρνείται να δέχεται στα λιμάνια της πλοία με Κυπριακή Σημαία ενώ επιπροσθέτως απαγορεύει σε αυτά την διέλευση τους από τα Στενά του Ελλησπόντου και του Βοσπόρου καθόσον δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία.
Είναι εύκολα κατανοητό ότι αυτό επιδρά αρνητικά στην ναυτιλία της Κύπρου η οποία τυγχάνει να είναι και μέλος της ΕΕ. Πρόκειται λοιπόν για μία καταφανή παραβίαση των βασικών κανόνων του Δικαίου της Θάλασσας αλλά και των συμφωνηθέντων στο Πρωτόκολλο της 2 Οκτωβρίου 2005 σχετικά με την ενταξιακή της πορείας στην ΕΕ.
Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν έγινε κάποια διαβούλευση πριν από αυτήν την περίεργη ανακοίνωση του κ. Δένδια στα πλαίσια του αρραγούς εθνικού μετώπου και του συντονισμού των δράσεων Αθήνας και Λευκωσίας! Όμως φαίνεται ότι η Λευκωσία αιφνιδιάστηκε και πολύ σωστά κατά την άποψη μας η Κυπριακή Κυβέρνηση ξεκαθάρισε ότι δεν δεσμεύεται από την απόφαση της Ελλάδος και δεν πρόκειται να υποστηρίξει τέτοια υποψηφιότητα.
Ο ίδιος ο Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης μετά την τελετή και το τρισάγιο στα «Φυλακισμένα Μνήματα» όπου οι Βρετανοί έθαβαν τους αγωνιστές της ΕΟΚΑ στο πλαίσιο του εορτασμού της 1ης Απριλίου, ημέρα έναρξης του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ γνωστοποίησε ότι η Κυπριακή Δημοκρατία θα θέσει υποψηφιότητα για το Συμβούλιο του IMO.
Το άλλο στοιχείο αυτής της «συμφωνίας» έχει σχέση με το Αιγαίο και με τα όρια της περιοχής ευθύνης «Έρευνας και Διάσωσης» το οποίο να μεν αφορά σε διοικητικές και λειτουργικές αρμοδιότητες από έναν Διεθνή Οργανισμό που ανήκει στο ΟΗΕ, τον ΙΜΟ και όχι σε κυριαρχικά δικαιώματα αλλά χρησιμοποιείται από την Τουρκία ως «πίσω πόρτα» στον επιδιωκόμενο από αυτήν διαμοιρασμό του Αιγαίου Πελάγους.
Εξαιρετικά συνοπτικά να πούμε ότι η χώρα μας έχει την ευθύνη του συντονισμού όλων των ενεργειών έρευνας και διάσωσης σε μία περιοχή που ταυτίζεται με το FIR Αθηνών (που καλύπτει εθνικό και διεθνή εναέριο χώρο) λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαίτερες γεωγραφικές συνθήκες με το ελληνικό νησιωτικό σύμπλεγμα που ευνοούν ταχύτατες και αποτελεσματικές ενέργειες. Πρόκειται για ένα από τα βασικά θέματα τριβής που προξενεί η Άγκυρα στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.
Η Τουρκία δεν αποδέχεται τα όρια ευθύνης της περιοχής και την αμφισβητεί στην πράξη θεωρώντας αυτοδικαίως ότι ανατολικά του 25ου Μεσημβρινού είναι δική της περιοχή ευθύνης. Και για να γίνει κατανοητό το τι επιδιώκει η Τουρκία, αρκεί να πούμε ότι ο 25ος Μεσημβρινός διχοτομεί ξεκινώντας δυτικά του ποταμού Νέστου και καταλήγοντας δυτικά του Ηρακλείου!
