Του Κωνσταντίνου Λουκόπουλου*
H δήλωση του Προέδρου Putin την προηγούμενη εβδομάδα στο Διεθνές Οικονομικό Φόρουμ στην Αγία Πετρούπολη, μετά από σχετική ερώτηση Τούρκου δημοσιογράφου (!), «περί ετοιμότητας της Ρωσίας να πωλήσει Αντιαεροπορικά Σύστηματα S-400 Triumf στην Τουρκία, δημιούργησε πολλά ερωτηματικά στην Δύση και προκάλεσε έναν νέο κύκλο παραφιλολογίας και ανησυχίας στην Ελλάδα. Μία εμβριθής όμως εξέταση των στοιχείων που σχετίζονται με το υπόψη θέμα είναι βέβαιο ότι θα δημιουργήσει μία διαφορετική οπτική από αυτή που παρουσιάστηκε σε πολλά ΜΜΕ.
Κατ' αρχήν είναι σκόπιμο να επισημανθεί ότι το ζήτημα της πώλησης των προαναφερθέντων συστημάτων στην Τουρκία δεν είναι κάτι καινούργιο! Με την αποκατάσταση των Ρωσοτουρκικών σχέσεων τον περασμένο Αύγουστο μετά το αποτυχημένο στρατιωτικό πραξικόπημα κατά του Ερντογάν, είναι ένα από τα θέματα τα οποία προβάλλονται πάντοτε και μάλιστα με «ειδικό χρώμα» και από τις δύο πλευρές (για τους δικούς τους λόγους η κάθε μία) ιδιαίτερα μετά από τις συχνές πλέον συναντήσεις Putin – Erdogan.
Τέτοιου είδους και μεγέθους εξοπλιστικά προγράμματα εκτός αυτής καθαυτής της στρατιωτικής χρήσης και επιχειρησιακής εκμετάλλευσης παίζουν το δικό τους κομβικό ρόλο σε γεωπολιτικό επίπεδο και αρκετές φορές επανακαθορίζουν το πλαίσιο των σχέσεων άμεσα και έμμεσα εμπλεκομένων και λοιπών ενδιαφερομένων. Η διατήρηση στο προσκήνιο της δυνητικής απόκτησης των συστημάτων S-400, αποτελεί για τον Erdogan ένα πρόσθετο μέσο έμμεσης πίεσης κυρίως προς τις ΗΠΑ αλλά και προς τους λοιπούς Συμμάχους στο ΝΑΤΟ προκειμένου να πετύχει κάποια ανταλλάγματα που θα του επιτρέψουν να βγει από την εξαιρετικά δυσχερή θέση που έχει περιέλθει στην Συρία. Συνιστά δε μία έμμεση απειλή περί απομάκρυνσης από το «δυτικό στρατόπεδο» και περαιτέρω στρατηγικής προσέγγισης με την Ρωσία. Και επειδή είναι γνωστό ότι ακολουθεί πολιτική «μια στο καρφί και μια στο πέταλο» έρχονται οι δηλώσεις του Σύμβουλου του ο οποίος τυγχάνει και βασικός αρθρογράφος της Sabah, Ilnur Cevik. Με μία καθησυχαστική δήλωση επισημαίνει με νόημα ότι «τυχόν προμήθεια των ρωσικών S-400 δεν θα πρέπει να δημιουργήσει στην Τουρκία προβλήματα με το ΝΑΤΟ καθόσον υπάρχουν και κράτη-μέλη της Συμμαχίας που έχουν αποκτήσει και χρησιμοποιούν διάφορα οπλικά συστήματα ρωσικής κατασκευής» αναφερόμενος μάλλον στην Ελλάδα.
