Του Δρ. Παντελή Οικονόμου*
Ο σε βάθος χρόνου σχεδιασμός, κοινώς η στρατηγική αντιμετώπισης οποιασδήποτε μεγάλης απειλής βασίζεται στην πρόληψη, την ανίχνευση και την απάντηση (prevention, detection, response). Οι τρεις αυτές ενότητες μέτρων και διαδικασιών αποτελούν τους βασικούς πυλώνες στην αρχιτεκτονική εθνικής ασφάλειας κάθε αναπτυγμένου κράτους. Αναμφίβολα και των ΗΠΑ.
Στις μέρες μας την υφήλιο ακουμπάει με τρόμο η πυρηνική κρίση της Βόρειας Κορέας και η «ουρά» της πυρηνικής συμφωνίας του Ιράν. Σχετικά με την αντιμετώπιση αυτής της μεγάλης παγκόσμιας απειλής μέσα στο πλαίσιο της στρατηγικής εθνικής ασφάλειας που αναφέρθηκε προηγουμένως, υπάρχουν κάποια δεδομένα όπως και μερικές σκέψεις, που κατά την άποψή μου είναι χρήσιμο να καταγραφούν.
Είναι δεδομένο ότι η παγκόσμια υπερδύναμη των ΗΠΑ, μαζί με τις άλλες εμπλεκόμενες μεγάλες δυνάμεις και αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς, απέτυχαν στον στόχο του πρώτου πυλώνα, δηλαδή στην πρόληψη της συγκεκριμένης απειλής.
Είναι επίσης γεγονός ότι προς το παρόν βρίσκεται σε εξέλιξη η προσπάθεια για επιτυχία του στόχου του δεύτερου πυλώνα, δηλαδή για πλήρη ανίχνευση των χαρακτηριστικών και κατ' επέκταση του μεγέθους της απειλής.
Τέλος, είναι παγκοσμίως διάχυτος ο έντονος φόβος για την κατάληξη αυτής της πυρηνικής απειλής, που εν πολλοίς πλέον εξαρτάται από την απάντηση των ΗΠΑ.
Οι σκέψεις πολλών αρμοδίων και ειδικών επικεντρώνονται στην υπερεξουσία των δύο κορυφαίων διαχειριστών της κρίσης, επί του προκειμένου Commanders in Chief, στη λήψη ενδεχόμενης απόφασης για το πάτημα του "πυρηνικού κουμπιού". Των προέδρων Kim Yong-un και Donald Trump. Η απαιτούμενη αυξημένη προσωπική ικανότητα των δύο ηγετών για ενδεχόμενη λήψη της ορθής υπεραπόφασης αμφισβητείται έντονα, για διαφορετικούς για τον καθένα τους λόγους. Η αδυναμία τους αυτή αναγορεύει δυστυχώς την πυρηνική υπερεξουσία τους σε μέγιστο εν δυνάμει κίνδυνο (risk), ή κατ' άλλους σε εθνική εσωτερική απειλή (insider threat).
Σε σχέση με τρέχουσες διαδικασίες απάντησης στο μέρος της απειλής που προέρχεται από την υπερεξουσία και την προσωπικότητα του βορειοκορεάτη ηγέτη, υπάρχουν μόνο εικασίες και κάποιοι ψίθυροι για κρυφές επαφές, άμεσες ή έμμεσες, των δύο πλευρών. Ελλείψει αξιόπιστων δεδομένων κανείς μπορεί μόνον να ελπίζει.
Σε σχέση όμως με την συγκεκριμένη υπερεξουσία του αμερικανού προέδρου, ο Bob Woodward της Washington Post δημοσιοποίησε ήδη την εκμυστήρευση του πρώην προέδρου Barack Obama, μετά την εμπιστευτική «πυρηνική» ενημέρωση του σε μία βάση υψηλής ασφαλείας στο Σικάγο πριν από την ανάληψη της πρώτης προεδρίας του το 2009: «Ευτυχώς που υπήρχαν κάγκελα στα παράθυρα, ειδάλλως ίσως να είχα πηδήξει έξω» (WP 12 Nov 2016).
Απαντώντας σε σχετικές ανησυχίες που περιγράφονται σε άρθρο μου στο έγκυρο blog της Ουάσινγκτον έρχεται ένας φίλος και συνεργάτης απ' τα παλιά, με ιστορική γνώση και πείρα στα διεθνή πυρηνικά των αμερικανικών κυβερνήσεων, να μου υπενθυμίσει εύστοχα μια ιστορία των τελευταίων ημερών της προεδρίας του αναξιόπιστου πλέον, λόγω του σκανδάλου Watergate, Richard Nixon τον Αύγουστο του 1974: Ο τότε υπουργός Άμυνας των ΗΠΑ James Schlesinger είχε στείλει μία πρωτοφανή και άκρως απόρρητη διαταγή προς τους στρατιωτικούς πυρηνικούς διοικητές της χώρας, «να έρθουν σε άμεση επαφή μαζί του πριν την εκτέλεση οποιασδήποτε προεδρικής διαταγής για πυρηνική επίθεση».
Πρέπει να αναφερθεί επίσης, ότι και τον Απρίλιο του 1969 όταν η Βόρεια Κορέα κατέρριψε ένα αμερικανικό κατασκοπευτικό αεροπλάνο πάνω από τη θάλασσα της Ιαπωνίας, ο νεοεκλεγείς τότε πρόεδρος Richard Nixon έδωσε έξω φρενών την διαταγή να τεθεί σε ετοιμότητα αμερικανικό πολεμικό αεροπλάνο για να βομβαρδίσει αεροδρόμιο της Βόρειας Κορέας με πυρηνική βόμβα 330-κιλοτόνων. Και τότε, ο τότε σύμβουλος εθνικής ασφάλειας Henry Kissinger, πήρε το τηλέφωνο και έπεισε τον αρμόδιο στρατιωτικό διοικητή να μην εκτελέσει την διαταγή του προέδρου μέχρι το επόμενο πρωί, όταν πλέον ο πρόεδρος Nixon θα ξυπνούσε ξεμέθυστος.
Ο φίλος απ' τα παλιά εκφράζει τέλος την έντονη εικασία, ότι ο νυν αμερικανός υπουργός Άμυνας Jim Mattis, ένας πολύ ικανός, ''careful and focused'' όπως τον χαρακτηρίζει, πρώην στρατιωτικός και επισκέπτης καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, έχει πράξει το ίδιο. Έχει δηλαδή εξασφαλίσει ότι θα βρίσκεται στη διαδρομή κάθε διαταγής του αμερικανού προέδρου Donald Trump προς τους στρατιωτικούς πυρηνικούς διοικητές των ΗΠΑ.
Για όλους εμάς τους υπόλοιπους δεν απομένει παρά μόνον μια ευχή και η αγωνία. Ίδωμεν.
*Ο Δρ. Παντελής Οικονόμου είναι πρώην επιθεωρητής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) για μη-διασπορά των πυρηνικών όπλων και σύμβουλος πυρηνικής ασφάλειας.