Ποιος μας λέει ότι ο Τούρκος Γενικός Γραμματέας του ΙΜΟ κατά την διάρκεια της 4ετούς θητείας του δεν θα προωθήσει κείμενα πολιτικής που θα μπορούσαν να διευκολύνουν την Άγκυρα όταν αυτή θα θέτει και πάλι το ζήτημα αυτό! Ναι μεν φαίνεται «αθώο» και ανθρωπιστικό το ζήτημα αυτό καθόσον σχετίζεται με την διάσωση ζωών αλλά η Τουρκία ακολουθεί τον κανόνα: «Διεκδικώ και αναλαμβάνω υποχρεώσεις σε συγκεκριμένη περιοχή για να αποκτήσω μεταγενέστερα τα δικαιώματα σε αυτήν».
Και επειδή η Τουρκία επιδιώκει διεθνοποίηση αυτής της «διαφοράς». Τι θα γίνει λοιπόν όπως τόνισε ο συνάδελφος Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης σε πρόσφατο εμβριθές σχετικό άρθρο του, όταν ο ΓΓ/ΙΜΟ παραβρεθεί σε μία από τις μεγάλες ασκήσεις «Έρευνας και Διάσωσης» των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων εντός της «Τουρκικής Περιοχής Έρευνας Διάσωσης εντός των Διεθνών Υδάτων του Αιγαίου» πουν θα συμπεριλαμβάνει όμως το μισό Αιγαίο;
Ο ίδιος ο κ. Δένδιας δήλωνε την 2 Φεβρουαρίου ότι η ελληνική υποψηφιότητα για την μία από τις δύο θέσεις της «Ομάδας Δυτικής Ευρώπης και Άλλων» έχει ήδη εξασφαλίσει γραπτές δεσμεύσεις από 97 χώρες του ΟΗΕ, δηλαδή του 50% των μελών του και αναμφίβολα αυτό συνιστά επιτυχία της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής.
Για αυτό και δεν κατανοούμε γιατί επιζητήσαμε την συνδρομή της Τουρκίας με αντάλλαγμα μία πολύ κρίσιμη θέση που είναι δυνατόν να επηρεάσει δυσμενώς τα εθνικά μας συμφέροντα εμμένοντας στα ερωτήματα και στους προβληματισμούς μας! Μήπως η Άγκυρα θα πιέσει τις τουρκογενείς χώρες της Κεντρικής Ασίας στις οποίες επέβαλε το ψευδοκράτος ως Παρατηρητή ή κάποιες άλλες ισλαμικές με τις οποίες έχει καλές σχέσεις για να μας στηρίξουν;
Συμφωνίες αλληλοϋποστήριξης γειτονικών κρατών είναι κάτι συνηθισμένο. Όχι όμως όταν η μία χώρα απειλεί διαχρονικά να βλάψει τα συμφέροντα της άλλης και αυτήν την απειλή την συνδυάζει με χρήση στρατιωτικής βίας. Η πρόσκαιρη και επίπλαστη «ηρεμία» είναι στρατηγική επιλογή της Τουρκίας και έχει σημαντικό όφελος, όπως στρατηγική επιλογή ήταν και η άσκηση έντονης εξαναγκαστικής πολιτική τα τελευταία 3 χρόνια.
Για αυτό επισημαίνουμε ότι δημιουργούνται ερωτήματα και προβληματισμοί για το κόστος/όφελος με αυτήν την «συμφωνία» Δένδια-Τσαβούσογλου για την αμοιβαία υποστήριξη στις υποψηφιότητες Ελλάδος στο ΣΑ/ΟΗΕ ως «Μη Μόνιμο Μέλος» για την περίοδο 2025-2026 και της Τουρκίας για την θέση του ΓΓ στον IMO όταν αυτή χρησιμοποιεί αρμοδιότητες αυτού του Οργανισμού για να προωθήσει την αναθεωρητική της ατζέντα και να υπονομεύσει την Κυπριακή Δημοκρατία της οποίας Εγγυήτρια Δύναμη είναι η Ελλάδα.
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι Γεωστρατηγικός Αναλυτής και Εκτελεστικός Διευθυντής στο «Παρατηρητήριο Ευρωμεσογειακής Ασφάλειας και Συνεργασίας»