Από την άλλη μεριά ο Ρώσος Πρόεδρος πέραν της οικονομικής διαστάσεως η οποία αναμφίβολα είναι σημαντική, με την πώληση των συγκεκριμένων Αντιαεροπορικών -Αντιβαλλιστικών Συστημάτων στην Τουρκία αποσκοπεί κυρίως σε δύο στρατηγικούς στόχους. Να βάλει κατ' αρχήν ακόμα ένα σοβαρό «αγκάθι» μέσα στο ΝΑΤΟ, το οποίο δυστυχώς οι Ρώσοι στρατηγιστές και ο ίδιος το θεωρούν αντίπαλο αν όχι εχθρικό. Δεύτερον να απομακρύνει και άλλο τον ήδη «προβληματικό» για την Δύση, Τούρκο ομόλογο του από τους Συμμάχους του και τελικά να τον εξαναγκάσει σε «στρατηγικό εναγκαλισμό». Επειδή μάλιστα είχε κάπως ξεχαστεί το ζήτημα αυτό από τα διεθνή ΜΜΕ, ήλθε την Παρασκευή 2 Ιουνίου o ελεγχόμενος από την κλειστή ομάδα Putin ειδησεογραφικός ιστότοπος Sputnik να μας το θυμίσει με ένα γενικόλογο πάλι δημοσίευμα φιλοξενώντας σχετικές δηλώσεις του Τούρκου βουλευτή του κυβερνώντος ΑΚΡ Yusuf Beyazit συνδέοντας τεχνηέντως την απόκτηση των S-400 από την Τουρκία με την πολιτική του ΝΑΤΟ στην Συρία (!)
Οι Ρώσσοι όμως είναι ρεαλιστές και διαβλέπουν ότι είναι δυσχερές ένα τέτοιο εξοπλιστικό πρόγραμμα να υλοποιηθεί με τις παρούσες συνθήκες. Παρ' όλα αυτά το ζήτημα το διατηρούν, όπως περιγράψαμε και παραπάνω, ψηλά στην επικοινωνιακή τους ατζέντα, έτσι για να … «τσουρουφλίζουν» το ΝΑΤΟ. Η τουρκική πλευρά από την άλλη πλευρά πέρα της ρητορικής και της χρησιμοποίησης του υπόψη θέματος ως διαπραγματευτικό κατά την γνώμη της «όπλο» στις όποιες διευθετήσεις σχεδιάζονται για την Συρία που αντίκεινται στα τουρκικά συμφέροντα, δεν θα ήθελε να προσθέσει στην παρούσα γεωπολιτική συγκυρία ακόμα ένα σημαντικό πρόβλημα στις ήδη ταραγμένες σχέσεις της με την Δύση. Αυτό ίσως να δημιουργούσε αδιέξοδα και συνθήκες ρήξης που πέρα από τους «ψευτοπαληκαρισμούς» της Άγκυρας θα ήταν μη διαχειρίσιμη. Εκτιμάται ότι οι Τούρκοι ενδιαφέρονται πρωτίστως για την απόκτηση σχετικής τεχνολογίας προκειμένου να κατασκευαστούν στην χώρα του τα Σύστηματα S-400 ή παραπλήσιας επιχειρησιακής αξίας και να μην φανεί αυτή καθαυτή προμήθεια αυτών των συστημάτων από την Ρωσία. Αυτό όμως αντίκειται στην πολιτική εξαγωγών ρωσικών οπλικών συστημάτων κάτι το οποίο έχει διευκρινίσει εμφατικά και ο ίδιος ο Putin.
Υπάρχουν όμως και κάποιοι άλλοι σοβαροί παράγοντες που καθιστούν την απόκτηση των υπόψη συστημάτων δύσκολα υλοποιήσιμη! Το σύστημα S-400 θα δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα στο Νατοϊκό Σύστημα Επιγείων Ραντάρ Αεράμυνας (NADGE) και οπωσδήποτε δημιουργείται σοβαρό ζήτημα σε ότι αφορά στην λεγόμενη «security agreement» που έχει υπογράψει η Άγκυρα σχετικά με την εγκατάσταση με νατοϊκά κονδύλια, του Ραντάρ στην Μαλάτεια στην ΝΑ Τουρκία. Ας μην επεκταθούμε και στα ανυπέρβλητα προβλήματα συνεργασίας- διαλειτουργικότητας των Α/Φ F-35 τα οποία πρόκειται να προμηθευτεί η Τουρκική Πολεμική Αεροπορίας μη νατοϊκά Α/Α συστήματα.
Σε κάθε περίπτωση όμως είναι δικαιολογημένη η οποιαδήποτε ανησυχία στην Ελλάδα εκτιμώντας τις επιχειρησιακές δυνατότητες των Τουρκικών Ενόπλων Δυνάμεων σε περίπτωση απόκτησης αυτών των συστημάτων από την Τουρκία. Το Αντιαεροπορικό-Αντιβαλλιστικό Σύστημα S-400 Triumph (στο ΝΑΤΟ κωδικοποιείται ως SA-21 Growler) αποτελεί την «ραχοκοκαλιά» της Ρωσικής Αεράμυνας ενώ αναπτύχθηκε και στην Συρία. Η δυνατότητα ανάπτυξης των συστοιχιών που το αποτελούν σε χρόνο μικρότερο των 15 λεπτών σε συνδυασμό με τη δυνατότητα κατάρριψης εχθρικών αεροσκαφών σε αποστάσεις μέχρι 400 km, καθώς επίσης καταστροφής βαλλιστικών στόχων σε αποστάσεις 60 km (κινούμενοι με ταχύτητες 4,8 km/s) το καθιστούν ένα κορυφαίο εν χρήσει Αντιαεροπορικό-Αντιπυραυλικό σύστημα! Το μεγάλο όμως επιχειρησιακό βεληνεκές που όπως προαναφέρθηκε φθάνει τα 400 km θα πρέπει να αναφέρουμε ότι ανησυχεί ιδιαίτερα και τους Ισραηλινούς των οποίων τα Α/Φ τα οποία θα ίπτανται στην Ανατολική Μεσόγειο θα μπορούν να εγκλωβιστούν από τους Τούρκους.
Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι το θέμα της απόκτηση των ρωσικών συστημάτων S-400 από την Τουρκία παρουσιάζει σοβαρές δυσχέρειες για να υλοποιηθεί τόσο σε γεωπολιτικό όσο και σε επιχειρησιακό-τεχνικό επίπεδο. Χρησιμοποιείται κυρίως στο διπλωματικό και επικοινωνιακό πεδίο τόσο από την Ρωσία όσο και από την Τουρκία για τους λόγους που προαναφέρθηκαν στο παρόν άρθρο. Η Τουρκία εκτιμάται ότι θα υλοποιούσε αυτή την προμήθεια μόνο όταν αποφασίσει την οριστική ρήξη με τις ΗΠΑ και συνεπώς με την Δύση, με ότι αυτός σημαίνει κάτι όμως που θα προκαλούσε σημαντική πολιτική ζημιά όχι μόνο στον ίδιο τον Πρόεδρο Erdogan αλλά και εθνική ζημιά στην Τουρκία και αυτό δεν μπορεί να αγνοηθεί από την Άγκυρα. Για τους επόμενους μήνες το υπόψη θέμα θα διατηρείται συνεχώς στην επικαιρότητα και θα «πληροφορούμαστε» ότι επιλύονται «και τα τελευταία προβλήματα» που αφορούν στην προμήθεια των S-400… Οψώμεθα!
* Ο Αντιστράτηγος ε.α. Κωνσταντίνος Λουκόπουλος είναι συντονιστής - υπεύθυνος για τα θέματα Άμυνας και Διπλωματίας στο liberal.gr. Είναι απόφοιτος της ΣΕΘΑ και έχει περατώσει Στρατηγικές Σπουδές Ασφαλείας. Διατέλεσε εκπρόσωπος Τύπου του Α/ΓΕΕΘΑ, διευθυντής Διεθνών Σχέσεων στο ΥΕΘΑ/ΓΓΟΣΑΕ, και υπηρέτησε σε διοικητικές και επιτελικές θέσεις στην Ελλάδα και στο ΝΑΤΟ.
Photo by Sefa Karacan/Anadolu Agency/Getty Images/Ideal Image (Αντιαεροπορικά Σύστηματα S-400 Triumf κατά τη διάρκεια πρόβας της στρατιωτικής παρέλασης στην Κόκκινη Πλατεία της Μόσχας στις 7 Μαΐου 2017)
